1-§. Электр ўтказувчанлик ҳақида умумий тушунчалар


-расм. Я к о б и - Д а н и э л ь


Download 1.49 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/35
Sana18.02.2023
Hajmi1.49 Mb.
#1209960
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   35
Bog'liq
elektrokimyo

31-расм.
Я к о б и - Д а н и э л ь  
э л е м е н т и .
+Cu/CuSOyKCI/7nSQ4/Zn-
Электр токининг ўтиши натижасида, рух электрод ат- 
рофида Zn2+ ионларининг концентрацияси ортади, мис 
электрод атрофида эса, аксинча Cu2+ ионларининг кон- 
центрацияси камаяди, чунки рух эриб мис чўкади:
Zn —
> Zn' + 2е ; 
C u 2' 
+ 2 е —
> C u  
бу ерда е—электрон.
Агар икки тенгламани бир-бирига қўшсак, Якоби-Да- 
ниэль элементида борадиган реакциянинг тенгламасини 
ҳосил қиламиз:
Zn -Cu - Zn: - Cu
www.ziyouz.com kutubxonasi


Рух атомининг электронлар бериши, мис ионининг эса 
бу электронларни бириктириб олиши генгламадан кўри- 
ниб турибди; бу ерда оксидланиш-қайтарилиш жараёни 
содир бўлади. Рух пластинкаси мис сулфат эритмасига ту- 
ширилганда \ам худди шу реакция содир бўлади. Лекин 
галваник элементда шу реакциянинг ўзи маълум ораликда 
вужудга келади. Бутун фарқ шундаки, мис сулфат эритма- 
сига рух атомларидан Cu2+ ионларига ўтади, шунинг учун 
бу электронларнинг ҳаракати тартибсиз бўлиб, реакция 
натижасида ажралиб чиққан энергия иссиқпик энергияси- 
га айланади; галваник элементда эса рух мис сулфат эрит- 
масига бевосита тегиб турмайди, электронлар рухдан чи- 
қиб, мис ионларига бориб етиши учун маълум йўлни (зан- 
жирнинг ташқи қисмини) ўтиши керак бўлади; энди улар 
гартибсиз ҳаракат қилмай, балки сим орқали тартибли ҳара- 
катланиб, электр токини вужудга келтиради.
Бошқа галваник элементлар ҳам худди Якоби-Даниэль 
элементи каби тузилган бўлади. Галваник элементларда ман- 
фий электрод сифатида ҳамма вақт фаоллиги ортиқроқ ме- 
талл ишлатилади; бу металлдан электронлар нофаол металл 
ионларига ўтади ва уларни нейтрал атомларга айлантиради. 
Элементнинг ишлаш жараёнида манфий электродни ташкил 
қилган атомлар эритмага ионлар ҳолида ўтиб туради, бунинг 
натижасида бу электрод секин-аста емирилиб боради.
Якоби-Даниэль элементи маълум электр юритувчи кучга 
эга. Агар бу элементга ташқаридан бошқа электр манбаи 
уланиб, ток юборилса, гашқи электр юритувчи куч Якоби 
элементининг электр эритувчи кучига бараварлашганда 
занжирда ток бўлмайди, системада мувозанат ҳолатига яқин 
ҳолат қарор топади. Агар ташқи электр юритувчи куч чек- 
сиз кичик камайтирилса, элемент ток бера бошлайди. Шу- 
нингдек, ташқи электр юритувчи куч чексиз кичик қий- 
матга кўпайтирилса, Якоби-Даниэль элементидан ток ўта 
бошлайди: мис эрийди, рух чўкади, яъни элементнинг 
ишлаш жараёнига тескари жараён содир бўлади.
Тескари йўналишда ток берилганда тескари реакция 
борадиган гальваник элементлар қайтар элементлар деб 
юритилади. Якоби-Даниэль элементи қайтар элементдир.
Нернст галваник элементлар назариясини термодина- 
мика қонунлари асосида кўриб чиқиб, металл билан эрит-
www.ziyouz.com kutubxonasi


ма орасида вужудга келадиган потенциаллар айирмаси шу 
металл ионларининг эритмадаги концентрациясига ва ҳаро- 
ратга боғлиқ эканлигини кўрсатди. Бу боғланиш қуйидаги 
формула билан ифодаланади:

Download 1.49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   35




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling