1 – amaliy mashg’ulot Gidrostatika va gidrodinamika asoslari


Gidravlikaning asosiy tenglamasi


Download 73.69 Kb.
bet4/7
Sana07.01.2023
Hajmi73.69 Kb.
#1081754
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
1-амалий

Gidravlikaning asosiy tenglamasi Bernulli tenglamasidir:
Z + P/(g) + v2/2g = const , (12)
bu yerda Z - nivelir balandlik yoki geometrik bosim, m; P/(g) - pьezometrik (statik) bosim, m; v2/2g - tezlik (dinamik) bosimi, m.
(12) tenglamaning chap tomonidan kattaliklar yigindisi gidrodinamik bosim N deb yuritaladi.
Agar Z = hg , P/(g) = hct va v2/2g = hd deb belgilasak, unda
H = hg+hct+hd . (13)
bu yerda hg+hct- Suyuqlikning birlik massasini solishtirma potentsial energiyasi; hd- Suyuqlikni solishtirma kinetik energiyasi.
Suyuqlik okimi kuvurning bir qismidan ikkinchi qismiga o’tganida ham umumiy gidrodinamik bosim uzgarmaydi, ya’ni:
Z1+ P1/(g)+ v12/2g = Z2+ P2/(g)+ v22/2g . (14)
Xakikiy Suyuqliklar uchun ushbu tenglama quyidagicha yoziladi
Z1+ P1/(g) + v12/2g = Z2 + P2/(g) + v22/2g + hi
yoki
hg + hct + hd + hi = H, (15)
bu yerda hi- Suyuqlikni Harakatlanishi paytida ichki ishkalanish kuchlarini yengish uchun sarflanadigan bosim (yukotilish).
Agar Suyuqlik gorizontal kuvurda Harakatlansa
hg = 0, hct + hd + hi = H.
Bernulli tenglamasi umumiy gidrodinamik bosimni, Suyuqliklarni tezligi va sarfini, Suyuqliklarni turli idishlardan okib chikish vaqtini aniqlash kabi bir kator muxandislik masalalarini yechishda qo’llaniladi.
Texnologik kuvurlarning gidravlik karshiliklarini aniqlashdan asosan ikkita maksad kuzlangan:
- apparatni texnologik tizim tarkibiga kiritilishi tufayli paydo bo’ladigan kushimcha gidravlik karshilik qiymatini aniqlash;
- Suyuqlikni apparat va uning kuvurlari buylab xaydash uchun zarur bo’lgan kuvvatni aniqlash.
Texnologik apparatlar va kuvurlarning gidravlik karshiliklarini hisoblash natijalariga ko’ra nasos tanlanadi.
Kuvurlardan xaydalayotgan Suyuqlik bosimining bir qismi ichki ishkalanish kuchlari karshiligini Ri va maxalliy karshiliklarni Rm yengish uchun sarflanadi.
R = Ri + Rm , (16)
bu yerda R- Suyuqlik bosimini (napori) yukotilishi, Pa .
Suyuqlikni Harakatlanishi paytida ichki ishkalanish kuchlari kuvur va kanallarning butun uzunligi buylab mavjud bo’ladi, ularning qiymati esa okim rejimidan bog’liq. Okim rejimi Re kriteriysidan, bu esa uz navbatida Suyuqlikning kovushkokligidan bog’liq bo’ladi.
Ishkalanish kuchlarini yengish uchun sarflanadigan bosimning yukotilishi quyidagi tenglama bo’yicha hisoblanadi.
Ri =  (v2/2)(L/de), (17)
bu yerda - ichki ishkalanish koeffitsienti; v- Suyuqlik okimining o’rtacha tezligi, m/s; - Suyuqlikning zichligi, kg/m3; L- kuvur yoki kanalning uzunligi, m; de- kuvur yoki kanalning ekvivalent diametri, m.
 koeffitsienti qiymati kuvur devorining gadir-budurligi  balandligi va okim rejimidan Re bog’liq bulib, quyidagi tenglamalar yordamida aniqlanishi mumkin.
Tugri va gidravlik jixatidan sillik (masalan, shisha) kuvurlardagi laminar okim rejimi (Re<2300) uchun
 = A/64 , (18)
bu yerda A- kuvurni kundalang kesimi yuzasining shakl koeffitsienti, masalan, dumalok kuvurlar uchun A = 64, kvadrat shaklidagi kanallar uchun A = 57, b kenglikdagi xalkasimon kesim yuzasi uchun esa A = 53, de = 0.58 b .
Agar gidravlik jixatdan sillik kuvurlardagi Suyuqlik okimi turbulent bulsa (Re = 4. 103 104)
Ri = (0.3164/ )(L/de)(v2 /2), (19)
yoki
 = 0,3164/ . (20)
Pulat yoki chuyan trubalar devorlarining yuzasi mikroskopik notekisliklarga  (gadir-budurlikka) ega bo’ladi. Bunday truba devorining nisbiy notekisligi

= K/de , (21)


bu yerda K- kuvurni absolyut notekisligi, masalan, yangi kuvurlar uchun K= 0.060.1 mm; agar ular ishlatilgan bulsa K= 0.10.2 mm. - qiymatlari ushbu uslubiy kursatma ilovasining 6.2-jadvalida keltirilgan.
Devor yuzasi notekis bo’lgan trubalar uchun  qiymati quyidagi tenglama bo’yicha hisoblanadi
1/ = . (21)
Agar turbulent okim uchun Re <105 bulsa,  qiymatini quyidagi tenglamadan hisoblash tavsiya etiladi
 =1/(0,78 ln Re -1,5)2 . (22)
Re>105 bo’lganda turbulent rejim uta rivojlangan bulib,  qiymati Re mezoniga bog’liq bulmay koladi (avtomodel rejimi). Ushbu xolat uchun  qiymati quyidagi tenglamadan aniqlanadi
 =1/(0.87 ln 3.7/)2, (23)
Apparat trubalaridan okib utayotgan Suyuqlik Harorati truba devorining Haroratiga nisbatan uzgaruvchan bo’lganligi sababli (17) va (18) tenglamalarning ung tomonida ifodani o’lchamsiz kx koeffitsientiga ko’paytirish kerak:
- laminar okim uchun
kx = (Prd/Pr)1/3 [1 + 0.22 (Gr Pr Re0.15)], (24)
- texnik jixatdan sillik trubalardagi turbulent okim uchun
kx = (Prd/Pr)1/3. (25)
Gazlar va suv bugi Haroratlarining uzgarishi Pr mezoni qiymatiga deyarli ta’sir etmaydi. SHu sababdan gaz muhitlari uchun kx = 1.
Ayrim texnologik apparatlarda ishkalanish kuchlarini yengish uchun sarflanadigan bosimning yukotilishi quyidagi tenglamalar yordamida hisoblanishi mumkin.
Kojux trubali apparatlarning trubalarida Harakatlanayotgan Suyuqlik bosimini yukotilishi
Rm = , (26)
bu yerda l- issiklik uzatuvchi bitta trubaning uzunligi, m; n- trubalarning umumiy soni.
Zmeeviklarda Harakatlanayotgan Suyuqlik bosimini yukotilishi
Rzm = Rm  = (1+3.54 ), (27)
bu yerda - tuzatish koeffitsienti; Dz- zmeevik uramlarining diametri, m; de- zmeevik trubasining diametri, m; L- zmeevikning uzunligi, m.
Plastinkali apparatlar uchun
Rpl = , (28)
bu yerda Lk va de- plastinalar oraligidagi kanalning uzunligi va ekvivalent diametri;  = V/(f m)- Suyuqlikning tezligi, m/s; V- Suyuqlikning xajmiy sarfi, m3/s; f- kanalning kesim yuzasi, m2; m- paketdagi kanallar soni; Zn- ketma-ket ulanadigan kanallar yoki sektsiyalardagi paketlar soni.
Texnologik kuvurlarga urnatiladigan kran va jumraklar, kuvurlarning yunalishini uzgartiruvchi tirsaklar, kuvurlarni kengaygan yoki toraygan qismlari va b. maxalliy karshiliklar deb yuritiladi. Suyuqlikni bunday karshiliklardan okib o’tishi paytida okim yunalishi va tezligi uzgaradi. Bu paytda Ri dan tashkari, kushimcha ravishda, bosim yukotilishi Rm kuzatiladi. Okim yunalishini uzgarishi paytida inertsiya kuchlari ta’siri tufayli uyurmalar xosil bo’ladi.
Maxalliy karshiliklarni yengish uchun sarflanadigan bosim (napor) qiymati quyidagi tenglama yordamida hisoblanishi mumkin
Rm = i v2 /2 , (29)
bu yerda i - maxalliy karshilik koeffitsienti.
Maxalliy karshiliklarni Har bir turi uchun i qiymati maxsus ma’lumotnomalarda keltiriladi, masalan (6.jadval), 900 li tirsak (R= 4d) uchun  = 1.0; dy = 50 bo’lgan jumrakni tulik ochik xolati uchun  = 4,6 va x.
SHunday kilib, ichki ishkalanish va maxalliy karshiliklarni yengish uchun sarflangan bosimning umumiy qiymati yoki texnologik kuvurning tulik gidravlik karshiligi
P = Ri + Rm = 0,5v2(L/de + i) . (30)

6.jadval. Maxalliy karshiliklar koeffitsientlarining qiymatlari



t/r

Maxalliy karshilik turi

Karshilik koeffitsienti qiymati

1.

Dy = 50 mm jumrakni, tulik ochik xolati uchun

4,6

2.

dy = 400 mm jumrak, tulik ochik xolati uchun

7,6

3.

Zadvijka

0,5÷1,0

4.

Kran

0,6÷2,0

5.

R = d bo’lgan tirsak,  = 90o

0,3

6.

R = 4d bo’lgan tirsak,  = 90o

1,0




Kuvurlarga kirish

0,2÷0,5

8.

Kuvurlardan chikish

1,0

9.

Probkali kran, tula ochik bulsa
agar 20o50o

0,05
2÷9.5

10.

U- shaklidagi kuvurda 180o ga burilish

0,5


Suyuqlik yoki gaz muhitini texnologik kuvurlar sistemasi buylab xaydash paytidagi gidravlik karshiliklarni yengish uchun sarflanadigan zaruriy kuvvat N (kVt) qiymati quyidagi tenglamalar bo’yicha hisoblanadi
(31)
yoki
(32)
bu yerda V- Suyuqlikning xajmiy sarfi, m3/sek; G- Suyuqlikning massaviy sarfi, kg/sek; - nasosning f.i.k.
Texnologik qurilmalarning shtutserlari va tutashuv kuvurlarining diametrlarini aniqlash uchun ishchi muhitlar tezliklarining sanoat korxonalari sharoitlarida aniqlangan qiymatlaridan (6.jadval) foydalanish tavsiya etiladi.

6.jadval.Ishchi muhitlarning tavsiya etilgan tezliklari



T/r

Ishchi muhitlar


Harakat rejimi yoki ishchi muhit xolati

Tezlik, m/sek

1.

Kovushkok Suyuqliklar

Erkin okib tushish, nasoslar yordamida xaydash

0,51,0

2.

Kovushkokligi kam tomchi Suyuqliklar

Ogirlik kuchi ta’sirida erkin okib tushish

0,52,0

3.

Suyuqliklar

Nasoslarning
- surish kuvurlarida - xaydash kuvurlarida

0.82.0
1.53.0



4.

Gazlar

- tabiiy surilish
- ventilyatorlarda
- kompressorlarda

24
415
1525

5.

Tuyingan suv buglari


Download 73.69 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling