№ hujjat ҳ O`z. Varaq Sana imzo varaq 5321400 ngkst

Bajardi
: 
Ochilova D.U. 
energiyaning katta sarflari ionlarning elektrostatik o'zaro ta'sirini yengish 
zarurligi va ularning solvatlanmagan holatdagi barqaror emasligi bilan 
belgilangan.
Uglevodorodlarning termik parchalanishining radikal–zanjirli jarayoni 
barcha zanjirli jarayonlar kabi uchta bosqichdan iborat: zanjirni initsirlash, 
zanjirning davomi, zanjirning uzilishi.
Atmosfera bosimida 1 sm
3
gazda taxminan 1019, xuddi shu hajmdagi 
suyuqlikda esa taxminan 1021 molekula mavjud. Gazda 10 MPa bosim ostida 
molekulalarning kontsentratsiyasi qancha bo'lsa suyuqlikdagi molekulalarning 
kontsentratsiyasi ham xuddi shuncha bo'ladi. Shuning uchun reaksiyalarni 
suyuq fazada o'tkazish mono va bimolekulyar reaksiyalar tezligining nisbati 
nuqtai–nazaridan ularni gazli fazada yuqori bosim ostida o'tkazilganiga barobar 
bo'ladi. Natijada haroratlar teng bo'lganda uglevodorodlar va neft 
mahsulotlarining 
suyuq 
fazali 
termik 
reaksiyasiyalari 
kondensatsiya 
mahsulotlarining ancha ko'p chiqishiga va parchalanish mahsulotlarining kichik 
chiqishiga olib keladi. Suyuq fazadagi uglevodorodlarning o'zgarishlarining 
yig'indi natijasiga ma'lum darajadagi «katak effekti» va sol`vatlanish ta'sir 
ko'rsatadi. Gaz fazada uglevodorod molekulalari radikallarga parchalanganda 
ular shu zumdayoq uzoqqa uchib ketadi. Suyuq fazada radikallar qo'shni 
molekulalardan tuzilgan «katak» bilan qurshab olingan. Radikallarning kinetik 
mustaqil zarrachalar bo'ladigan masofaga yiroqlashtirish uchun qo'shimcha 
aktivatsion to'siqni yengish kerak bo'ladi, bu aktivatsion to'siq katakdan 
radikalni diffuziyasining faollanish energiyasiga tengdir. Boshqa tomondan esa 
rekombinatsiyalash uchun ham radikallar katakli effektni yengishi kerak.
Natijada suyuqlikdagi radikallarning yig'indi kontsentratsiyasi gaz 
fazasidagiday bo'ladi. Ammo, agar radikallar massasi va faolligi jihatidan katta 
farq qilsa unda katak effekti radikallarning statsionar kontsentratsiyasini 
o'zgartirishi mumkin, bu esa gaz fazadagi reaksiyaga nisbatan suyuq fazali 
reaksiyaning faollanish energiyasining o'zgarishiga olib keladi. 
Termodestruktsiya jarayonlari orqali neft va neft mahsulotlarini issiqlik 
ta`sirida parchalanishini tushuniladi.