· · · Hujayra plazma k membranasi va sitoplazmasining tuzilishi va vazifalari. Bundan tashqari, fosfolipid qo ʻshqava va mikrovorsinkalar bilan ham tanishamiz. Google sinfxona Facebook Twi er Email Kirish
Download 0.81 Mb. Pdf ko'rish
|
Plazmatik membrana va sitoplazma (maqola) Khan Academy
|
Fosfolipid gidrofil, ya
ʼni suvni yaxshi koʻruvchi fosfat “boshchasi” va ikkita gidrofob, suvdan qo ʻrquvchi yogʻ kislotasi “dumchalari”dan tashkil topgan. Fosfolipidlarning gidrofob dumchalari ichkariga qarab, gidrofil boshchalari tashqi tomonga qarab joylashgani tufayli o ʻz-oʻzidan ikki qavatli tuzilishga ega boʻlib qoladi. Energe k jihatdan qulay bo ʻlgan ushbu ikki qavatli struktura fosfolipid qo ʻshqava deb nomlanadi va ko ʻpgina biologik membranalarda uchraydi. Quyida ko ʻrsa lganidek, oqsillar ham plazma k membrananing muhim tarkibiy qismlaridan biri hisoblanadi. Ba ʼzi oqsillar membrananing oʻtkazuvchi kanallarini hosil qilsa, ayrimlari membranaga tashqi tomondan birikib turadi, xolos. Hujayra membranalarida xolesterin singari lipidlarning har xil turlari ham uchraydi va uning oquvchanligiga va haraka ga ta ʼsir koʻrsatadi. Fosfolipidning ka alash rilgan rasmi Rasm OpenStax Biology ʼdan oʻzgar rib olindi. Plazma k membrana hujayraning ichki muhi ni tashqi muhitdan ajra b turuvchi chegara hisoblanadi. U turli xil molekulalar (aminokislota, suv, ion, uglevodlar)ni hujayraga kirishi va chiqishini boshqaradi. Ushbu molekulalarning hujayra membranasidan qanday tezlikda o ʻ shi shu molekulalarning hajmi va qutblilik xossasiga bog ʻliq. Kislorodga oʻxshash ayrim kichik va qutbsiz bo ʻlgan molekulalar plazma k membrananing fosfolipid qismidan osongina o ʻta oladi. Aminokislotalar kabi yirik va qutbli, gidrofil molekulalar esa, aksincha, hujayra tomonidan boshqarib turiluvchi oqsil kanalchalaridan o ʻtadi. Hujayrada kechuvchi moddalar transpor ni membrana va moddalar transpor bo ʻlimidan oʻrganishingiz mumkin. Plazma k membrana sirt yuzasi hujayraga kiruvchi va undan chiquvchi moddalar almashinuvini cheklab turadi. Ba ʼzi hujayralar chiqindilar yoki ozuqalar almashinuviga va plazma k membrananing hududini kengay rish uchun moslashgan. Masalan, ba ʼzi ozuqaviy moddalarni o ʻzlash ruvchi hujayra membranalari barmoqchalar shaklida yig ʻilgan mikrovilli deb nomlanuvchi tuzilmalar hosil qiladi. Mikrovilliga ega hujayralar hazm bo ʻlgan ovqatdan ozuqa moddalarini so ʻrib oluvchi organ – ingichka ichakning ichki yuzasini qoplaydi. Mikrovilli ichak hujayralariga plazma k membrana sir yuzasini ko ʻpay rish orqali oziq-ovqatdan ozuqa moddalarining so ʻrilishini maksimal darajada oshirilishiga yordam beradi. Manba: OpenStax Biology. Muallif: Luiza Hovard Download 0.81 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|