‘ zbek isto n r espublik as1 o liy V a ‘rta m a X su s t a ’lim vаулri jg I n izo m iy nom idagj

Grafika va orfografiya bo'yicha

-yozuvning grafika,orfografiya va punktuatsiyadan  tarkib topgan sistema ekanligini 

yaxshi  anglash;

-grafikaning  optik-grafik  belgilar  tizimi,  orfografiyaning  esa  to‘g ‘ri  yozish 

qoidalari  tizimi  ekanligini  farqlay olish;

grafika 

va 

orfografiyaning 

asosiy 

birliklari 

bo'lgan 

grafema 

va 

oifogrammalarning  til  va  vozuv  o'rtasidagi  aloqalarni  ta’minlashdagi  rolini  izohlay 

bilish;

-  grafemani  bilateral  hodisa  sifatida  tavsiflay  olish,  uning  tashqi  (ifodalovchi)  va 

ichki (ifodalanuvchi) tomonlari  borligini  yaxshi  anglashi;

64

---

-grafemalarning  tashqi  tomoni  (optik-grafik  tasviri)  uchun  harflar,  tinish  belgilari 

va  raqamlar  “qurilish  materiali”  bo‘lishini,  shunga  ko'ra  ularning  harfiy  belgilar  va 

noharfiy belgilarga bo'Iinishini bilish;

-harfiy  belgilaming  ichki  tomonida  asosan  fonemalar  kodlashtirilganiigini,  shunga 

ko'ra  ularning  fonografemalar  sanalishini,  noharfiy  belgilaming  ichki  tomonida  esa 

tilning  ritmik-intonatsion  birlikiari  va  elementlari  (ohang  turlari,  pauzalar,  sanash 

intonatsiyasi  kabi  prosodernalarning)  yoki  tushunchalaming  (masalan,  miqdor 

tushunchalarining)  kodlashtirilganiigini,  shunga  ko‘ra  ularning  prosodemografemalar 

va logografemalarga bo'Iinishini  aniq tasaw ur etish;

-  monograf,  digraf yoki  poligraflar  fonografemaning  tashqi  tomoni  (ifodalovchisi) 

ekanligini,  ularning  ichki  tomoni  (ifodalanuvchisi)  esa monofonemali,  bifonemali  va 

polifonemali  xarakterda bo'lishini izohlay olish;

-orfografiya  prinsiplarining turlarini  bilish,  ularning  imlo qoidalari  tuzilishiga asos 

bo'luvchi jihatiarini yetarli  darajada tasaw ur etish;

-  hozirgi  ikki  yozuvlilik  vaziyatida  har  ikkaia  yozuvning  imlo  qoidalarini  puxta 

bilish,  ular o'rtasidagi  umumiy va farqli jihatlardan xabardor bo'lish;

-  hozirgi  o'zbek  adabiy  tilining  yozma  shakli  uchun  foydalanilgan  yozuv  tizimlari 

haqida tarixiy-xronologik m a’lum otgaega bo'lish. 

- - - - - -