 Biznes modellar nima va ularning qanday turlari mavjud

Tarmoq hamjamiyatlari monetizatsiyasi manba‘lari
Jahondagi eng ommabop Facebook ijtimoiy tarmog’ining foydalanuvchilari
soni bir necha milliardga yetib, uning sof foydasi ham bir necha milliard dollardan
oshib ketgan. Bu kompaniyaning mobil qurilmalardagi reklamadan oladigan
daromadi miqdori ham ancha katta mablag‘ni tashkil etadi. Agar ko’pchilik
ijtimoiy saytlarni daromad manba’larini tahlil qilsak, quyidagi holatni ko’ramiz(http://top.rbc.ru/technology_and_media/08/04/2015/55252f8c9a794724452cff8f):
 Reklamadan keladigan daromad;
 Onlayn o’yinlardan daromad;
 Virtual sovg’alardan keladigan daromad;
 Qayd qilinishdan daromad;
 Ilovalar va o’yinlarga bo’lgan to’lovlardan keladigan daronad;
 Katta hajmdagi fotografiyalar va videolarni saqlash uchun to’lovlardan keladigan daromad;
 Kreditdan olinadigan daromad.


Elektron tijoratning rivojlanish istiqbollari
Hozirgi davrda ko’pchilik mutaxassislar elektron tijorat rivojlanishining
kelajak istiqbollari bilan juda ham qiziqadilar, chunki agar bunga e’tibor berilmasa,
har qanday biznes ham kelajakda yangi turdagi biznes modellarning tez korlik bilan rivojlanishi oqibatida norentabel bo’lib qolishi yoki barbod bo’lishi mumkin. Bu masala bo’yicha eng ishonchli manba soha perofessionallarning fikrlarini o’rganishdir. Compo agentligining B2B e-commerce bo’yicha agentligi analitiklari Rossiya e-commerce bozori ekspertlaridan 2018 yildan so’ng elektron tijoratda kutiladigan trendlar bo’yicha so’rov o’tkazishdi va olingan natijalar «What Is the Future of E-commerce in 2018 and Beyond? 10 Trends Transforming How
We Shop Online» deb nomlangan Gerbert Lui ning maqolasida keltirilgan. Mahsulotlarni ikki soatda yetkazib berish, sun’iy intellektdan hamda dronlardan foydalanish kabi alohida muvaffaqiyatlarga qaramay, bu sohadagi uzoq muddatli muvaffaqiyat tezkor rivojlanishni ta’minlab beradigan bozor imkoniyatlarini tushunishga asoslangan bo’ladi. Shopify kompaniyasining xodimi Gerbert Lui bu sohadagi quyida tavsif etilgan o’nta asosiy trendni ko’rsatib o’tdi:
 Elektron tijorat tez sur’atlar bilan rivojlanishiga qaramay, elektron savdoga
chakana savdoning bor-yo’g’i 9,1% to’g’ri kelar ekan. Demak, yo’nalishning tezkorlik bilan rivojlanishi kutilmoqda;
 On-layn bozorda odatiy B2C bilan bir qatorda B2B deb atalgan gigant biznes ham rivojlana boshlaydi;
 Elektron tijoratning yanada ko’proq avtomatlashuvi hozirgi zamon biznesining real rivojlanish yo’nalishi deyish mumkin;
 Iste’molchilarning turli-tumanligi elektron tijoratga katta o’zgarishlar olib kelishi kutilmoqda;
 Ertangi kunning yana bir yechimlaridan biri ko’p kanalli elektron savdodir;
 Halqaro elektron savdo imkoniyatlari yanada kengayadi va uning yangi
usullari kashf qilinadi;
 Elektron savdoda mobil qurilmalardan foydalanish ko’lami yanada ko’payadi va bu amalning murakkablik darajasi biroz ortadi;
 Ijtimoiy tarmoqlar va media vositasidagi sotuvlar hajmi yanada ortadi;
 Google ning mikro-momentlari jarayonlarni optimallashtirish uchun bir vosita sifatida ishlatilina boshlaydi;
 Elektron tijoratda iste’molchi bilan ishlab chiqaruvchi o’rtasidagi o’zaro
muloqotda content katta ahamiyat kasb eta boshlaydi.
Oxirgi besh yilda chakana savdoning umumiy savdodagi hajmi 5,4% dan
9,1% gacha o’sdi. Demak, bu sohada amaliy jihatdan cheklanmagan imkoniyatlar
mavjud ekan. Tezkorlik bilan rivojlanayotgan kompaniyalar yangi raqobatchilarni
aniqlab, ularning muvaffaqiyatlari sirlarini aniqlashlari va o’zlari uchun yangi
imkoniyatalar izlab topishlari zarur bo’lib qoladi. Masalan, keyingi yillarda
internet-korxonalarda yangi trend paydo bo’la boshladi – ular oflaynda ishladigan
savdo nuqtalari sotib olib, ularni ishlata boshladilar. Online to Offline(O2O)
turidagi tijorat odatiy raqamli texnologiyalarga yangi hayot bag’ishlashi mumkin.
Boshqa tomondan esa chakana savdo gigantlari ham iste’molchilarga raqamli
dunyoda an’anaviy magazinlarga o’xshash bo’lgan imkoniyatlar taqdim
etayaptilar. Yuqoridagi ikki jarayonni bir so’z – omnikanallilik deb atash mumkin.
2018-yildan boshlab Ozon, Wildberries, Globus va Ashan kompaniyalari online
riteyl orqali mahsulotlar savdosini boshlaganlar. Compo kompaniyasining B2B loyihalar bo’yicha rahbarining bildirishicha, online chakana savdo hajmi haridorlar ko’payishi tufayli o’sib bormoqda, chunki uch-to’rt yillar avval online harid qilayotgan katta avlod vakillari ham offlaynda ishlashga ancha o’rganib qolganlar.
Agarda onlayn va offlayn bir-biriga o’zaro birikib ketsa, u xolda omnikanallilik onlayn savdoda potentsial xosil qilishi mumkin. Oflayn magazinlar esa onlayn zakazlar topshiriladigan punktlar rolini o’ynay boshlaydi. Alibaba Groupkompaniyasining tajribasiga ko’ra, omnikanallilik xossasi kompaniyaning sotuvdan bulutli yechimlargacha hamda o’z mustaqil to’lov tizimigacha bo’lgan butun bir ekotizimdir. Masalan, Wildberries da bir necha yillardan buyon har bir registratsiya qilingan foydalanuvchining ichki elektron hamyoni mavjud. U orqali zakaz pulini to’lash va tovar qaytarilgan taqdirda pullarni qaytarib olish ham mumkin. Ammo omnikanallilik ham tarix sahifalaridan o’rin olib, yangi, new retailga asta-sekin o’z o’rnini bo’shatib bermoqda. Bunda kompaniya uchun sotuvchi haridorga tovar yoki hizmatni qaerda, qanday va qachon taklif qilishi muhim emas, chunki barcha hollarda ham onlayn offlaynga xizmat ko’rsatadi.
Statista ning ma’lumotlariga ko’ra, 2017 yilda elektron tijoratning B2Bsektorida tranzaktsiyalarning umumiy miqdori $7,66 trillionga yetdi va uning hajmi B2C sektorga nisbatan ($2,143 trillion) uch martadan ko’proq ortdi. So’rovlar natijasida B2B internet savdosida konversiyaning o’rtacha koeffitsienti 10% bo’lsa, B2C-sektorda bu ko’rsatgich 3% lar atrofida ekanligi aniqlangan. Bir martagina Amazon da haridni amalga oshirgan tadbirkorlar uning juda qulayligiga qoyil qolib, o’zlarining bizneslarida ham bunday usullarni qo’llashni istab qoladilar. Natijada tadbirkorlar endi haridlarni sotuv bo’limining mas’ul hodimidan emas, balki web-sayt orqali amaliga oshirishni istab qoladilar. Masalan, Laird Superfood kompaniyasi internet-kanal orqali ko’tara tovar yetkazib berishga o’tib, sotuv hajmini 550% ga oshirishga erishdi. Kompaniyalararo raqobat kuchayishi hamda inqiroz natijasida ko’pchilik firmalar mijozlarga hizmat ko’rsatish bilan bog’liq bo’lgan harajatlarni kamaytirishga intilib, internet vositasida jarayonlarni avtomatlashtirish orqali bozordan dilerlarni, subdilerlarni va boshqa hamkorlarni yo’qolish taraddudidalar. Yaqin yillarda B2B-loyihalarning rivojlanishi ancha tezlanishi kutilmoqda. Ammo buni sekinlanshtiradigan faktorlardan biri –talabgorlarning va bunday tizimlarni ishlab chiqaruvchilarning bilim va tajribalari yetarli emasligidar. Ayniqsa, ishlab chiqarish sohasi raqamlashtirish jarayonlarini amalga oshirish bo’yicha eng oxirgi o’rinlardan birini egallaydi (http://prntscr.com/ibl086).
Forrester Research tashkiloti ekspertlari fikriga ko’ra, 2020 yilga kelib, B2B segmentida bir milliondan ortiq sotuvchilar o’z ish joylarini yo’qotadilar. Bu esa mavjud mijozlar uchun shaxsiy kabinet yoki ko’tara platformalarni ishga tushirush kerakligini anglatadi. Ko’pchilik ko’tarachilar o’z faoliyatlariga onlayn kanallarni tadbiq qilishga tayyorlar, chunki bu haqda internetda ma’lumot o’qiganlar yoki raqobatchilar shunday qilayotganlarini ko’rganlar. Lekin onlayn kanal biznesning ma’lum darajada shaffofligini, ya’ni, narxlash va logistikaning tushunarli bo’lishini talab qiladi. Shubhasiz, kichik B2C internet-magazinlar regional rivojlanish bo’yicha katta kompaniyalarga tenglasha boshlaydilar. Ammo bunda o’rta va kichik kompaniyalar professional yetishmovchilikka duchor bo’ladilar, chunki ular uchun boshqa xududlarda ish olib borish katta muammoga aylana boshlaydi. Elektron tijorat rivojlanishi bilan birga bu sohada mustaqil ekspertlar, mutaxassislar, freelancerlar, biznes-blogerlar va boshqa bir qancha turdagi xizmat ko’rsatuvchilar ham ko’paya boradi. Rossiya ishlab chiqaruvchilari uchun B2B-Export.com deb nomlangan onlayn-platformaning asoschisi Yekaterina D’yachenkoning fikricha, B2B segmentidagi elektron tijorat ichki, tashqi va transchegaraviy savdoni ham ancha rivojlanti rish uchun hizmat qilishi hamda mahsulotlarning yangi bozorlarini topish uchun hizmat qilishi mumkin. Bunda onlayn-savdo mahsulot va xizmatlarni sotishning eng samarador usuli bo’lib qoladi. Ammo bu jarayonni ancha sekinlashtirishga sabab bo’ladigan faktorlar chet tillarni yaxshi bilmaslik, halqaro marketing qonun -qoidalarnini yaxshi tusuhmaslik hamda bu soxada professional tajriba kamligidir. B2B-Export.com eksport sotuvlar onlayn-platformasida bir qancha jarayonlar, shu jumladan, pul o’tkazish, hisob-kitob, logistika kabi jarayonlar avtomatlashtirilgan, ammo bu tizimda savdoni boshlash uchun unga o’z mahsulotingizni joylashtirgandan so’ng, uning xossalarini rus tilida savodli ravishda tavsiflab berish kerak bo’ladi – bu esa o’z navbatida rus tilini yaxshi bilishni talab qiladi.
Agarda elektron savdo platformasi boshqa tillarda bo’lsa, shu platforma talab qiladigan tilni yaxshi bilish kerak bo’ladi, albatta. Shunihamaytishkerakki,electron tijoratni avtomatlashtirish hozirgi kundagi biznes uchun real voqe’likdir.
Kelajak electron tijoratining sirlaridan biri – uni Avtomatlashtirish jarayoni qanday amalga oshirilganligidir, deyishimiz mumkin. O’n
yillar avval marketingni avtomatlashtirish tijorat siri bo’lgan edi. Katta miqyosdagi
ilmiy izlanishlar va ishlanmalar asosida yaratilganAmazon, Walmarthamda Costco larga o’xshash gigantlar huddi shu tijorat siri tufayli dunyoga mashxur bo’lgan o’z tijorat imperiyalarini tashkil qila olganlar. Hozirgi kunda esa elektron tijoratning asosiy siri barcha jarayonlarni avtomatlashtirishdir.
Shuning uchun ham tijoratchilar bu haqda ko’p ham gapirmaydilar. Agarda Google Trends da qidiruv qilib ko’rsangiz, bunga ishonch hosil qilishingiz mumkin. Tijorat jarayonlarini to’liq avtomatlashtirish muammosini Shopify Plusning uchta imkoniyati ma’lum darajada hal qilib bera oladi. Birinchi imkoniyat uch bosqichli vizual konstruktor Shopify Flow bo’lib, u saytlardagi yoki ilovalardagi mijozlar bilan har qanday turdagi muloqotni avtomatlashtirishga imkon beradi. Shartlar, harakatlar va triggerlarni moslab turgan xolda tayyor ishchi jarayonlarning modullaridan foydalanib, siz o’zingizning mustaqil jarayonlaringizni yaratishingiz mumkin. Ikkinchi imkoniyat Launchpad bo’lib, u katta miqyosdagi tijorat tadbirlarining boshqaruv markazidir. Bunga misol sifatida quyidagilarni ko’rsatishimiz mumkin: flesh-sotuv tadbirlari, yangi mahsulotlar chiqarish va mahsus tantanali tadbirlar o’tkazish. Bu bilan bog’liq bo’lgan ishlarni tadbirlar o’tkazilishidan ancha avval rejalashtirib qo’yib, sarf -harajatlarni ham foydaga uncha ta’sir qilmaydigan qilib aniq hisoblab qo’yish mumkin. Uchinchi imkoniyat Shopify Scripts esa har bir mijozga individual yondoshishni ta’minlovchi avtomatik ravishda chegirmalar qo’shish, turli to’lov usullaridan foydalanish va yetkazib berishning turli xil variantlaridan foydalani shga imkon beradi. Skriptlarxaridorning ko’rzinasini aniq nazorat qilishni nazarda tutadi va pul o’tkazmasi vaqtida optimizatsiya qilishga imkon yaratadi. Ushbu uchta funktsiya birgalikda nafaqat vaqtni tejashga imkon beradi, balki jarayonni oddiy va tushunarli qilib ham beradi. Compo kompaniyasining B2B loyiha rahbarlarining aytishlaricha, elektron tijoratni to’liq avtomatlashtirish yetkazib beruvchi kompaniya bo’limlarining o’zaroaloqalariniavtomatizatsiyasini ham, zakazchik bilan munosabatlarning avtomatizatsiyasini ham o’ziga qamrab oladi. Biznes-jarayonlar konstruktori Shopify Flow ham diqqatga sazovor, chunki u mavjud vositalar yordamida onlayn zakazlarni qayta ishlashga imkon beradi. Misol sifatida ko’tara eCommerce ning B2B-avtomatizatsiyasini keltirishimiz mumkin. Bunda ko’tara internet magazinlarning tarmog’i ishlab ketishi ucnun yetkazib beruvchilarning turli xildagi 200 dan ko’proq prays-listlarni sinxronizatsiya qilishga hamda 20 mingdan ko’proq tovarlarni yagona bazaga joylashtirishga to’g’ri kelgan (https://rb.ru/opinion/20-tysyach-tovarov-odin-servis). Shundan so’nggina tizimni 1C dasturi bilan ham sinxronizatsiya qilish mumkin bo’lgan. Ish jarayoni shunday tashkil qilinmaganda tub ma’nodagi internet-savdoni amalga oshirib bolmaydi. Tizim tashkil qilinganidan so’ng, yetkazib beruvchilr bilan ishlaydigan 12 nafar menejerlar o’rniga baza bilan ishlaydigan birgina mutaxassis qolgan, xolos. Bundan tashqari, tizimda narxlarning avtomatik monitoringi amalga oshadi, tovarlar bor-yo’qligi haqida operativ ma’lumotlar olish mumkin bo’ladi va ushbu yagona bazaning boshqa internet-magazinlarga ham tarqalishi amalga oshadi. Bizning bozorda elektron maneken deb nomlanadigan Mercaux servisi ko’p ishlatilmaydi, ammo uni Benetton, Loriblue va Kiko Milano kompaniyalari o’z brendlarini oflayn va onlayn sotishda faol tarzda ishlatadilar. Mobil ilova borligi tufayli oflayn magazinlarning sotuvchilari, dizaynerlari, modellar uylari va feshn-nashrlar istalgan paytda assortiment haqidagi, konkret tovarning omborda bor-yo’qligi haqidagi ma’lumotlarni olish imkoniga ega bo’ladilar. Servis orqali foydalanuvchilar turli magazinlardan eng modali tovarlarni ko’rishlari va sotib olishlari mumkin.
Internet magazinlarni to’laqonli avtomatlashtirish uchun maksimal sondagi ma’lumotlardan foydalanish kerak, shu jumladan, haridlar tarixi, mijozlarning magazinlarga tashrifi va ular qancha vaqt bo’lgani, nimalarni chamalab ko’rgani, qaysi polkalar oldida ko’proq turib qolgani, internetdagi faolligi, layklari, repostlari, fotolari, qiziqishlari, yoshi, jinsi, qayerda ko’proq bo’lishligi - uydami yoki ishxonada hamda daromadi. Yuqori darajada moslashuvchan IT-infratuzilmasisiz bu ishlarni amalga oshirish anch a qiyin bo’ladi. Bunda bir qancha uskunalardan foydalanish talab etiladi, shu jumladan, wi-fi-analitika, ibeacon, chakana savdo punktida mijozning chexrasini tanigan xolda uning barcha harakatlarini tanib olish va fiksatsiya qilish, onlaynning barcha imkon iyalaridan foydalangan xolda ishlay oladigan mobil kassa, magazinlarning reklama imkoniyalaridan foydalana olish, talabni bashorat qilish maqsadida sun’iy intellektdan foydalna olish va boshqalar. Internet savdo maydonlaridan foydalanish tufayli, iste’molchilar tovarlar va xizmatlar harid qilish uchun oldin orzu ham qilib bo’lmaydigan imkoniyatlarga ega bo’ladilar. Masalan, smartfondan foydalanishning o’zigina hisobsiz va unikal savdo takliflari bilan tanishishga yordam beradi. Web-saytlar, mobil ilovalar, ijtimoiy saytlardan to radio, televidenie hamda qog’oz kitoblargacha bo’lgan turli -tuman marketing kanallari elektron savdoga o’zlarining bir aniq auditoriyasini va mijozlarini jalb qiladilar.
Shuning uchun ham, turli ommaviy axborot vositalaridagi turli k ompaniyalar barcha iste’molchilar bilan samarador muloqot qilish uchun birgalikda ishlashlari kerak bo’ladi. RJMetrics ning izlanishlari shuni ko’ratdiki, o’z rivojlanishiga faol investitsiya qiluvchi elektron tijorat kompaniyalari o’z yangi mijozlarini od diy kompaniyalarga nizbatan 3,5 barobar tezroq topadilar. Lekin kelajak mul’tikanal turidagi elektron savdoda ekanligi ko’pchilik uchun katta sir emas. Javelin Strategy kompaniyasining bashoratiga ko’ra, hajmi 2016 yilda $161 milliard dollar bo’lgan mobil sotuvlar hajmi 2020 yilga kelib $319 milliard dollarga yetar ekan.
Tovarlarni mul’tikanal usulida reklama qilish kim, qachonvanegauyoki bu tovarni sotib olishini tahlil qilishning fani va amaliyotidir. Ammo mul’tikanalli usulda savdo qilish zahiralarni boshqaruv tizimini to’g’ri sozlash va uni qo’llab-quvvatlab turishsiz mumkin bo’lmaydi. Agar siz kelajak elektron savdosida muvaffaqiyatga erishishni orzu qilsangiz, o’z imternet-magaziningiz infratuzilmasini shunday tuzishingiz kerakki, bu tizim ko’p kanalli savdoni boshqarish va rivojlantirish imkoniyatiga ega bo’lsin, qo’ldan ma’lumot kiritish esa iloji boricha minimal miqdorda bo’lsin. 2016 yilda shu yo’nalishda bo’lib o’tgan konferentsiyada
(https://events.yandex.ru/lib/talks/3480/) qurilish materiallari savdosi bo’yicha ko’p kanalli elektron savdo maydoni tuzish va uni rivojlantirish masalalari ko’rib chiqlgan. Shunday usulda ishlaydigan William Wrigley Jr kompaniyasi
Xitoyning 40% atrofidagi chaynaladigan rezinkalar bozorini egallab olishga erishgan.
Hozirgi zamonda ijtimoiy saytlar orqali sotuvlarni yo’lgan qoyish ham katta
ahamiyatga ega bo’lib qoldi va olingan boshlang’ich natijalar barcha bashoratlardan ham katta bo’lib chiqdi. Chunki, masalan, Instagram ning bir
haftada milliarddan ortiq faol foydalanuvchilari mavjud. Flurry ma’lumotlariga ko’ra, rivojlangan mamlakatlarda o’rtacha hisobda har bir katta yoshli inson internetda kuniga besh soat atrofida ishlaydi va ularning yarmi ijtimoiy saytlarda, messenjerlarda va qiziqazli kanallarda vaqtini o’tkazadi. Ma’lumotlarga ko’ra, ushbu foydalanuvchilarning 18% dan ortig’i ijtimoiy saytlarda nimalardir sotib olishgan. Kelajakda bunday sotuvlar hajmi yanada ko’payib boradi hamda foydalanuvchilar tajribasi ortadi. Masalan, MVMT Watches kompaniyasi Karusel formatidagi reklamadan foydalanib, chakana savdo magazinlarini chetlab o’tgan xolda Facebook orqali sotuvni boshladi. Hozirgi paytda ularning xaftalik daromadi $15 ming dollar va ularning sahifasiga xaftasiga 1,5 ming inson tashrif buyuradi.
Smatfonlar orqali qulay usulda xarid qilish imkoniyati tufayli foyda miqdori ikki barobarga oshgan. Instagram orqali sotuvlar tashkil qilish ham foydali bo’lgan va natijada savdoning oylik o’sish miqdori o’rtacha 29,8% ga yetgan. Demak, kimdir ijtimoiy tarmoqlar orqali sotuvdan voz kechsa, ancha -muncha daromaddan mahrum bo’lar ekan. Google ning mikromomentlari ham marketing jarayonini optimallashtirish uchun yangi bir imkoniyatdir. Chunki bir martalik reklama ma’lumotlari xozirgi paytda elektron tijotratda unchalik yaxshi samara bermayapti.
Endilikda kompaniyalarning raqobatbardoshliligiga mikromomentlarni
optimallashtirish orqali erishiladi. Mikromomentlar nima o’zi? Think with Google ga binoan u o’z tarkibiga uch tarkibiy qismni qamrab oladi: sotuv haqida qarorni
darhol qabul qilish, muammolardan darhol qutulish va qandaydir bir yangi
narsadan foydalanish. Ijtimoiy tarmoqlarda contentni, maqsadli e’lonlarni
joylashtirish va reklama ma’lumotlarini qo’shishdan tashqari, onlayn sotuvchilar bularning har birini optimallashtirishlari va tranzaktsiyon elektron xatlarga alohida ahamiyat berishlari lozim. Haridorlarning hulq-atvorida asoslangan xolda, bunday ma’lumotlar yangi qo’shimcha xaridlarni generatsiya qilishlari va mijozlar bilan muloqotni yaxshilashi mumkin. Experian kompaniyasining izlanishlariga ko’ra, elektron pochta orqali tranzaktsion ma’lumotlardan keladigan daromad miqdori ommaviy ma’lumotlar tarqatishdan keladigan daromaddan ancha ko’p ekan.
Tranzaktsion electron xatlarni optimallashtirish bo’yicha quyida misollarni keltirishimiz mumkin: Mavsumga bog’liq ravishda kerakli bo’lgan tovarlarni taklif qiling, oldingi xaridlarga bog’liq bo’lgan mahsulotlarni taklif qiling, saytingizda qanday qilib harid qilish haqida aniq videolavxani ko’rsating, doimiy mijozlarga alohida chegirmalr taklif qiling, o’z mobil ilovangizga ilova bering. Misol sifatida ModCloth internet magazinining ma’lumot tarqatish jarayonini ko’rishimiz mumkin. Unda fodalanuvchiga jo’natilgan maktubda mijozga uning zakazibajarilishning qaysi bosqichida turganini ma’lum qilishdan tashqari, kompaniya tomonidan qanday qiziqarli aktsiyalar o’tkazilayotgani, content va yangiliklar haqida ma’lumotlar jo’natiladi. Mijozlar diqatini qaratish uchun hech qanday imkoniyat nazardan qochirilmasligi kerak, chunki mijozlar individual tranzaktsion ma’lumotlarga ommaviy ma’lumotlardan ko’ra ko’proq ahamiyat beradilar. Bu tushunarli albatta, chunki ular saytga kiruvchining harakatlari natijasi bo’lgani uchun ham ularda ko’proq ishonch uyg’otadi. Statistik izlanuvlarga ko’ra, bu turdagi ma’lumotnomalarni chiroyli qilib yozish va uni taqdim qilish ommaviy tijoriy ma’lumot jo’natishlardan ko’ra 3-5 barobar ko’proq foyda keltirar ekan.
Lekin hozirgi davrda bizdagi kompaniyalar bunday marketing yondoshuvini
unchalik ko’p ishlatmaydilar.
Endi elektron tijoratda iste’molchi bilan muloqotda katta ahamiyatga ega bo’lgan kontent haqida ham biroz to’xtalib o’tamiz. Marketing strategiyasi
sifatidagi kontent iqtisodiy jihatdan foydali bo’lib, investitsiyalar rentabelligiga samarali ta’sir qiladi. Xuddi shuning uchun ham, marketing bo’limlarining ko’pchilik rahbarlari foydalanuvchilar kontentini kelajak rivojlanish garovi deb biladilar. Kontentlarga asoslangan brendlar har bir yangi mijozni jalb qilishda $14 dollargacha iqtisod qiladilar. Blogni ishga tushirish yoki katalog yaratish uchun minimal miqdordagi resurslar talab qilinadi. Ammo bunda yondoshuvingizning strategiyasini diqqat bilan ishlab chiqishingiz kerak bo’ladi, shu jumladan, foydalanuvchilarning diqqat-e’tibori istalgan paytda o’zgarib qolishini, har bir auditoriyaning o’z yuqori standartlari borligini, ularning xoxish -istaklarini, nimalarni ko’rishni yoki nimalarni eshitishni istayotganlarini va xakozolarni hisobga olgan xolda. Agarda to’g’ri strategiyani tanlay olsangiz, muvaffaqiyatga erishdim deyavering. Demand Metric ning ma’lumotlariga ko’ra, qiziqarli content insonlarning ijtimoiy saytlardagi sahifalarga a’zo bo’lishlariga asosiy sabablardan
biri ekan. Gartner kompaniyasining marketing izlanishlaridan ma'lum bo'ladiki, 64% iste’molchilarning brend tanlashida haridning ijobiy tajribasi mahsulotning bahosidan ko’ra muhimroqdir. HubSpot marketing servisining ma'lumotlariga ko'ra esa, bloglarga asosiy e’tibor qaratgan marketologlar boshqalarga nisbatan investitsiyalarning 13 marta ko’proq ijobiy rentabelligiga erishadilar. Kontent yaxshi bo’lsa, saytning konversiyasini ikki barobar oshirish mumkin ek an. Sotuv hajmini o’shirsh va haridorlarni jalb qilish uchunqanday strategiadan foydalanish mumkin? Buning uchun, masalan, tovarlar yoki xizmatlaringizni ishlatish bo’yicha tushuntiruvchi videoroliklar tayyorlashingiz mumkin. Bunga juda yaxshi misollar sifatida Luxy Hair’s va Reshoevn8r internet-magazinlarining video-kontentlarini kelrtirish mumkin. Yana bir maslahat - foydalanuvchilar tomonidan yaratilgan kontentlarni saqlash, yig’ish va ularni iste’molchilar fikri sifatida ko’rsatishdir (taqrizlar). Masalan, Pura Vida Bracelets internet-magazini o’zining Yotpo taqriqlar saytida foydalanuvchilarning taqriz va maslahatlarini joylashtirib qo’yadi. Boshqa bir yondoshuv sifatida REI kompaniyasi singari o’zingizning
YouTube kanalingizda foydalanuvchilarning video-roliklarini joylashtirishingiz ham mumkin. Facebook, Twitter, Pinterestva Instagram dagi
foydalanuvchilarning diqqatini tortish uchun ko’proq rasmlar ham chop etishingiz
mumkin. Sizning tovaringiz yoki hizmatingizni ishlatayotgan insonlarning chiroyli fotolarini ham blogingizga qo’yishingiz foydadan holi bo’lmaydi. The Hundredskompaniyasi kabi o’z OAV ingizni tashkil qilishingiz ham mumkin.
Endi interfaol content haqida ham biroz to’xtalib o’tamiz. Demand Metric
kompaniyasining bosh analitigi Djerri Reklining aytishicha, statik hamda passiv kontentga nisbatan interfaol kontent yaxshi ishlar ekan. Bular sifatida
viktorinalarni, baholashlarni, kalkulyatsiyalarni va mahsus turdagi interaktiv
videolarni keltirish mumkin. Bunday turdagi kontent ancha ko’proq insonlarni o’ziga jalbqilar va kattaroq konversiyani ta’minlab berar ekan. «Вашинтернет-магазинот Адо Я» dahamta’kidlanishicha, gipermarketlar va marketpleyslar faoliyat yuritayotgan sharoitda kontent-marketingmijozlarni jalb qilishning va internet-magazinning bozorda o’zini ko’rsatishining asosiy qurollaridan biri ekan.
Lekin bunda asosiysi – o’z information materiallaringizni to’gri va maqsadga muvofiq xolda taqdim etishdir. CRMda har bir mijozni ko’rish va uning haridgacha va undan keyin bo’lgan barcha kontentli harakatlarini tahlil qilish bo’yicha mahsus keysni quyidagi https://www.youtube.com/watch?v=RQ3jKr1-HLY saytda ko’rib chiqishingiz mumkin. Kontentni kompaniya uchun strategic afzallikka aylantirish uchun uni tegishli information arxitektura asosida, brending vositasida, integrallashgan IT-yechimlar asosida hamda kundalik faoliyat doirasida aql bilan yaratish kerak bo’ladi ( https://www.shopolog.ru/metodichka/analytics/kakoy-stanet-elektronnaya-kommerciya-v-2018-godu-i-dalee/).
Hulosalar
1. Kompaniya biznes-modelini tanlash va uni tashkil qilish murakkab jarayon bo’lib, bunda bir qamcha masalalar ko’rib chiqilishi lozim;
2. Internetda biznes-modellar yaratish bo’yicha bir qancha yondoshuvlar bo’lib, ulardan eng samaradorlari ushbu bobda yetarlicha tavsif etilgan;
3. U yoki bu biznes-modelni tanlash kompaniyaning xayotiy tsikli bilan, daromad qilish usuli bilan va monetizatsiya sxemasi bilan bog’liq ravishda amalga oshiriladi. Bunda kompaniyaning qaysi bozor segmentida faoliyat ko’rsatayotgani ham ahamiyatga ega bo‘ladi;
4. Bozor haqidagi ma’lumotlarni olish va uni tahlil qilishga yordam beradigan yangi elektron servislar va usullarning paydo bo’lishi biznesga yangi hamda katta imkoniyatlar baxsh qildi;
5. Elektron tijoratni muvaffaqiyatli ravishda yuritish uchun sekinlashtiruvchi faktorlardan biri kerakli bo’lgan samarador infratuzilmani tashkil qilish bo‘lishi mumkin, chunki bu katta mablag‘ talab qiladi. Bu muammoni hal qilish uchun barcha funktsional modullarga ega bo’lgan konstruktor asosidagi tayyor internet-magazin ijaraga olinadi;
6. Biznesni „hamkorlik dasturi“ (Affiliate Model) va Dropshipping modellari asosida ishga tushuirub yuborish hozirgi paytda eng yaxshisi hisoblanadi;
7. Bozorda keng miqyosda ishlatiladigan boshqa biznes-modellarga Freemium, Free-to-Play, Full-Crowdsourcing, Donation, Print-on-Demand, Video-on-Demand larni misol qilib keltirish mumkin.