" Ўзбекистон республикаси" олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

1-jadval 

Yuk  ko’tarish  mashinalari  mexanizmlarining  ishlash  tarzlari  (Gosgortexnadzor 

qoidalariga asosan) 

 

Mexanizmning 

Ishlash tarzi 

Foydalanish 

koeffitsienti 

 

 

Nisbiy  qo’  shish 

muddati  PV,% 

Sutka 

davomida 

k

s

 

Yil davomida k

y

 

Engil (L) 

0,25 

0,33 

15 

O’rtacha (S) 

0,5 

0,67 

25 

Og’ir (T) 

0,75 

0,67 

40 

O’ta og’ir (VT) 

1,0 

1,0 

40…80 

 

Yuk ko’tarish mashinasi elementlarini chidamlilikka hisoblashda uning 

soatlarda ifodalangan xizmat muddati T aniqlanadi: 

Т = 365  К

юк 

• 24  К

с 

• К

соат 

•  ПВ% 

h, 

100 

соат 

(14) 

SEV standarti bo’yicha ish rejimi 6 guruhga bo’linadi. Birinchi guruhga 

mexanik  yuritmali,  umumiy  ishlarga  mo’ljallangan  kranlarning  barcha 

---

 

 

 

mexanizmlari,  ikinchi  guruhga  mashina  yuritmali,  maxsus,  yengil  rejimli, 

to’rtinchi  guruhga  o’rta  ish  rejimli,  beshinchi  guruhga,  og’ir  ish  rejimli,  oltinchi 

guruhga esa o’ta og’ir ish rejimli mexanizmlar kiradi. 

Yuk ko’tarish mashinalari yuklarni korxona tsexlari va korxonadan 

tashqarida ko’tarib tushirish vazifasini bajaradi. Ishlab chiqarish korxonasidagi 

texnologik  jarayon  xarakteri,  ko’tariladigan  yukning  fizikaviy,  kimyoviy, 

mexanikaviy xossalariga qarab ko’tarish mashinalarining turi va konstruktsiyasi 

tanlanadi. 

Yuk ko’tarish mashinalarining turi va konstruktsiyasini tanlashda yuk 

ko’tarish, yuk ortish, yuk tushirish ishlarini mexanizmlar yordamida 

bajarish,  yuk  ko’tarish  mashinalarining  unumdorligi  texnologik  jarayonga  mos 

kelishi,  ko’tarish  jarayonida  ko’tarilayotgan  yuklarga  zarar  yetkazmaslik, 

mashinalarga  xizmat  ko’rsatayotgan  ishchilarga  qulay  sharoit  yaratib  berish 

masalalariga jiddiy e’tibor berish kerak. 

Yuk  ko’tarish  mashinalari  konstruktiv  tuzilishi  bo’yicha  quyidagi 

guruhlarga bo’linadi: 

1. 

Oddiy  yuk  ko’tarish  mashinalari  (lebedkalar,  domkratlar,  tallar); 

2.Murakkab yuk ko’tarish mashinalari (kranlar, ko’targichlar).