0збекстан республикасы ауыл хожалыгы министрлиги каракалпакстан ауыл хожалыгы хэм агротехнологиялар институты «арал бойы экологияльщ шэраятта интенцив агротехнологияларды рауажландырыу келешеги»
Download 344.83 Kb. Pdf ko'rish
|
Konferentsiya nukus 2022
УДК: 633.1: 631.5: 631.51
QORAQALPOG'ISTON SHAROITIDA MARJUMAK - FAGOPYRUM ESCULENTUM K-36 NS 7651 VA FAGOPYRUM ESCULENTUMK-38 NC- 7653 NAMUNALARINING O’SIB RIVOJLANISHI VA NAMLIKKA TALABI Qurboniyozova S. Matjanova X.Q. b.f.n., docent Qishloq xo’jaligi mahsulotlari orasida donli ekinlar talab va ehtiyoj eng yuqori bo’lgan mahsulotlar hisoblanadi. Bugungi kunda insoniyatning oziq-ovqat mahsulotlariga va biologik faol moddalarga, o’simliklardan olinadigan, salomatlik uchun zarur va engil hazm bo’luvchi birikmalarga ehtiyojning tobora oshib borishi kuzatilmoqda. Xususan, donli ekinlardan - grechixa (marjumak) ekini doni tarkibida uchraydigan moddalar inson salomatligi uchun nihoyatda katta ahamiyatga egadir. Grechixadan tayyorlanadigan yorma tarkibida oson hazm bo’luvchi oqsillar, yog’lar, uglevodlar, mineral moddalar, vitaminlar, mikroelementlar va organik kislotalar mavjuddir [Ходжаев, 2008]. Ekiladigan marjumak - Fagopyrum esculentum Polygonaceae - Torondoshlar oilasiga, Fagopyrum turkumiga mansub - donli ekinlar qatoriga kiradi. Hozirgi vaqtda Fagopyrum turkumining 5 turi ma’lum. Grechixani etishtirishga kirishishdan avval uning biologiyasi bilan tanishib chiqishimiz kerak. Marjumak bo’yi 80-150 sm gacha boradi, poyasi tuksik, tik turib o’sadi. Bir yillik turlari ichida faqat tatar marjumagi (Fagopyrum tataricum) begona o’t holida uchraydi. Madaniy turlari esa dehqonchilikda miloddan avvalgi 3-3,5 ming yildan ortiq vaqt davomida ekib, o’stirilib kelingan ekin hisoblanadi [Ходжаев, 2008; Ярошенко, 1983]. Poyasi shoxlangan, qirrali, nashtarsimon bargli, poya ranggi qizg’ish yashil yoki och yashil tusda bo’ladi. Poyasi bo’g’imlarga bo’lingan bo’lib, bo’g’im oraliqlari g’ovak cilindr shaklida, bo’sh boladi. Barg plastinkasi butun, bo’laklarga bo’linmagan. Bitta barg bandida bitta barg plasinkasi joylashadi. Barglari poyada navbatlashib joylashadi. Ular o’qsimon-uchburchaksimon yoki o’qsimon-tuxumsimon shaklga ega bo’ladi. Ildiz tizimi o’qildiz bo’lib, kuchsiz rivojlanadi: tuproqda 40-50 sm chuqurlikka etib boradi. Gullari oq, pushti, qizil, bazida to’q pushti yoki to’q qizg’ish rangda bo’ladi. Bir tup marjumak o’simligining gullash davri turlicha bo’ladi, ya’ni to’pgullardagi tepa qismida joylashgan gullar pastki qismda joylashgan gullarga nisbatan ertaroq ochiladi. Gullari 5 tojbargchali, tojbarglari bir-biriga qo’shilmagan bo’ladi. Urug’chi ustunchalari changchilarga nisbatan yuqoriroqda joylashadi. 110 1. P a l i n c s a r , A . S . , a n d B r o w n , A . L . 1 9 8 6 . I n t e r a c t i v e t e a c h i n g t o p r o m o t e i n d e p e n d e n t l e a r n i n g f r o m t e x t . R e a d i n g T e a c h e r P a g e s 7 7 6 . 2 . D a v i e s , C . D i v i d e d b y C o m m o n L a n g u a g e . A G u i d e t o B r i t i s h a n d A m e r i c a n E n g l i s h / C . D a v i e s . - p a g e s 2 7 9 , N e w Y o r k , C a m b r i d g e U n i v e r s i t y P r e s s , 2 0 0 3 . М А З М У Н Ы Т е р е н и я з о в Е . Ш . Б и л и м б е р и у х э м и л и м д и р а у а ж л а н д ы р ы у д а г ы к ы с к д д э у и р , ж е т и с к е н л и к л е р х э м н э т и й ж е л е р 1 - s e k c i y a . D I Y Q A N S H ^ Q T A A W H X O J A L Ш E G I N L E R I A G R O T E X N O L O G I Y A S l , S E L E K C I Y A S I H A M T U Q I M G E R S H I L I G I 1 A b s a t t a r o v N . A . , S h e r n i y a z o v O . I s s i x a n a s h a r a y a t i n d a s a b z a v a t e g i n l e r i n j e t i s t i r i w d e b i o e n e r g i y a p r e p a r a t i n a n p a y d a l a n i w n a t i y j e l i g i 7 2 А й т б а е в ^ . Ф о р м и р о в а н и я с и м б и о т и ч е с к о г о п о т е н ц и а л а с о и в з а в и с и м о с т и о т ш т а м м а к л у б е н ь к о в б а к т е р и и 8 3 A y t m u r a t o v S . , A y t j a n o v U . E A y g a b a g a r d a s o r t l a r a r a l i q q o s p a q l a s t i r i w u s i l i m e n e n a l i n g a n q o s p a q l a r d a n t e z p i s e r l i k t i u y r e n i w 1 0 4 A s a m a t d i n o v Q . A . , A y t j a n o v B . U . Q a r a q a l p a q s t a n s h a r a y a t i n d a g a w a s h a n i n k l e y s t o g a m l i q g u l d e g i q o s p a q l a r d i n x o j a l i q b a h a l i b e l g i l e r i n i n o z g e r i w s h e n l i g i . 1 2 5 А л л а м б е р г е н о в Т . Д . , М а к с е т б а е в а Х . К . , З а р л ы к о в А . Н а с л е д о в а н и е и и з м е н ч и в о с т ь п о к а з а т е л я к а ч е с т в а в о л о к н а у г и б р и д о в F 1 и F 2 с о р т о в х л о п ч а т н и к а в и д а Download 344.83 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling