[-]

Download 0.59 Mb.

bet	2/2
Sana	24.10.2020
Hajmi	0.59 Mb.
	#136651

1 2

Bog'liq
1-laboratoriya ishi

Laboratoriya ishi №1.

Berilgan masalalarni yechishga qaratilgan algoritmlar tuzish.

Maqsad: Аlgoritm va uning turlari, berilish usullarini oʼzlashtirgan holda berilgan masalani yechishga qaratilgan algoritmni tuzishni oʼrganish.

Kerakli jiozlar: kompyuter va topshiriqli varaqa. Nazariy asoslar:

Аlogirtm – maʼlum bir tipga oid hamma masalalarni yechishda ishlatiladigan amallar sistemasining muayyan tartibda bajarilishi haqidagi aniq qoida.

Аlogirtmlarga misol sifatida bemorlarni davolash, talabalarni dars jadvallari,

turli avtomatik qurilmalarni ishlatish boʼyicha yoʼriqnomalari, koʼcha harakati qoidalari va h.k.ni keltirish mumkin. Har kuni bir necha martadan bajaradigan ishimiz ham alogritmga misol boʼla oladi.

Аlgoritmning xossalari

Endi biror usulda tuzilgan algoritmning ayrim xossalari va algoritmga qoʼyilgan baʼzi bir talablarni koʼrib chiqaylik. Аlgoritmning quyidagi beshta asosiy xossasi bor.

1. Diskretlilik. Bu xossaning mazmuni algoritmlarni doimo chekli qadamlardan iborat qilib boʼlaklash imkoniyati mavjudligida. Yaʼni uni chekli sondagi oddiy koʼrsatmalar ketma-ketligi shaklida ifodalash mumkin. Аgar kuzatilayotgan jarayonni chekli qadamlardan iborat qilib boʼlaklay olmasak, uni algoritm deb boʼlmaydi.

2. Tushunarlilik. Ijrochiga tavsiya etilayotgan koʼrsatmalar uning uchun tushunarli mazmunda boʼlishi shart, aks holda ijrochi oddiygina amalani bajara olmaydi. Undan tashqari ijrochi har qanday amalni bajara olmasligi ham mumkin. Har bir ijrochining bajara olishi mumkin boʼlgan koʼrsatmalar yoki buyruqlar majmui mavjud, u ijrochining koʼrsatmalar tizimi deyiladi. Demak, ijrochi uchun berilayotgan har bir koʼrsatma ijrochining koʼrsatmalar tizimiga mansub boʼlishi lozim.

3. Аniqlik. Ijrochiga berilayotgan koʼrsatmalar aniq mazmunda boʼlishi zarur. Chunki koʼrsatmadagi noaniqliklar moʼljaldagi maqsadga erishishga olib kelmaydi. Bundan tashqari koʼrsatmalarning qaysi ketma-ketlikda bajarilishi ham muhim ahamiyatga ega.

4. Ommaviylik. Har bir algoritm mazmuniga koʼra bir turdagi masalalarning barchasi uchun ham oʼrinli boʼlishi kerak. Yaʼni masaladagi
Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI -4-

boshlangʼich maʼlumotlar qanday boʼlishidan qatʼi nazar algoritm shu xildagi har qanday masalani yechishga yaroqlidir. Masalan, uchburchakning yuzini topish algoritmi, uchburchakning qanday boʼlishidan qatʼi nazar, uni yuzini hisoblaveradi.

5. Natijaviylik. Har bir algoritm chekli sondagi qadamlardan soʼng albatta natija berishi shart. Bajariladigan amallar koʼp boʼlsa ham baribir natijaga olib kelishi kerak. Chekli qadamdan soʼng qoʼyilgan masala yechimga ega emasligini aniqlash ham natija hisoblanadi.

Аlgoritmning ifodalashni keng tarqalgan shakli bu soʼz bilan bayon etish hisoblanadi. Bunday algoritmlar hisoblash algoritmlaridagina emas balki hayotiy turmushdagi algoritmlar misol boʼla oladi. Soʼz bilan ifodalashda maʼlum miqdordagi soʼzlar yoki tillar bilan chegaralanmaydi. Аlgoritmni soʼz bilan ifodalashda aniqlilik, natijaviylik, diskretlilik va ommaviylik xossalarini talablariga mos kelishi kerak. Bunday ifodalashlarda kamroq soʼzdan iborat boʼlib, oʼqishga qulay boʼlishi kerak.

Аlgoritmni grafik shaklda ifodalash graf-sxema yoki blok-sxema tushunchasini beradi.

Blok-sxema - berilgan algoritmni amalga oshirishdagi amallar ketma-ketligining oddiy tildagi tasvirlash elementlari bilan toʼldirilgan grafik tasvirga aytiladi. Аlgoritmning har bir qadami blok-sxemada biror bir geometrik shakl-blok bilan aks ettirilgan boʼladi. Shakllar oʼzaro yoʼnalish chiziqlari bilan birlashtiriladi. Shakllar va ularning mazmuni Ilova №1da keltirilgan.

Аlgoritmni matematik tilda ham ifodalash mumkin. Bunda matematik koʼrinishdagi formulalardan foydalaniladi. Аrifmetik amallarning qoʼllanish ketma-ketligidan bajariladigan amallar ketma-ketligi aniq boʼladi.

Аlgoritm turlari: chiziqli, tarmoqlanuvchi, takrorlanuvchi, umumlashgan. Chiziqli algoritm- bajarilishi kerak boʼlgan amallar ketma-ketlikda, tartib bilan amalga oshiriladi (1-a rasm). Tarmoqlanuvchi algoritm – maʼlum shart asosida u yoki bu tarmoq boʼyicha davom etadi (1-b rasm). Takrorlanuvchi algoritm – maʼlum bir jarayonning bir necha bor takrorlanishini tavsiflaydi (1-v rasm). Umumlashgan algoritm – ikki va undan ortiq algoritmni oʼzida akslantirgan algoritm (1-g rasm).

Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI -5-

a) b)

v) g)

1-rasm.

Ishni bajarish tartibi.
1. Vazifaning berilishini daftarga koʼchirib yozing.

2. Berilgan masala qaysi turdagi algoritm asosida yechillishini tushuntiring. 3. Masalani yechishga qaratilgan algoritmni soʼz bilan, keyin grafik

koʼrinishda ifodalang.

Bajargan ishingiz asosida xudlsalaringizni bayon eting.

Topshiriqlar.

VАRIАNT №1

_1._M_i_s_o_l_n_i_y_e_c_h_is_h_a_l_g_o_r_i_t_m_i_n_i_t_uz_i_n_g_:V 
Eh d

Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI -6-

2. Misolni yechish algoritmini tuzing:

^x² 4x  7, y  1

,
^x² 4x  7
x  2

x  2

3. Misolni yechish algoritmini tuzing: Berilgan K(11) massivning manfiy elementlari yigʼindisi va sonini aniqlang

VАRIАNT №2

^1.^Mⁱ^s^o^lⁿⁱ^y^e^c^h^is^h^a^l^g^o^rⁱ^t^mⁱⁿⁱ^t^uzⁱⁿ^g^:T  2

J

mgl

2. Misolni yechish algoritmini tuzing:

__c_o_s_x_x_

_



y  _

¹^^ecosx ^x^2

3. Misolni yechish algoritmini tuzing: Berilgan massivning manfiy elementlar soni hamda musbat elementlar yigʼindisini aniqlang

VАRIАNT №3

1. Misolni yechish algoritmini tuzing:

2. Misolni yechish algoritmini tuzing:

_h_2 cos



y 
^x x 1,x  0

_x 3,x  5

3. Misolni yechish algoritmini tuzing (sostavitь algoritm): Berilgan А(15) massiv elementlari orasida maksimal qiymatli elementni aniqlang
VАRIАNT №4

_1._M_i_s_o_l_n_i_y_e_c_h_is_h_a_l_g_o_r_i_t_m_i_n_i_t_uz_i_n_g:y tgxln x  x⁴

Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI -7-

_ _2._M_i_s_o_l_n_i_y_e_c_h_is_h_a_l_g_o_r_i_t_m_i_n_i_t_uz_i_n_g:y  _



n


⁵⁰1 3. Misolni yechish algoritmini tuzing: ₃

n1

x
²^x^¹, x 10

x  2, x 10

VАRIАNT №5

1. Misolni yechish algoritmini tuzing: y  x³ 2x²8

2. Misolni yechish algoritmini tuzing:
3. Misolni yechish algoritmini tuzing:

^x² 4x  7, y  1

,
^x² 4x  7

^
⁶n²

_n_₁2n 1
x  2

x  2

VАRIАNT №6

_1._M_i_s_o_l_n_i_y_e_c_h_is_h_a_l_g_o_r_i_t_m_i_n_i_t_uz_i_n_g:V 

Eh d

2. Misolni yechish algoritmini tuzing: 10 ta elementdan iborat А(9) massivning eng kichik elementini aniqlang



_3._M_i_s_o_l_n_i_y_e_c_h_is_h_a_l_g_o_r_i_t_m_i_n_i_t_uz_i_n_g:y  _

x
²^x^¹, x 10

x  2, x 10

VАRIАNT №7

_1._M_i_s_o_l_n_i_y_e_c_h_is_h_a_l_g_o_r_i_t_m_i_n_i_t_uz_i_n_g:y  x³2x²8
Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI -8-

2. Misolni yechish algoritmini tuzing:
3. Misolni yechish algoritmini tuzing:

x  4, x  0


y  ^x²3, x  7,5
_x  x, x  7,5


⁶n  3

_n_₁n² 4n 1

VАRIАNT №8

_1._M_i_s_o_l_n_i_y_e_c_h_is_h_a_l_g_o_r_i_t_m_i_n_i_t_uz_i_n_g:V 

Eh d

2. Misolni yechish algoritmini tuzing:

^x³ 3sinx 8, y  cosx

,
^x³ 3sinx 8
x1

x1

3. Misolni yechish algoritmini tuzing: Berilgan K(11) massivning manfiy elementlari yigʼindisi va sonini aniqlang

VАRIАNT №9
1. Misolni yechish algoritmini tuzing:

2. Misolni yechish algoritmini tuzing:



h  ²_g_r


⁴k 1

_k_₁sink  e^k^¹1

3. Misolni yechish algoritmini tuzing: 15 talaba orasida yoshi 24 dan katta boʼlgan talabalar sonini aniqlang

VАRIАNT №10
1. Misolni yechish algoritmini tuzing: aylana yuzini aniqlang.

Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI -9-

2. Misolni yechish algoritmini tuzing:

3. Misolni yechish algoritmini tuzing:

^x³ 3sinx  8, y  cosx

,
^x³ 3sinx  8

^
⁶k³

_k_₁k⁴ 3k² e^k
x 1

x 1

VАRIАNT №11

_1._M_i_s_o_l_n_i_y_e_c_h_is_h_a_l_g_o_r_i_t_m_i_n_i_t_uz_i_n_g:F  2hL


x  4, x  0

^2.^Mⁱ^s^o^lⁿⁱ^y^e^c^h^is^h^a^l^g^o^rⁱ^t^mⁱⁿⁱ^t^uzⁱⁿ^g:y  ^x²3, x  7,5

^x^^x^,^x^⁷^,⁵
3. Misolni yechish algoritmini tuzing: 10 ta elementdan iborat А(9) massivning eng kichik elementini aniqlang

VАRIАNT №12

_1._M_i_s_o_l_n_i_y_e_c_h_is_h_a_l_g_o_r_i_t_m_i_n_i_t_uz_i_n_g:_R_e_VD


x  4, x  0

^2.^Mⁱ^s^o^lⁿⁱ^y^e^c^h^is^h^a^l^g^o^rⁱ^t^mⁱⁿⁱ^t^uzⁱⁿ^g:y  ^x²3, x  7,5

^x^^x^,^x^⁷^,⁵

3. Misolni yechish algoritmini tuzing: N ta elementdan iborat massiv elementlarini kamayib borish tartibida joylashtiring
VАRIАNT №13

1. Misolni yechish algoritmini tuzing:

2. Misolni yechish algoritmini tuzing:

y  x³ 2x²8

,
^x³ 3sinx  8, y  cosx

^x³ 3sinx  8

x 1
x 1

3. Misolni yechish algoritmini tuzing: Berilgan massivning manfiy elementlar soni hamda musbat elementlar yigʼindisini aniqlang

Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI -10-

VАRIАNT №14

_1._M_i_s_o_l_n_i_y_e_c_h_is_h_a_l_g_o_r_i_t_m_i_n_i_t_uz_i_n_g:F  2hL


⁵n² 2 ^2.^Mⁱ^s^o^lⁿⁱ^y^e^c^h^is^h^a^l^g^o^rⁱ^t^mⁱⁿⁱ^t^uzⁱⁿ^g:_n_₁eⁿ nⁿ
3. Misolni yechish algoritmini tuzing: 10 ta elementdan iborat А(9) massivning oʼrtacha qiymatini aniqlang
VАRIАNT №15
1. Misolni yechish algoritmini tuzing: y  2x²(x² x 1)

2. Misolni yechish algoritmini tuzing:

^x³ 3sinx  8, y  cosx

,
^x³ 3sinx  8
x 1

x 1

3. Misolni yechish algoritmini tuzing: Berilgan K(11) massivning manfiy elementlari yigʼindisi va sonini aniqlang.

Мавзу бўйича саволлар 1. Аlgoritm nima?

2. Аlgoritm turlari?

3. Аlgoritmning xossalari?

4. Аlgoritmni yozilish usullari?

5. Аlgoritmni blok-sxema kurinishida yozishda kanday shakllar kullaniladi? 6. Аlgoritmning asosiy strukturalari

7. Qanday algoritmlarga chiziqli strukturali algoritmlar deb ataladi? 8. Tarmoqlanuvchi algoritmga xos jihat nima?

9. Takrorlanuvchi algoritm qanday hollarda tuziladi? 10.Umumlashgan algoritm qanday algoritm?

Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI -11-

Ilovalar

Ilova№ 1

Blok-sxema tuzishda ishlatiladigan geometrik shakllar

Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI -12-

Laboratoriya ishini bajarish uchun o’z variantingizni tanlang va quyidagi jadvalga javoblaringizni kiriting: Variant № ___

Masalaning berilishi:	Masala yechish algoritmining blok-sxemasi
1-vazifa
2-vazifa

Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI -13-

3-vazifa

Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI -14-

Download 0.59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2