1-§. Differensial tenglamalar sistemasini normal koʻrinishiga keltirish

1-§. Differensial tenglamalar sistemasini normal koʻrinishiga keltirish.
n>1 chi tartibli differensial tenglamaning umumiy ko’rinishi
(1)
dan iborat.bu tenglamaning tartibi n ga tengdir
Bunda o’z argumentlarining ko’rilayotgan sohada aniqlangan va uzluksiz funksiyasidir.
Faraz etaylik biror nuqtada

shartlari bajarilsin.
Uholda oshkormas funksiyaning mavjudlik teoremasiga asosan, (1) tenglamani hosilaga nisbatan yechish mumkin.
(2)
(2) tenglamani unga ekvivalent bo’lgan - noma’lumli ta birinchi tartibli differensial tenglamalar sistemasi bilan almashtirish mumkin.
Buning uchun dan tashqari ta yangi o’zgaruvchilarni kiritamiz.
yangi o’zgaruvchi funksiya bilan funksiyalar quyidagicha bog;lanishda bo’ladilar:
(3)
dan ko’rinadikim.

shunga asosan
(4)
(3) va (4) birgalikda birinchi tartibli tenglamalar sistemasini tashkil etadi. Hosil bo’lgan tenglamalar sistemasini simmetrik ko’rinishda yozish uchun larni mos ravishda lar bilan almashtiramiz.
U holda Yuqoridagi differensial tenglamalar sistemasini quyidagicha yozamiz:
(5)
(5) ga differensial tenglamalar sistemasining normal holi deyiladi.
Differensial tenglamalarning normal sistemasi, noma’lum funksiyalarning birinchi tartibli hosilalariga nisbatan yechilgan bo’ladi.
Chiziqli differenstial tenglamalar sistemasi.

TA’RIF. Chiziqli differensial tenglamalar sistemasi deb, tenglamada qatnashayotgan noma’lum funksiyalar va ularning hosilalari birinchi darajada bo’lgan tenglamalarga aytiladi.

Chiziqli differensial tenglamalar sistema (ch.d.t.s.) ning kanonik ko’rinishi

dan iborat.
Bunda lar ko’rilayotgan oraliqda x–ning uzluksiz funksiyalaridir.
sistemani vektorli ravishda
( )
ko’rinishda yozish mumkin. Bunda A(x) matrisa funksiya, f(x) vektor-funksiya.


f(x) koordinatalari, bo’lgan vektor-funksiya.
Agar sistemada, ko’rilayotgan oraliqdagi x ning hamma qiymatlari uchun bo’lsa, sistemaga birjinsli bo’lmagan chiziqli differensial tenglamalar sistemasi deyiladi.
Agar bo’lsa,

ga, birjinsli chiziqli differensial tenglamalar sistemasi deyiladi.

2-§. Bir jinsli chiziqli differensial tenglamalar sistemasi.

Bir jinsli chiziqli differensial tenglamalar sistemasi berilgan bo’lsin

Quyidagi teoremalarni osonlik bilan isbotlash mumkin.