” fakulteti Ro’yxatga olindi
Kanada respublikasining jahon xo’jaligida tutgan o’rni
Download 0.62 Mb. Pdf ko'rish
|
MO-61guruhi talabasi Ilhomov Eldor
2. Kanada respublikasining jahon xo’jaligida tutgan o’rni
Nisbatan kiska vakt ichida ham rivojlangan davlatga aylandi. Mamlakat ekonomikasining asosi asosan ogir sanoat bulib koldi, birok kishlok xujaligi ham katta ahamiyatini saklab koldi. Davlat
monopolistik kapitalizmining rivojlanishi, ishlab chikarishlarning markazlashtirilishi energiya bilan ta’minlanganligi va texnika tarakkieti yutuklaridan foydalanish darajasi jixatdan Kanada birinchi urta kapitalistik davlatlar katoriga kiradi. Shu bilan birga xar ikkala mamlakat ham iktisodiy va siesiy jixatdan AQSH bilan Buyuk Britaniya juda boglikdir. Kanadada Amerika kapitali sanoat karxonalarining yarmidan kuprogini nazorat kilib turadi. CHet el kapitali ta’sirida bu mamlakat xujaligining strukturasi tarmoklar buyicha tashkil topib, bu struktura xujalikning asosan xom-ashe yetishtirib berishi ixtisoslashganligi va tog-kon sanoati tarmoklarining xissasi ortib boraetganligi bilan ajralib turadi. Bu mamlakatning ekonomikasida eksportning yetakchi roli juda anik sezilib turadi. Kanada mamlakati mexnat taksimoti sistemasida avvalo sanoat xom-ashesi hamda oziq-ovqat yetishtirib berishi bilan ajralib turadi. Chet el sanoati ishlab chikarish karxonalarining joylashuviga aktiv ta’sir kursatib, territoriyalarning ayrim kismlarida. Masalan, Kanadaning AQSHga chegaradosh kismlaridan ishlab chikarish karxonalarining nixoyatda kuplab tuplanib kolishiga sabab bulmokda. Kanadaning energetikasi asosan mamlakatning garbiy kismidan kazib olinadigan neftva tabiiy gazga asoslangan. Yakinda Arktika zonasida neft koni topildi. Elektr stansiyalar orasida gidroelektr stansiyalari kup, ularning ba’zilari kuvvati jixatdan dunedagi – eng yirik elektr stansiyalar katoriga kiradi. Rangdor metallurgiya mamlakatning uzidagi boy xom-ashe va arzon elektr energiyasiga asoslanadi va birinchi navbatda tashki bozorga muljallangan.
11
Rangli metallurgiya Kanada mamlakatida ayniksa yukori darajada rivoj topgan, bu yerda maxalliy xom-ashedan tashkari, chetdan keltiriladigan xom-ashe ham keng foydalaniladi. Masalan, alyuminiy ishlab chikarish butunlay chetdan olinadigan – voksitga asoslanadi, shu bilan birga tayerlangan alyuminiyning hammasi eksport kilinadi. Keyingi vaktlarda ayniksa Kanadada tez sur’atlar bilan usib boraetgan mashinasozlik tarmoklari ichida transport (avtomobillar, kemalar, temir yullarning yuradigan sostavlari va kishlok xujalik mashinasozligi aloxida ajralib turadi. Tula siklimi-karxonalar bilan bir katorda yigma zavodlar chetdan keltiriladigan detallardan foydalanuvchi, Amerika firmalarining firmalari ham keng tarkalgan. Kanadada yegochsozlik va sellyuxoza kogoz sanoati uning territoriyasi dastlab ishga solinaetgan boskichlardaek vujudga kelgan. Uning rivojlanishiga juda boy xom-ashe bazasidan tashkari, arzon
suv yullarining va elektr
energiyasining mavjudligi, shuningdek, tashki savdoning extiejlari ham yerdam berdi. Ishlab chikariladigan kogoz, kogoz massasi va yegoch taxtaning deyarli hammasi eksport kilinadi. Masalan AQSHda va Buyuk Britaniyada gazetalar Kanada kogoziga bosiladi. Oziq-ovqat sanoatining tarmoklari xilma-xil bulib, mamlakatda ham gusht, sabzavot va meva konserva, gusht maxsulotlari, un va boshka maxsulotlar tayerlab beradigan tarmoklardan iborat. Download 0.62 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling