1-§. Электр ўтказувчанлик ҳақида умумий тушунчалар


-расм. О к с и д л а н и ш - қ а й т а -


Download 1.49 Mb.
Pdf ko'rish
bet28/35
Sana18.02.2023
Hajmi1.49 Mb.
#1209960
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   35
Bog'liq
elektrokimyo

36-расм.
О к с и д л а н и ш - қ а й т а -  
р и л и ш з а н ж и р и н и н г с х е м а с и .
(бу ерда Ох-модданинг ок- 
сидланган шакли, Red- 
унинг қайтарилган шакли).
Ред-окс сисгемага туши- 
рилган индифферент (маса- 
лан, платина) электрод по- 
тенциали айни системанинг 
оксидланиш-қайтарилиш 
потенциали дейилади.
Ред-окс электрод по- 
тенциалини ҳисоблашда 
Нернст-Петерс тенглама- 
сидан фойдаланилади.
о 
2 , 3 0 3 Л Г
aor
Er* « ^ 
tg —  
(1.241)
п
aKtJ
аох—оксидланган модца фаоллиги (ёки концентрацияси), а ^ — 
қайтарилган модда фаоллиги, 
Е°
 
—стандарт оксвдланиш- 
қайтарилиш потенциали (яъни а ^ а
мол/л бўлган шарт 
билан олинган стандарт оксидланиш-қайтарилиш потенциа- 
ли). Агар оксидланиш-қайтарилиш жараёнида Н+ ва ОН' ион- 
лар иштирок этса, Нернст-Петерс тенгламаси бирмунча му- 
раккаб тус олади, чунки ред-окс потенциалининг қиймати 
эритмадаги рН қийматига ҳам боғлиқ бўлади. Масалан:
МпО
; + 8 Я *
+5e<*Mn2t
+ 4
Н гО 
система учун Нернст-Петерс тенгламаси қуйидаги шаклда 
ёзилади:
Е
- Е°
 
| 2 , 3 0 3
R T
'ан+
 
п ‘MTv
Ь р е д о к с
- Ь 
(кд-окс 
+ 
lg 
(1.242)
а Мп
 
2
+
Бу тенгламада сувнинг фаоллиги ёзилмаган, чунки эрит- 
малардаги оксидланиш-қайтарилиш реакцияларида сувнинг
www.ziyouz.com kutubxonasi


концентрацияси жуда кам ўзгаради, шунинг учун уни 
қийматига киритиш мумкин. Агар оксидланиш-қайтарилиш 
жараёнини умумий тарзда
Ox+ne+mH+<-»Red 
шаклида ёзсак, ред-окс потенциали учун қуйидаги тенгла- 
мани оламиз:
„ 
„о 
R T , [Qxl-[ я +Г
(, 
2 4 3 >
еки
_0 
R T , 
[Ох 1 
mRT ( ггл
Е = £° + — ln ji— V ------ 1п(Я )
пҒ  
[Rerf] 
пҒ 


(1.244)
Демак, ред-окс системанинг потенциали асосан оксид- 
ловчи ва қайтарувчи моддалар концентрациясига ва айниқ- 
са, эритмадаги рН га боғлиқ. 20-жадвалда баъзи ред-окс си- 
стемаларнинг потенциаллари қийматлари келтирилган.
Системанинг ред-окс потенциали қанча катта бўлса, 
модданинг оксидланган шакли шунча кучли оксидловчи 
хоссага эга бўлади. Ред-окс потенциаллар жуда катта ил- 
мий ва амалий аҳамиятга эга. Чунончи, биринчи ред-окс 
потенциаллар қийматларидан фойдаланиб, оксидланиш- 
қайтарилиш реакцияси қайси йўнапишда боришини олдин- 
дан айта оламиз, чунки оксидланиш-қайтарилиш реакци- 
яси асосида тузилган галваник элементнинг электр юри- 
тувчи кучи билан реакциянинг изобар потенциали орасида 
қуйидаги боғланишлар мавжуд:
AG°
£ = -----Е = Еокс- Е рсд 
(1.245)
пҒ
Демак, реакциянинг йўналиши окс-ред потенциаллар 
орасидаги 
ай и р м ага 
боғлиқ. 
М асалан, 
M n 0 4‘ 
+5Fe2++8H+<->Mn2++5Fe3++4H20 реакциясини олайлик. Бу 
реакцияда иккита оксидланиш-қайтарилиш жуфтлар M n04' 
/M n2+/ ва Ғе3+/Ғ е2+ иштирок этади. Булардан биринчиси- 
оксидловчилик, иккинчиси-қайтарувчилик вазифасини 
бажаради. Бу жуфтларнинг стандарт оксидланиш потенци- 
аллари қуйидаги қийматларга эга:
www.ziyouz.com kutubxonasi


E°„nW/M„„-l,51 B; E«M, ;F,„-0 ,7 7 B 
Оксидловчи жуфтнинг стандарт электрод потенциали- 
дан қайтарувчи жуфтнинг стандарт электрод потенциали 
айириб ташланганда ҳосил бўлациган айирма мусбат қий- 
матга эга бўлса, берилган оксидланиш-қайтарилиш реакци- 
яси чапдан ўнгга томон (яъни тўгри йўналишда) кетади: 
E=l,51-0,77=+0,74 В 
Агар Е манфий қийматга эга бўлса, реакция тескари 
йўналишда боради.
20-жадвал
Баъзи ред-окс системаларнинг 298 К даги стандарт 
окс-ред потенциаллари

Download 1.49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   35




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling