` O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.2. “Qutаdg’u bilig” dоstоnidа sujеt vа g’оyaviy yo’nаlish  

―Qutadg'u bilig‖ning asliyati nasriy muqaddima bilan boshlanadi. Unda dostonning to'rtta 

yetakchi  qahramonlari  haqida  mu'lumot  beriladi.  Ular:  Kuntug'di,  Elig-hukmdor,  adolat  ramzi; 

Oyto'ldi-vazir,  davlat  ramzi;  O'gdulmish-vazirning  o'g'li  (keyinchalik  vazir)  -aql  ramzi  va 

nihoyat  O'zg'urmish-qarindosh,  zohid  ofiyat  (qanoat)  ramzidir.  Doston  ana  shu  qahramonlar 

o'rtasidagi  munozara,  savol-javob  tarzida  yozligan.

7

  ―Qutadg'u  bilig‖ning  hajmi  (Namangan 

nusxasida) 6500 bayt (o'n uch ming misra)ga yaqin bo'lib, 73 fasl- bobdan tashkil topgan. Uning 

dastlabki  fasli  an'anaviy  muqaddima  boblaridan  iborat.  Bularda  Alloh  hamdi,  Muhammad 

alayhis-salomga  bag'ishlangan  na't,  to'rt  xalifa  ta'rifi  keltirilgan.  Shuningdek,  yoz  tavsifi, 

Bug'raxo'n madhi, yetti sayyora va o'n ikki burj, til odobi, ilmning foydasi kabi masalalar tasviri 

ham muqaddimadan o'rin olgan. Dostonning bevosita Alloh hamdi bilan boshlanishini inobatga 

olsak, dostonning nasriy muqaddimasi ham asar sujeti va unda ilgari surilgan yetakchi g'oyalarni 

o'quvchiga  to'la  yetkazish  yo'lida  xizmat  qilgаnini  sеzish  mumkin.  ―Qutadg'u  bilig‖ning 

muqaddimaviy  fasllari  orasida  ―Yetti  kavokib  va  o'n  ikki  burj‖  deb  nomlangan  bob  alohida 

ahamiyatga ega. Uning dastlabki satrlarida Allohning buyuk yaratuvchanlik sifati ulug'lanadi: