1-§. Kirish. «GO'RO'G'lining tug'ilishi>> «GO'RO'G'lining tug'ilishi» dostoni haqida
Download 58.19 Kb.
|
3= go\'r qosh yu hx
|
1-§. KIRISH. «GO'RO'G'LINING TUG'ILISHI>> «GO'RO'G'LINING TUG'ILISHI» DOSTONI HAQIDA 1. Quyidagi misralar qaysi asardan olingan? Elig bir kun o'ldurdi yangluz o'zun Kemishti kitob, o'tru baqti ko'zin. A) «Qutadg'u bilig»> B) < D) < C) «Hibat ul-haqoyiq>> 2. Quyidagi hadisda nuqtalar o'rniga mos so'zni qo'ying. «... agar siz yaxshi narsalarni ko'rib xursand bo'lsangiz va, aksincha, yomon narsani ko'rib ranjisangiz, haqiqiy... ekansiz»>. A) er kishi B) mard kishi C) olim D) mo'min 3. Quyidagilardan qaysi ijodkor inson ma'naviyatini boyitishga har qanday adabiyot emas, balki yuksak badiiyat talablariga javob bera oladigan asarlargina xizmat qila olishini alohida ta'kidlaydi? A) Lutfiy B) Yusuf Xos Hojib C) A. Yugnakiy D) A. Navoiy 4. «Qut belgusi - bilig» (Har qanday fazilatning boshlanishi bilimdir) degan maqolning turkiy xalqlar og'zaki ijodida juda qadim davrlardan boshlab faol iste'molda bo'lganini kimning asaridan bilib olishimiz mumkin? A) Mahmud Koshg'ariy B) Y.X. Hojib C) A. Yugnakiy D) M. Zamaxshariy 5. Quyidagi fikrlar Alisher Navoiyning qaysi dostonidan olingan? O'z vujudingg'a tafakkur aylagil, Har ne istar sen o'zingdan istagil. A) «Lison ut-tayr»da B) «Farhod va Shirin»> C) «Layli va Majnun»da D) «Hayrat ul-abror»> 6. Quyidagilardan qaysi adib o'z asarida elchi - diplomat lavozimidagi kishi uchun asosiy fazilat ko'p kitob o'qish va so'zning mohiyatini bilishdan iboratligini yozadi? A) Lutfiy B) Yusuf Xos Hojib C) Ahmad Yugnakiy D) Ahmad Yassaviy 7. Yusuf Xos Hojib o'zining qaysi bosh qahramonini kitobning doimiy yo'ldoshi sifatida tasvirlaydi? A) O'zg'urmishni C) Kuntug'dini B) Oyto'ldini D) O'gdulmishni 8. Alisher Navoiyning «Layli va Majnun» qizi uchun maktab ochib beriladi? asarida qaysi qabila boshlig'ining A) Hay qabilasi boshlig'i B) Bani Omar qabilasi boshlig'i C) Qipchoq qabilasi boshlig'i D) No'g'ay qabilasi boshlig'i 9. Turli fan sohalaridan boxabar bo'lgan Farhod, atrofidagi qizlarning barchasi hayoli va oqila, har bir san'atda mohir bo'lgan Shirin obrazlari qaysi ijodkor qalamiga mansub? A) Ahmad Yassaviy B) Yusuf Xos Hojib C) Ahmad Yugnakiy D) Alisher Navoiy 10. Quyidagilardan qaysi ijodkorning asarlarining asosiy qahramonlari bilimi, shijoati, go'zal xulqi bilan ajralib turadi? A) Alisher Navoiy C) Ahmad Yugnakiy B) Yusuf Xos Hojib D) Bobur 11. Bobur qaysi yaqin insoni haqida yozganida uning botirligi, shijoati, kitobsevarligi «Xamsa» dostonlarini sevib o'qishiga alohida urg'u beradi? A) otasi B) onasi C) opasi D) do'sti 12. Alisher Navoiyning qaysi asarida insonni ulug'laydigan imon, karam, adab, qanoat, vafo, rostlik, ilm kabi fazilatlar haqida alohida fikrlar bayon qilinadi? A) «Lison ut-tayr»da B) «Farhod va Shirin»da C) «Layli va Majnun»da D) «Hayrat ul-abror»da 13. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida «BuL otingiz yaxshi, bul otingiz yomon»> deb podshoning tabladagi otlarini sinab beradigan sinchi kim edi? A) To'liboy sinchi B) Ravshanbek C) Ahmadbek D) Urayxon 14. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonidan olingan quyidagi fikrlarni qaysi qahramon ikki yuz guburlari oldida aytadi? «Mening bir o'yim bor. Yovmit yurtidan Odilxon podshoni yo'q qilaman, qo'rg'onini qulataman o'ligini silataman, xazinasini oʻlja qilib sizlarni talataman»>. A) Shohdorxon B) Jig'alixon C) Gajdumbek D) Qovishtixon 15. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonidan olingan quyidagi xat qaysi qahramonga tegishli? «Bu qanday behurmatlik, podsholardan bunday behurmatlik lozim emas edi-ku. Podsholar yurishni, turishni oldin elchilar bilan bildirib, elchiga ko'nmasa, so'ngra safar qilib kelar edi. Bu rasm avvaldan oxir qoida bo'lib kelayotgan edi...>> A) Odilxonga C) Qovishtixonga B) Shohdorxonga D) Holmonga 16. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Shohdorxon mag'lub bo'lib, mullavachchalarni qo'yib yuborishga buyruq berganida, tashqaridan kimlar mullavachchalarning ichiga qo'shilib oʻlja bo'lib ketadilar? A) Jig'alixonning o'g'li Gajdumbek va qizi Bibi Hilol B) Qovishtixonning qizi Bibi Oysha va o'g'li Jig'alixon C) Qovishtixonning qizi Bibi Oysha va o'g'li Ravshanbek D) Jig'alixonning qizi Bibi Hilol va o'g'li Gajdumbek 17. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonidan olingan quyidagi parchada nuqtalar o'rniga mos ismlarni qo'ying. «...... ni o'g'il qilib olaman deb, har kuni tong otguncha uning kokilini yetti martaba o'rib, har o'rganda mushkning suvini berar edi. U ham bir bola bo'ldiki, ko'rganlar havasda, ko'rmaganlar armonda, kamsiz, suluv- xushro'y»>. A) Hamza, Bibi Hilol B) Shohdorxon, Gajdumbek C) Hamza, Ravshan D) Shohdorxon, Bibi Hilol 18. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Shohdorxonning tushiga kirgan «ko'kargan chinor»ning ta'biri nima edi? A) madrasaning ilmli mullavachchalari B) baxtli va ko'p xalq C) Haqning kalimasi D) masjidda namoz o'qiyotgan fuqarolar 19. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida kim haqida: «Birovlar Gajdumbekning quli der edi, birovlar o'g'li der edi»>, - fikrlari bildiriladi? A) Gajdumbek B) Ravshanbek be C) Rustambek D) Shohdorxon 20. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonidan olingan quyidagi portret qaysi qahramonga tegishli? ...qoshi qora, zulfi bo'yniga tushgan, kokili o'ziga juda ham yarashgan, bodom qovoq, ko'rganlar bo'lur aftoda». A) Bibi Oyshaga B) Ravshanga D) Zaydinoyga C) Bibi Hilolga 21. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonidan olingan quyidagi parcha qaysi podshohning amaldorlari tomonidan aytilgan? «Bibi Hiloldan sohibqiron chiqadi ekan, o'ldiramiz, kuydirib kulini elakdan oʻtkazamiz, undan keyin sohibi xurush yo'q bo'ladi, yurt bizlarga qoladi. Hamma yurtga shahanshoh bo'lamiz»>. A) Gajdumbekning C) Odilxonning B) Shohdorxonning D) Qovishtixonning 22. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida go'rda o'lib yotgan Bibi Hilol farzand ko'rmoqchi bo'lganida kimlar madadga keladi? A) Momo Havo, Bibi Oysha, Anbar ena B) Fotma buvi, Bibi Oysha, Bibi Maryam C) Momo Havo, Anbar ena, Fotma buvi D) Bibi Oysha, Bibi Maryam, Momo Havo 23. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida «Bibi Hilol arvohining dod deb. yig'lagan tovushini bilib» kim(lar) qabr oldiga keladi? A) abdal C) ovtar B) Xizr D) qirq chiltanlar 24. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Go'ro'g'li nimani qo'liga olgach, «Shu mozordagi o'liklarning barini keldim, gartkam» so'zlarini aytadi? A) ro'molni B) uch oshiqni C) qo'g'irchoqni D) egarni 25. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Go'ro'g'lini emizgan biyani toping. A) Boychibor C) G'irot B) Saman ot D) To'riq ot 26. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Go'ro'g'li qaysi yurtni: «Katta taraf - dushmanimning mamlakati», - deya tilga oladi? A) Marini B) Taka turkmanni C) Yovmitni D) Shirvonni 27. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida: «Kir yuvaman,»>- deb Zaydinoyni qirga olib chiqaman, shuni olib qochib ketsangiz, hamma or-nomusga barobar bo'ladi, siz Gulshan chorbog'da yotib turing», - deb Go'ro'g'liga kim, nima uchun aytadi? A) Xumoroy, Rayhon arabni yomon ko'rgani uchun B) Xoljuvon, qiz olib qochish odati shunaqa bo'lgani uchun C) Xoljuvon, Rayhon arab o'zini olib qochgani uchun D) Xumoroy, Shirvonda bandi bo'lganligi uchun 28. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonidan olingan quyidagi so'zlarni Xoljuvon qanday maqsadda aytadi? Yangi olamday qilganman o'zimni, Yo'lingga to'rt qildim shahlo ko'zimni. Sen qanday bemazasan, yo'lovchi, Qo'yib yubor, mahkam ushla qizimni! A) o'ch olish maqsadida B) Rayhon arabdan qo'rqqani uchun C) Zaydinoyning ko'ngli undan qolmasligi uchun D) o'z yurtiga tezroq ketish uchun 29. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Go'ro'g'lining bobosi kim? A) Shohdorxon B) Odilxon C) Qovishtixon D) Ravshan 30. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Go'ro'g'lining g'ayritabiiy tug'ilishi nimaga ishora hisoblanadi? A) nomusulmonlar-g'ayridinlar qilgan nohaqliklar o'tkinchi ekanligiga B) kelajakda favqulodda kuch-qudrat va aql-idrok egasi bo'lib kamol topishiga C) onasining e'tiqodi salomatligiga, ishonch va umidi meva berganligiga D) kelajakda har narsaga qodir ilmli imom va kuch-qudratli sarkarda bo'lishiga 31. «Go'ro'g'li» nomining talqinlari haqidagi to'g'ri fikrlarni toping. 1) Uning «go'r» ustuvorlik kasb etadi; qabrda tug'ilishi motivini asoslaydigan qarashlar 2) Uning «ko'r otaning farzandi» ekanligiga urg'u beradigan yo'nalish ham mavjud; 3) Po'lkan shoir variantida «Go'ro'g'li» nomining talqinlari haqidagi ikkala qarashning ham ta'siri ochiq seziladi; 4) Nomning «go'r» va «ko'r»dan tashqari «kur» o'zagi ham mavjud bo'lib, bu narsa talqinda rang-baranglikni keltirib chiqaradi; 5) «Kur»> o'zagi alp, botir, mard, kar kabi ma'nolarni ifodalaydi. A) 1, 2, 3, 4 B) 2, 3, 5 C) 1, 2, 4, 5 D) 1, 3, 4, 5 32. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Go'ro'g'li Zaydinoyni olib qochgach, uni kimga nikohlaydilar? A) Rustambekka C) Gajdumbekka B) Go'ro'g'liga D) Ahmadbekka 33. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonidan olingan quyidagi parchada Zaydinoy kimga nopisandlik bilan javob beryapti? G'o'non toyni o'ynatasan, Sen ko'nglimni qabartasan. Yuraging kuysa, yo'lovchi, Chashmaning boshiga tushib, O'zing suv ichib ketarsan. A) Xoljuvonga B) Ravshanga C) Go'ro'g'liga D) Gajdumbekka 34. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonidan olingan quyidagi parchada qaysi qahramon portreti chizilgan? «Yarim belidan pasti uch botmon, yarim belidan yuqorisi ikki botmon. Shirin so'zli, qizil yuzli, jodu ko'zli, saraton yulduzli, la'l munchoqli, oyday suluv, oftobdan ortiq, oy desa og'zi bor, kun desa ko'zi bor»>. A) Bibi Hilol C) Xoljuvon B) Bibi Oysha D) Zaydinoy 35. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Go'ro'g'li 7 yoshga yetganida kim uning tushiga kirib quyidagi so'zlarni aytadi? Sarg'aygandir Hiloloyning siyog'i, Sening otang Yovmit shahrining begi, Bora solib keta bergin Yovmitga, Rozi bo'lsin Hiloloyning arvohi, Arvoh rozi, Xudo rozi, farzandim... A) Bibi Hilol C) Ravshanbek B) Hazrat Xizr D) Gajdumbek 36. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida qaysi qahramon sherni bir tarsaki urganda sher nimta-nimta bo'lib tirqirab ketadi? A) Rustam C) Xizr B) Qo'ng'irboy D) Go'ro'g'li 37. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Gajdumbekdan qolgan barcha hovli- haram va mol-pullarga kim ega bo'ladi? A) Bibi Hilol C) Shohdorxon B) Rustambek D) Ravshan 38 «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonidan olingan quyidagi parchada qaysi qahramon tasvirlangan? «Gajdumbekning cho'ldagi yilqisini boqib yuradigan yilqiboqar bolalarning oldida hamma vaqt: «Unday qilinglar, bunday qilinglar», - deb aytib xizmat buyurib yurar edi. «Men borib, xo'jayinlarni ko'rib, salom berib, yillik pullarni olib, kiyim-kechak qilib kelayin>>, shahriga yetdi»>. - deb Zargar A) Hamza C) Gajdumbek B) Rustambek D) Ravshan 39. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Hamza quini nechta tangaga sotmoqchi bo'ladi? A) 100 tanga B) 1000 tanga C) 40 tilla D) 9 tanga 40. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonidan olingan quyidagi misralarni kim kimga qarata aytgan? Suluv qizlar burab qo'yar sochini, Mard yigit g'animdan olar o'chini. Bag'ring kuygandayin bo'zlab yig'laysan, Menga aytgin yig'laganing vajini! A) Hiloloy Gajdumbekka B) Hiloloy Ravshanga C) Ravshan Hiloloyga D) Hamza Ravshanga 41. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida urush tugagach, Shohdorxon necha oy yo'l yurib, o'z yurti Zargarga yetadi? A) 2 oy B) 4 oy C) 3 oy D) 6 oy 42. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida qaysi podshoh manmanlik qilib, dushmanini nazariga ilmaganligi sabab yengiladi? A) Odilxon B) Shohdorxon C) Qovishtixon D) Urayxon 43. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Shohdorxonning lashkari Taka- Yovmit Urganch yurtining Asqar degan tog'iga yetib qo'nganda qaysi kun edi? A) shanba C) payshanba B) dushanba D) juma 44. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Odilxon podsho: «Bu ham o'zimning suyagimda», - deb qizini kimga nikohlab beradi? A) To'liboyga C) Jig'alixonga B) Qovishtixonga. D) Shohdorxonga 45. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostoni qahramoni Odilxon podshoning qizi kim edi? A) Bibi Oysha C) Bibi Fotima B) Bibi Xadicha D) Bibi Hilol 46. «Go'ro'g'lining tug'ilishi»> dostonida Yovmit yurtining podshosi kim? A) Odilxon B) Urayxon C) Ahmadbek D) Qovishtixon 47. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Shohdorxon Odilxon podsho ustiga qo'shin tortganda o'zining o'rniga kimni qo'yib ketadi? A) vaziri Subyonni B) noibi Subyonni C) vaziri Holmonni D) noibi Holmonni 48. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida urush vaqtida Odilxonning lashkariga kim boshchiligida ko'p lashkar kelib qo'shiladi? A) Nu'mon B) Nozim C) Nazar D) Zamon 49. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida uchraydigan «mushk»>> nima? A) qora tusli va xush isli dur B) qora tusli va xush isli marvaridlar shodasi C) qora tusli va xush isli suyuq modda D) qora tusli va xush isli dorivor giyoh 50. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonidan olingan quyidagi parchada qaysi qahramonning iztiroblari tasvirlangan? «Bu shaharda menda oshna yo'q g'ayridin, Ko'p dard qo'shding yana dardning ustiga...>> «Ajal yetib shu vaqtlarda o'lmadim, Yovmit elning qadrini hech bilmadim»>. A) Gajdumbekning B) Hiloloyning C) Ravshanning D) Jig'alixonning 51. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida qaysi qahramon qabristonda yurgan chaqaloqning o'g'il yoki qizligini bilish uchun uch oshiq va egarni bir tarafga, ikkita qo'g'irchoq va ro'molni bir tarafga qo'yib sinaydi? A) Rustambek B) Ravshanbek C) Gajdumbek D) Qovishtixon 52. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonidan olingan quyidagi parchada qaysi shahar xalqi haqida gap ketgan? «Gajdumbek bilan Ravshanbek qochib ketibdi. Ketsa-ku, mayliga-ya, Shohdorxonning ko'nglini qora qilib ketibdi. Orqasidan bir ming amaldor quvib ketgan edi, hammasi cho'lda otidan ayrilib, piyoda bo'lib o'libdi. Endigi maslahat Bibi Hilolni kuydirib, kulini elakdan o'tkarib yubormoqchi bo'lib yotibdi». A) Zargar B) Yovmit C) Mari D) Taka turkman 53. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida: «Endi davlatga ega bo'ldim, xotin olmasam sira bo'lmaydi», - deya Rustambek kimning singlisini oladi? A) Yusufning B) Nazarning C) Badgirning D) To'liboyning 54. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonidagi Xumoroyning laqabini toping. A) Zaydinoy B) Barchinoy C) Zulxumoroy D) Gulshanoy 55. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida: «Peshonamda bir qiz bor, buning ham qo'lini qabartirib kir yuvdiraymi», - deb turgan Rayhon arab nega qizini Xoljuvonga qo'shib yuborishga rozi bo'ladi? A) Xoljuvon qo'rqadi deb B) Xoljuvonga rahmi kelib C) qizi ham kir yuvishni o'rgansin deb D) Xoljuvonni o'g'irlatib, uyatga qolmayin deb 56. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida qaysi ot yuz quloch Tajan daryosiga duch kelganda, «mening otim toy» deya xavotirga tushib, ko'zlarini yumib olgan egasini narigi tomonga o'tkazib qo'yadi? A) Boychibor B) G'irot C) Jiyronqush D) Rayhon arabning oti 57. Darslikdagi «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostoni qaysi baxshining varianti hisoblanadi? A) Muhammad Jomurot o'g'li Po'lkan shoirning B) Ergash Jumanbulbul o'g'lining C) Fozil Yo'ldosh o'g'lining D) Saidmurod Panoh o'g'lining 58. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Go'ro'g'lining ota-onasini toping. A) Xoljuvon va Ravshanbek B) Xoljuvon va Gajdumbek C) Bibi Hilol va Ravshanbek D) Bibi Hilol va Rustambek 59. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida qochishida kim o'zini aybdor his qiladi? A) Ahmadbek B) Go'ro'g'li C) Xoljuvon D) Urayhon Rayhon arabning Xoljuvonni olib 60. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida quyidagi she'r qaysi qahramon tilidan aytilgan? Ko'zlaring - tongning yulduzi, Qoshlaring-daryo qunduzi, O'zing Shirvonning azizi, Suv bergin, arabning qizi. A) Ravshanbek B) Gajdumbek C) Go'ro'g'libek D) Rustambek 61. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Rayhon arabni izlab yo'lga chiqqan Go'ro'g'li qaysi buloqqa yetib boradi? A) Oydin buloq B) Oyna C) Ko'kbuloq D) Qorabuloq 62. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonidan olingan quyidagi parcha qaysi qahramon tomonidan Go'ro'g'liga qarata aytilgan? Buralib bo'yningga qo'lim solaman, Hamna bo'lsam sening bilan bo'laman. Yig'lama, chirog'im, ko'nglim buzildi Rostin aytsam, sening tog'ang bo'laman. A) Rustam B) Ravshan C) Gajdum D) Jig'alixon 63. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Go'ro'g'li tug'ilgach, qancha vaqtdan keyin go'rdagi chiroq o'chadi? A) 2 yildan keyin B) 3 yildan keyin C) 3 oydan keyin D) 2 oydan keyin 64. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida vafot etgan Bibi Hilol qancha muddatdan keyin ko'zi yoriydi? A) uch oy, to'qqiz kun, to'qqiz soat, to'qqiz daqiqadan keyin B) to'rt oy, to'qqiz kun, to'qqiz soat, to'qqiz daqiqadan keyin C) besh oy, to'qqiz kun, to'qqiz soat, to'qqiz daqiqadan keyin D) ikki oy, to'qqiz kun, to'qqiz soat, to'qqiz daqiqadan keyin 65. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida kimning amaldorlari ko'cha-ko'yda yig'ilishib, but Lot, Manot, tilla payg'ambar, kumush chahoryordan fotiha olaylik deb yuradilar? A) Gajdumbekning B) Shohdorxonning C) Odilxonning D) Qovishtixonning 66. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonidan olingan quyidagi parchada qo'llanilgan nuqtalar o'rniga mos ismlarni qo'ying. «... Bibi Hilolni ... ga nikohlab berdi»>. A) Hamza, Gajdum B) Odilxon, Ravshan C) Gajdumbek, Ravshan D) To'liboy, Gajdum 67. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Shohdorxonning tushining ta'biridan olingan quyidagi misralarda qo'llanilgan nuqtalar o'rniga mos so'zlarni ketma-ketlikda qo'ying. Tepangdan sochilgan tillang-... Og'zingdan uchgan qush -... Qulagan imorat- sening... 1) qoningdir; 2) koningdir; 3) taningdir; 4) Haqning kal(i)masidir; 5) joningdir. A) 1, 4, 2 C) 3, 5, 4 B) 1, 5, 3 D) 2, 1, 3 68. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida qaysi qahramon shahardan uzoqroq yerdan sakkiz oshyonlik imorat soladi? A) Shohdorxon B) Gajdumbek C) Ravshan D) Odilxon 69. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Shohdorxon qachon Holmonning gapiga kirmaganidan afsuslanadi? A) Odilxonga g'aybdan qo'shin kelib qo'shilganini ko'rgach B) Holmon vafot etgach C) Odilxon lashkarining qurollari kuchliligini ko'rgach D) o'zining lashkari orasida janjal va ocharchilik kelib chiqqach 70. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Taka-Yovmit elining o'quvchi bolalari har kuni o'qib, qaysi kuni tushdan keyin ozod bo'lar edilar? A) shanba B) dushanba C) payshanba D) juma 71. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Odilxon podshoning bozorchi savdogarlarini kim talaydi? A) Qovishtixon B) To'liboy C) Shohdorxon D) Urayxon 72. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Odilxon podshoning yurtiga bostirib kelgan yovning kimligini bilib kelish uchun yuborgan lashkar boshlig'i kim? A) Taka noibi Subyon B) Yovmit begi Zamon D) Taka begi Zamon C) Yovmit noibi Subyon 73. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida urush tugagach, Odilxon nima uchun Ravshandan umidini uzadi? A) O'lgan deb o'ylaydi. B) Asir tushgan deb o'ylaydi. C) Mendan xafa bo'lgan deb o'ylaydi. D) Adashib ketgan deb o'ylaydi. 74. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida qo'llanilgan «mirg'azab» so'zining ma'nosini toping. A) shayton, dog'uli B) mirshab, navkarboshi C) jazo beruvchilar boshlig'i D) jallod, jon oluvchi 75. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Hamzadan qulni kim sotib oladi? A) Gajdumbek B) Ravshanbek C) Rustambek D) Shohdorxon 76. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida kimning xotinining esli ekani, G'oro'g'lini «to'shiga bosib, ostiga yetti qavat to'shak» tashlagani aytiladi? A) Yusufbekning B) Ravshanbekning C) Gajdumbekning D) Rustambekning 77. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida qaysi obraz: «Har nima bo'lsa o'ljangni birovga berma, mard ekansan, sen ham o'g'il ekansan, haloling bo'lsin!»>- deya Go'ro'g'liga taslim bo'ladi? A) Rustambek B) Rayhon arab C) Gajdumbek D) Ahmadbek 78. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida qaysi obrazlar hali hayot tajribasiga ega bo'lmagan qahramonga yo'l-yo'riqlar ko'rsatish bilan uni tarbiyalab boradi va qahramonni elga xizmat qilishga o'rgatadi? A) chiltanlar va Xizr alayhissalom B) Gajdumbek va Rustambek C) Bibi Hilol va Ravshanbek D) Bibi Hilol va Rustambek 79. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida qaysi qahramon Xoljuvonga yetisha olmasa-da, har yili Ahmadbekning yo'qligini poylab, pana yerlardan turib uni ko'rib ketar, ko'rmasa kasal bo'lib qolar va uni har doim olib qochish payida bo'lar edi? A) Shohdorxon B) Rayhon arab C) Go'ro'g'li D) Odilxon 80. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida qahramonlarning portretiga alohida e'tibor berilgan bo'lib, quyidagi Go'ro'g'lining portretida qanday tasvir vositalaridan foydalanilgan? «Rustambek shunday qarasa, Go'ro'g'li o'n besh kunlik oyday, qaddi- qomati, shoni-shavkati, har kishining bo'lar ekan o'ziga yarasha hurmati>>. A) o'xshatish, sa'j, ta'did B) tazod, o'xshatish, sa'j C) iyhom, sa'j, ta'did D) o'xshatish, tanosib, taʼdid 81. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida quyidagi so'zlarni kim kimga qarata aytadi? «Yosh boshing bor, senga savob darkor emasmi? Suv bergan savobga botar emish, dilozor tip-tikka imonsiz qotar emish»>. A) Go'ro'g'li Zaydinoyga B) Xoljuvon Zaydinoyga C) Xoljuvon Go'ro'g'liga D) Zaydinoy Xoljuvonga 82. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida keltirilgan ko'l nomini toping. A) Oydin. B) Oyna C) Ko'kbuloq D) Qorabuloq 83. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonidan olingan quyidagi parcha kim tomonidan va kimga qarata aytilganligini toping. «Bir kun o'lmoq, bir kun tug'ilmoq. Men bir xizmatkorim bilan mingashib borsam, odamlar, qarindoshlarim Gajdumbekka: «Sen o'zing qochib kelib eding, sening singling Bibi Hilol begona bir odam bilan mingashib keldi»>, -deb aytar. Akamning va yorim Ravshanbekning yuzi tuman bo'lar»>. A) Xoljuvon tomonidan Gajdumbekka qarata B) Bibi Hilol tomonidan Rustambekka qarata C) Bibi Hilol tomonidan Shohdorxonga qarata D) Xoljuvon tomonidan Rustambekka qarata 84. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Bibi Hilolning necha yoshda bo'yi yetib qolgani, lekin «boshi bo'sh» ekani aytiladi? A) 13 yoshda B) 16 yoshda C) 17 yoshda D) 15 yoshda 85. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Gajdumbek, Bibi Hilol kimning farzandlari? A) Jig'alixonning B) Odilxonning C) Shohdorxonning D) To'liboyning 86. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Mari yurtining podshosi kim? A) Qovishtixon B) Odilxon C) Ahmadbek D) To'liboy 87. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida «Dushmaning xas bo'lsa ham qo'rq>> degan maqolni kim kimga qarata aytadi? A) Holmon Odilxonga. B) Holmon Shohdorxonga C) To'liboy Odilxonga D) To'liboy Shohdorxonga 88. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Shohdorxon: «Yovmit eldan keldi ikkita bo'ri. Kelgan bo'ri, qurandozlar, kim bo'ldi?»> - deya tushining ta'birini so'raganda qurandoz qanday javob beradi? A) Ko'kargan chinor Haqning kal(i)masi, Fuqarongning bari musulmon bo'lar. B) Ko'chalarga yaxshi raislar qo'yar, Masjid-madrasa elingda qilar. C) Ikkovidan yaxshi farzandlar bo'lar Qo'yingni o'ldirgan bo'ri ikkovi. D) Ikkovi boshingdan tillalar sochar Qo'yingni o'ldirgan bo'ri ikkovi. 89. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Zargar xalqi Gajdumbek bilan Ravshanbekni qochib ketdi deb o'ylab Bibi Hilolning oldiga bostirib bormoqchi bo'lib turganida kim buni bilib qolib, Bibi Hilolni Gajdumbekning tuzi hurmati uchun Yovmitga eltib qo'ymoqchi bo'ladi? A) Gajdumbek C) Rustambek B) Ravshanbek D) Shohdorxon 90. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Qo'ng'irboy kimning farzandi? A) To'liboyning B) Bibi Hilolning C) Ravshanning D) Rustamning 91. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Go'ro'g'li izlab kelganda chechasi Rayhon arabning o'g'irlab kelganiga qancha vaqt bo'lganini, biroq shu muddatda biror marta ham unga qo'lidan bir kosa suv bermaganligini aytadi? A) ikki yil B) sakkiz yil C) besh yil D) uch yil 92. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Go'ro'g'li Zaydinoyni olib qochgach, uni qayerga olib boradi? A) Yovmit shahriga B) Shirvon yurtiga C) Taka turkman yurtiga D) Mari bekligiga 93. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Go'ro'g'lining tug'ilishi va xalq manfaati yo'lida qahramonlik ko'rsatishida kimlar katta o'rin tutadi? A) Bibi Hilol va Ravshanbek B) Gajdumbek va Rustambek C) Xizr alayhissalom va chiltanlar D) Bibi Hilol va Rustambek 94. Go'ro'g'li ismining o'zagi hisoblangan «kur» so'zi qanday ma'nolarni bildiradi? A) « B) «olov»>, C) «quyosh», «o't», «olov», «qo'r>>, < D) «qir», «tom», «quyosh», «o'l», «olov», «qo'r>> 95. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida To'liboy sinchi kimning o'g'li edi? A) Qovishtixonning B) Odilxonning C) Ahmadbekning D) Shohdorxonning 96. Sinchi kim? A) otlarning zotini, naslini, yoshini yaxshi biladigan odam B) odamning naslini, yaxshi-yomonini yaxshi biladigan odam C) tarixni yaxshi biladigan odam D) Ollohni tanigan odam 97. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Taka-Yovmit madrasalaridagi katta- kichik mullavachchalar tog'ga kim boshchiligida sayohatga chiqishadi? A) To'liboy B) Holmon C) Subyon D) Ravshan 98. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Shohdorxon mag'lub bo'lib, mullavachchalarni qo'yib yuborishga buyruq berganida, kim Ravshanbekni o'g'il qilib saqlash maqsadida uni sandiqqa yashirib qo'yadi? A) Jig'alixon B) Gajdumbek C) Hamza D) Nazar 99. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Rustambek kim? A) Gajdumbekning ukasi B) Gajdumbekning xizmatkori C) Bibi Hilolning do'sti D) Shohdorxonning xizmatkori 100. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida qaysi chaqaloq tug'ilganda uni barcha abdal, ovtar, qirq chiltanlar bir-bir olib suygani, Hazrati Xizr ham farzandim degani aytiladi? A) Go'ro'g'li B) Bibi Oysha C) Ravshanbek D) Bibi Hilol 101. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Go'ro'g'li kimga «checha» deb murojaat qiladi? A) Bibi Hilolga B) Bibi Oyshaga C) Xoljuvonga D) Zaydinoyga 102. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida «Go'ro'g'li Yovmit elidan araz urib kelmay ketgan kunidan beri uyda ilonday to'lg'anib, ayiqday ag'anab ham o'g'lidan, ham xotinidan ayrilib yotgan» obraz qaysi? A) Gajdumbek B) Rustambek C) Ahmadbek D) Yusufbek 103. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida qaysi qahramon kelishi bilan Taka- Yovmit elida burilishlar bo'ladi, eng muhimi u el-yurt sha'nini, shavkatini, or- nomusini tiklaydi? A) Ravshan B) Gajdumbek C) Go'ro'g'li Rustambek 104. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Rustambek tomonidan Go'ro'g'lining Bibi Hilolga bevosita daxldorligini tasavvur qila olishiga ishora qilib, uning harakatga tushishini dalillagan, hozirgi kunda muqobili saqlanmagan maqolni toping. A) «Dushmaning xas bo'lsa ham qo'rq»>. B) «Es berganga dast berar, dast berganga, es berar»>. C) «Haq saqlasa, balo yo'q, Haq qarg'asa, davo yo'q». D) < 105. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida qaysi obraz Go'ro'g'liga achchiq qilib, labini tishlab, soldarini solib, yerga qarab bir tortganida G'irotning tizzasidan pastini yerga kirgizib yuboradi? A) Qovishtixon B) Rayhon arab C) Zaydinoy D) Rustamxon 106. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida bolasi o'lib, bolasining oʻ'lganiga ichi kuyib, kishnab yurgan baytalni kim Go'ro'g'lining oldiga olib keladi? A) Rustambek B) Xizr C) chiltanlar D) Odam ota 107. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonidan olingan quyidagi parcha qaysi qahramon tilidan aytilgan? Musofirman Shohdorxonning shahriga, Yovmitda Odilxon deydi bobomni, Aslim so'rsang, yaxshi odam nasliman! A) Gajdumbek B) Hiloloy C) Ravshan D) Jig'alixon 108. Podshohi haqiqiy kim(lar)? A) Olloh B) podshohlar C) vazirlar D) noiblar 109. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida qaysi podsho achchig'i kelib, to'p- to'pxonasi bilan Mari yurtini tep-tekis qilib, Qovishtixon bekni to'pga solib ottirib yuboradi? A) Shohdorxon B) Odilxon C) Ahmadbek D) Urayxon 110. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida urush tugagach, Shohdorxon: «E mehmonlar, mendan maqsad tila!»> - deya kimga yasovul boshliq amalini beradi? A) Holmonga B) Ravshanga C) Rustamga D) Gajdumga 111. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida «Haq saqlasa, balo yo'q, Haq qarg'asa, davo yo'q» maqoli kimlarning tilidan aytilgan? A) Gajdumbekning amaldorlari B) Shohdorxonning amaldorlari C) Odilxonning amaldorlari D) Qovishtixonning amaldorlari 112. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida qaysi qahramonning darvozasining har chekkasida, o'n yetti joyda qorovulxonasi borligi va shu xonalardan katta- katta to'plarni dalaga qaratib chiqarib qo'yganligi tasvirlanadi? A) Rayhon arabning B) Gajdumbekning C) Ravshanbekning D) Odilxonning 113. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida qaysi qahramonning maslahatga quloq solmay, o'ylamay qaror qabul qilishi, uzoqni ko'ra bilmasligi, ko'plab insonlarning bevaqt o'limiga, taqdirlarining o'zgarib ketishiga sabab bo'ladi? A) Shohdorxonning C) Qovishtixonning B) Odilxonning D) Ravshanning 114. «Go'ro'g'lining tug'ilishi»> dostonida quyidagi she'r qaysi qahramon tomonidan kimga qarata aytilgan? Ostingda o'ynaydi chin tulpor oting, Rustamga o'xshaydi shon-u shavkating. Qayerda, mehmonsan, sening elating, Ajdaho nishonim, qaydin boʻlarsan? A) Rayhon arab tomonidan Go'ro'g'liga B) Go'ro'g'li tomonidan Rustamga C) Rayhon arab tomonidan Rustamga D) Go'ro'g'li tomonidan Rayhon arabga 115. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Shohdorxon bilan boʻlgan birinchi jang necha soat davom etadi? A) 5 soat B) 8 soat C) 9 soat D) 10 soat 116. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Ravshanbekni necha yoshida maktabga beradilar? A) to'rt yoshida B) olti yoshida C) yetti yoshida D) besh yoshida Shohdorxonning lashkari qancha 117. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida vaqtda Asqar tog'iga yetib keladi? A) 3 oyda B) 2 oyda C) 40 kunda D) 7 kunda 118. «Go'ro'g'lining tug'ilishi»> dostonida: «Meni Shohdorxonning odamlarining qo'lida o'ldirma, Har nima qilsang o'zing qil», - deb Xudoga yolvorib, barcha payg'ambarlar, o'tgan azizlarni shafe keltirib, yig'lagan qahramon kim? A) Bibi Hilol B) Rustambek C) Ravshanbek D) Xoljuvon 119. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida kimga qarashli otning bolasi G'irot (G'irko'k)ning isini olib, egasiga savdo tusharini bilib, qoziqda tinmasdan aylanib yotgani aytiladi? A) Ravshanbekka B) Gajdumbekka C) Rayhon arabga D) Rustambekka 120. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Go'ro'g'li go'rda tug'ilganligi sabab, onasining jonsiz murdasi uni tarbiyalay olmas edi. Shu o'rinda go'dakni yo'rgaklab olish uchun kimlar hozir bo'ladilar? A) Anbar ona va Bibi Oyshalar B) Bibi Oysha va Bibi Fotimalar C) Xizr alayhissalom va chiltanlar D) Yusuf alayhissalom va chiltanlar 121. «Go'ro'g'lining Bibi Hilolning bo'yida Ravshanbekdan necha oylik gumona qolgan edi? A) yetti oylik B) besh oylik C) to'rt oylik D) olti oylik 122. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Odilxon podshoning farzandlarini toping. A) Urayxon, Ahmadbek, Bibi Oysha B) Ahmadbek, To'liboy, Bibi Oysha C) Urayxon, Ravshanbek, Bibi Oysha D) Ahmadbek, To'liboy, Urayxon 123. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida kimning jasadi atrofini Lot, Manot, tilla payg'ambar, kumush chahoryorlar o'rab olganligidan unga dushmanlari qo'l tekkizmaydilar? A) Bibi Hilolning B) Bibi Oyshaning C) Rustambekning D) Xoljuvonning 124. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Xoljuvon Go'ro'g'liga Zaydinoyni kimga omonat ekanligini aytadi? A) Rustambekka B) Ahmadbekka C) Gajdumbekka D) Ravshanbekka 125. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Rayhon arab qayerning podshosi edi, unga yana qaysi mamlakatlar qarar edi? A) Taka-Yovmitning, Zargar va Arabiston B) Taka turkmanning, Iroq va Shirvon C) Shirvonning, Iroq va Arabiston D) Zargarning, Shirvon va Iroq 126. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida: «O'zing tug'may, ul bo'lmas, sotib olmay, qul bo'lmas ekan. O'zingniki o'zagiga tepsang ham, ketmaydi ekan, kishining bolasiga kishmish bersang ham, turmaydi ekan», - deya oh tortgan qahramon kim? A) Hamza B) Odilxon podsho C) Gajdumbek D) Ravshan 127. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Ravshan kimning farzandi edi? A) To'liboy sinchining C) Shohdorxonning B) Odilxonning D) Jig'alixonning 128. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida kimga qarashli baytalning bolasi o'lib, bolasining o'lganiga ichi kuyib, kishnab yurganligi aytiladi? A) Rustambekka B) Ravshanga C) Gajdumbekka D) Bibi Hilolga 129. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida kimlar baytalning orqasidan poylab go'ristonga boradi va Go'ro'g'lini arvoh deb o'ylab kasal bo'lib qoladi? A) qirqqa yaqin yilqichilar B) qirqqa yaqin dehqonlar C) o'ttizga yaqin yilqichilar D) o'ttizga yaqin dehqonlar 130. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida qaysi obrazning tengdoshlariga nisbatan sho'xliklari, o'zidan kattalarga ham tegajoqlik va zo'ravonlik qilishi undagi alplik alomatlarining badiiy tasviri hisoblanadi? A) Holmonning B) Rustambekning C) Gajdumbekning D) Go'ro'g'lining 131. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida qaysi qahramon: «Rustam kelbatli, pahlavon, qo'rqmas va jasur, o'ziga ishongan podshoh. Uning mingan oti chin tulpor bo'lib, uni quvib yetib bo'lmas edi», - deya ta'riflanadi? A) Shohdorxon B) Rayhon arab C) Go'ro'g'li D) Odilxon 132. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Taka turkmanning begi kim? A) Jig'alixon B) Gajdumbek C) Shohdorxon D) Odilxon 133. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Shohdorxon nega Taka-Yovmit madrasalaridagi katta-kichik mullavachchalarni ayaydi? A) hammasi yosh bola bo'lgani uchun B) Ravshanbekdan qo'rqqanligi uchun C) ularni qul qilib ishlatish uchun D) urush boshlanayotganligi uchun 134. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida uchraydigan «mehtara» so'zining ma'nosini toping. A) mehr-oqibat ko'rsatmoq B) suv solinadigan mesh, sanoch C) qiblani ko'rsatib turuvchi tomon, mehrob D) mag'rib tomon 135. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida kimning to'qson turli chitdan bo'lgan ko'rpasi borligi aytiladi? A) Bibi Hilolning B) Rayhon arabning C) Xoljuvonning D) Xumoroyning 136. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Shohdorxon va Odilxon o'rtasida bo'lib o'tgan jang tufayli Go'ro'g'lining ota-onasi qaysi elga borib qolib, musofirchilikda voyaga yetadi? A) Zargar B) Mari C) Yovmit D) Shirvon 137. Xalq dostoni qahramoni - Alpomishning otini toping. A) G'irot B) Qora ot C) Jiyronqush D) Boychibor 138. Podshohi majoziy kim(lar)? A) Olloh B) podshohlar C) vazirlar D) noiblar 139. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Shohdorxonning hukamo, qurandoz - munajjimlarining ichida qaysi qurandozi unga tushi ta'birini aytib berishga jur'at qiladi? A) Nazar B) Holmon C) Hamza D) Yusuf 140. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonida Hamza sotgan qul kim? A) Gajdumbek B) Ravshanbek C) Rustambek D) Shohdorxon 141. «Go'ro'g'lining tug'ilishi» dostonining she'riy qismi ko'pincha necha misrali bandlar shaklida keladi? A) to'rt B) olti C) sakkiz D) ikki 142. «Go'ro'g'li» turkumi dostonlari tarkibida qancha doston mavjud? A) 100 dan ortiq B) 60 dan ortiq C) 60 ga yaqin D) 90 ga yaqin 2-5. MAHMUD KOSHG'ARIY II BOB. QADIMGI TURKIY ADABIYOT 2-§. MAHMUD KOSHG'ARIY «DEVONU LUG'OT AT-TURK>>. «DEVONU LUG'OT AT-TURK» ASARI HAQIDA. «ALP ER TO'NGA MARSIYASI>>. «ALP ER TO'NGA MARSIYASI» HAQIDA. MARSIYA HAQIDA TUSHUNCHA. QADIMGI MAQOLLAR. QADIMGI MAQOLLAR HAQIDA. 1. Mahmud Koshg'ariy qaysi shaharda dunyoga kelgan? A) Koshg'ar B) Bolasog'un C) Sayram D) Taroz 2. Mahmud qayerdagi maktab va madrasalarda ilmini oshirgan? A) Buxoro, Marv, Nishopur, Hirot, Bag'dod B) Samarqand, Buxoro, Marv, Hirot C) Buxoro, Marv, Nishopur, Bag'dod, Samarqand D) Xiva, Buxoro, Marv, Nishopur, Samarqand 3. M. Koshg'ariy «Devonu lug'ot at-turk» asarida qaysi xalqlar haqida: ...shaharlari, qishloq va yaylovlarini, ko'p yillar kezib chiqdim, lug'otlarini to'pladim», - deydi? A) o'g'uzlar, qipchoqlar, boshqirdlar, turkmanlar, chigillar, qozoqlar B) turklar, turkmanlar, o'g'uzlar, uyg'urlar, qozoqlar, qirg'izlar C) turklar, turkmanlar, o'g'uzlar, chigillar, yag'molar, qirg'izlar D) qipchoqlar, qarluqlar, qirg'izlar, turklar, turkmanlar, o'g'uzlar 4. «Devonu lug'ot at-turk»dan olingan quyidagi misralarning mazmunini toping. Aqtirur ko'zum yo'laq, Tushlanur o'rdak, yug'aq. A) Ko'zim yoshlari dengizday oqadi, Hatto unda o'rdak, turna kabi qushlar yig'iladi, sho'ng'ishadi. B) Ko'zim yoshlari buloqday oqadi, Sho'rligidan hatto unga o'rdak, g'oz kabi qushlar sho'ng'imaydilar. C) Ko'zim yo'lingga zor, buloqqa yetolmagan, Tusholmagan o'rdak, oqqushday. D) Ko'zim yoshlari buloqday oqadi, Hatto unda o'rdak, oqqush kabi qushlar yig'iladi, sho'ng'ishadi. 5. «Devonu lug'ot at-turk» yodgorligi vositasida biz nechanchi asrgacha 12 bo'lgan adabiyotimizdagi bir qator janrlar va badiiy tasvirning o'ziga xos xususiyatlari haqidagi ma'lumotlarga ega bo'lamiz? A) IX asrgacha B) X asrgacha C) XI asrgacha D) XII asrgacha 6. «Devonu lug'ot at-turk» asari haqidagi no'to'g'ri ma'lumotni toping. A) «Devon»da yigitlarni ishga safarbar qilish, meva terish, ovchilikka yo'naltirish kabi qadimgi turmush tarzining ayrim lavhalari mavjud. B) «Devon»da turkiy xalqlar turmush manzaralari bilan bog'liq bo'lgan 1 she'riy parchalar katta o'rin tutadi. C) «Devon»da ayrim adabiy hodisalar haqida maxsus izohlar berilgan. D) «Devon»da ayrim shaxs va joylar bilan bog'liq afsonalar keltirilib, qit'alar bilan to'ldirilgan. 7. Yusuf Amiriy qalamiga mansub munozarani toping. A) «O'q va Yoy>> B) «Boz va Bulbul>> C) «Binafsha va Chang >> D) «Bang va Chogir» 8. «Devon»dagi to'rtliklar, asosan, qanday qofiyadoshlikka ega? A) a-a-a-b B) a-b-a-b C) a-a-a-a D) a-a-b-a 9. «Devon»dagi «Qish bilan Bahor»> munozarasida qaysi tasvir usuli ustunlik qiladi? A) o'xshatish B) sifatlash C) jonlantirish D) qarshilantirish 10. «Alp Er To'nga» marsiyasida keltirilgan turklarning qadimiy qahramoni kim? A) Alp Er To'nga B) Barsg'on C) Barman D) Siyovush 11. «Devon»>dan olingan quyidagi parchada qaysi shahar haqida gap ketgan? qizi «U sariqligiga ko'ra mis shahri demakdir. Buxoroga yaqindir. Bu yerda Afrosiyobning Qazning eri Siyovush o'ldirilgan. Majusiy otashparastlar har yili bir kuni bu yerga kelib, Siyovush o'lgan joy atrofida yig'laydilar. Mollar so'yib, qurbonlik qiladilar. So'yilgan mol qonini uning mozori tepasiga to'kadilar. Ularning odatlari shunday»>. A) Qazvin shahri B) Dizro'yin shahri C) Qum shahri D) Shohijon shahri 12. Quyidagilar ichidan noto'g'ri ma'lumotni toping. A) Alp Er To'nga haqidagi marsiya marsiya janrining bizgacha yetib kelgan eng qadimiy namunalaridan biridir. B) Marsiya, odatda, jamiyat tarixida muayyan iz qoldirgan kishilarga bag'ishlab yoziladi yoki to'qiladi. C) Alp Er To'nga haqidagi marsiya - og'zaki ijod mahsuli hisoblanadi. D) Alp Er To'nga haqidagi marsiyada Siyovushning faqat bek emas, balki «beklar begi»> ekanligi aytiladi. 13. Quyidagi izohlar qaysi maqolga tegishli ekanligini toping. «Mehnat va mashaqqatni ko'rdi-yu, o'tovini orqasiga yuklab oldi»>. Maqol mazmunan ikki qismga ajraladi. Bunda bir ishning amalga oshirilishi uchun boshqa bir ishning sabab va bahona bo'layotgani e'tiborga olinadi. Ayni mana shu holat inson tabiatidagi bir noloyiq xususiyatning kishi ko'z o'ngida aniq gavdalanishi uchun imkon beradi»>. A) «Tag'ig' uqruqin egmas, tengizni qayg'iqin bukmas>>. B) «Kur o'g'li kuvaz bo'lur»>. C) «Anuq o'tru tutsa, yo'qqa sanmas»>. D) «Ko'k ko'rdi, keragu yazti>>. 14. «Devonu lug'ot at-turk»da Vatan himoyasi, yurt taqdiri, xalq birligi va chegaralarning daxlsizligi uchun kurash g'oyalari kuylangan she'riy va nasriy parchalar, qahramonlik qo'shiqlarining jamlangani ham alohida e'tiborga molik bo'lib, quyidagilardan qaysilar shular jumlasidandir? A) «Bulnar meni ulas ko'z...», «Yaboqular bilan jang», «Alp Er To'nga>> marsiyasi B) «Qaqlar qamug' ko'lardi...», «Tangutlar bilan jang», «Yaboqular bilan jang >> C) «Tangutlar bilan jang», «Yaboqular bilan jang», «Alp Er To'nga>> marsiyasi D) «Tangutlar bilan jang», «Qaqlar qamug' ko'lardi...», «Bulnar meni ulas ko'z...>> 15. «Devon»dagi xalq qo'shiqlarining tasvir usullari nihoyatda xilma-xil bo'lib, qaysilari tez-tez ko'zga tashlanadi? 1) o'xshatish; 2) talmeh; 3) qiyoslash; 4) qarshilantirish; 5) jonlantirish; 6) ishtiqoq; 7) sifatlash. A) 1, 3, 4, 5, 6 B) 1, 3, 4, 5, 7 C) 2, 4, 5, 6, 7 D) 1, 2, 3, 6, 7 16. O'zaro to'qnashish, bir-biriga qing'ir ko'z bilan qarash, kabi insoniy tuyg'ular tabiatga nisbat berilsa, adabiyotshunoslikda bu hodisaning nomi nima deyiladi? A) o'xshatish B) sifatlash C) jonlashtirish D) epitet 17. «Devon»da qo'shiqning qanday turlari uchraydi? 1) mehnat va marosim qo'shiqlari; 2) hunarmandchilik bilan bog'liq qo'shiqlar; 3) dehqonchilik bilan bog'liq qo'shiqlar: 4) mavsum qo'shiqlari; 5) chorvachilik bilan bog'liq qo'shiqlar. A) 1, 2, 3, 4 B) 1, 3, 5 C) 2, 3, 4, 5 D) 1, 2, 3, 4, 5 18. «Devon»da keltirilgan «Erdi ashin taturg'an» she'rida kimning boshqa kishilar bilan munosabatlarida namoyon bo'ladigan xislatlari ta'kidlanadi? A) jasur qabila boshlig'ining B) oshiqning C) marhumning D) ma'shuqaning 19. «Devon»da muallif adabiyotshunoslikka doir qanday adabiy parchalar haqida gapirib o'tgan? 1) hikmatli so'z; 2) saj'; 3) topishmoq; 4) rajaz; 5) nasr; 6) matal; 7) maqol. A) 1, 2, 3, 4, 6 B) 2, 3, 5, 6, 7 C) 1, 3, 4, 5, 7 D) 1, 2, 4, 5, 7 20. «Devonu lug'ot at-turk» asari qachon yozib tugatilgan? A) hijriy 461-yil jumod ul-avval boshlarida B) hijriy 463-yil jumod ul-oxirning 10-kuni C) hijriy 464-yil jumod ul-avval boshlarida D) hijriy 466-yil jumod ul-oxirning 12-kuni 21. «Devonu lug'ot at-turk» asaridan olingan quyidagi parchada qo'llanilgan nuqtalar o'rniga mos so'zlarni qo'ying. «Men bu kitobni maxsus alifbo tartibida atalgan adabiy parchalar bilan bezadim... Bu ishda misol tariqasida ... va... deb turklarning tilida qo'llanib kelgan sh«e'rlaridan, shodlik va motam kunlarida qo'llanadigan hikmatli so'zlardan, maqollardan keltirdim»>. 1) hikmatli so'zlar; 2) saj; 3) maqollar; 4) rajaz; 5) nasr; 6) matal; 7) nazm. A) 2, 3, 5, 6 B) 1, 2, 3, 4, 5 C) 1, 2, 4, 7 D) 1, 3, 4, 5, 6 22. Mahmud Koshg'ariyning to'liq ismini toping. A) Husayn ibn Mahmud Koshg'ariy B) Muhammad ibn Mahmud Koshg'ariy C) Mahmud ibn Husayn ibn Muhammad D) Husayn ibn Mahmud ibn Muhammad 23. Nechanchi asrga kelib turkiy xalqlar madaniyati, adabiyoti va san'ati nivojlanishining yangi pallasi boshlandi? A) XII asrga kelib B) XI asrga kelib C) XIII asrga kelib D) XIV asrga kelib 24. «Devonu lug'ot at-turk» asarida muallif kitobning necha karra yozilgan ko'chirilgan)ligini va tuzatilganligini aytadi? A) besh karra B) uch karra C) ikki karra D) to'rt karra 25. «Devonu lug'ot at-turk»dan olingan quyidagi misralarda qaysi obrazning bulut ko'tarilib, tuman tushib do'l yog'gani uchun chopib, sho'xliklar qilgani ta'riflanadi? Iqilachim erig bo'ldi, Erig bo'lg'u yen ko'rdi. Bulit o'rub ko'k o'rtuldi, Tuman turub to'li yag'di. A) qizchaning B) o'g'ilchaning C) qo'zichoqning D) otning 26. Quyidagilardan «Devon»da qo'llanadi? A) lirika B) yir C) saj D) rajaz keltirilgan qaysi so'z she'rga nisbatan 27. «Devon»da keltirilgan qaysi she'rda sho'x, o'ynoqi otning chopqirligi tasvirlanadi? A) «Erdi ashin taturg'an>> B) «Bulnar meni ulas ko'z>> C) «Iqilachim erik bo'ldi»> D) «Qish yay bila to'qushti>> 28. Mahmud Koshg'ariyning «Devon»i haqidagi noto'g'ri ma'lumotni toping. A) «Devon»dagi bir turkum qo'shiqlar bevosita farzandlar va, umuman, jamiyat a'zolarining ma'naviy kamolotiga bag'ishlangan. B) «Devon»dagi she'riy parchalarning asosiy qismi xalq og'zaki ijodi mahsulidir. C)«Devon»dagi she'riy parchalar shakliga ko'ra, asosan, ikkilik, to'rtliklardan tashkil topgan. D) «Devon»dagi marosim qo'shiqlaridan birida qishning tugab, bahorning boshlanayotgani, oqar suvlarning ko'paygani, havo iliy boshlagani hamda atrofdagi o't-o'lanlarning ko'karishi tavsif etilgan. 29. Tabiatdagi jarayon inson hayotidagi jonli manzaralarga o'xshatilib, unga qiyosiy holda aks ettirilgan «Qish yayg'iru savlanur» misrasining ma'nosini toping. A) «Qish yomg'iri savalayapti>>. B) «Qish Bahorga qarab maqtanadi»>. C) «Qish izg'irini Bahorni savalay olmadi>>. D) «Qish yomg'irni sevmaydi»>. 30. «Devon»dagi to'rtliklarda qanday badiiy tasvir vositalari tez-tez qo'llanadi? A) o'xshatish, mubolag'a, ta'did, tazod, tanosub B) iyhom, takrir, tazod, mubolag'a, ta'did C) takrir, mubolag'a, iyhom, istifhom, tazod D) istifhom, ta'did, ishtiqoq, tazod, iyhom 31. To'nga Alp Er so'zi qanday ma'no bildiradi? A) turklarning eng kuchli bahodiri B) yo'lbars kabi kuchli bahodir C) to'qson alpning eng kuchlisi D) burgut kabi kuchli bahodir 32. «Devon»>dan olingan quyidagi parchada kim haqida gap ketgan? «U Tahmuraspdan uch yuz yil keyin Marvni bino qilgan. Ba'zilar butun Movarounnahmi turklar o'lkalaridan deb bilganlar. U Yankanddan boshlanadi. Uning bir oti Dizro'yindir»>. A) Siyovush B) Afrosiyob C) Qaz D) Barman 33. Marsiya nima? A) Biror kishining vafoti munosabati bilan g'am-alam, hasrat va qayg'uni ifodalagan lirik she'r yoki nasriy asar. B) Biror kishining vafoti munosabati bilan g'am-alam, hasrat va qayg'uni ifodalagan dramatik asar. C) Biror kishining vafoti munosabati bilan g'am-alam, hasrat va qayg'uni ifodalagan lirik she'r yoki qo'shiq. D) Biror kishining vafoti munosabati bilan g'am-alam, hasrat va qayg'uni ifodalagan hikoya yoki qissa. 34. Quyidagi qadimgi maqollar ichidan badnafslik haqidagi maqolni toping. A) «Qul savi qalmas, Qag'il bag'i yazilmas»>. B) «Tulku o'z iniga ursa, ujuz bo'lur»>. C) «Erik erni yag'lig', ermagu bashi qanlig'>>. D) «O'd kechar, kishi to'ymas, yalinguq o'g'li mangu qalmas»>. 35. «Devon»da keltirilishicha, Qazvin so'zining asli qanday ma'noni anglatadi? A) qaz o'yini - oqqush o'ynaydigan joy B) qaz o'yini - qiz o'ynaydigan joy C) qaz o'yini - qor o'ynaydigan joy D) qaz o'yini - g'oz o'ynaydigan joy 36. «Devon»dagi she'riy parchalarning qaysi vaznda yozilganligi haqidagi to'g'ri fikrni toping. A) Faqat aruz vaznida yozilgan. B) Faqat barmoq vaznida yozilgan. C) Asosan, barmoq vaznida, ayrim namunalar aruzning ba'zi ko'rinishlariga muvofiq keladi. D) Asosan, aruz vaznida, ayrim namunalar barmoqning ba'zi ko'rinishlariga muvofiq keladi. 37. Mahmud Koshg'ariy qaysi munozaraga oid ko'plab to'rtliklarni keltirgan, ammo ular asarning bir joyida emas, balki uning turli qismlarida har xil so'zlarning izohiga dalil tarzida yoyilgan? A) «Binafsha va Chang>> B) «Bang va Chog'ir>> C) «Boz va Bulbul>> D) «Qish va Bahor>> 38. Qo'shiq atamasi ilk marta Mahmud Koshg'ariy tomonidan qayd etilgan bo'lib, muallif unga qanday izohlar bergan? A) she'r, qasida B) maqom, ohang C) qo'shug', kuy D) she'r, to'rtlik 39. «Devonu lug'ot at-turk»dan olingan quyidagi she'rda bir-birini yengishni istagan qaysi obrazlarning o'zaro to'qnashgani, bir-birlariga yomon ko'z bilan qarashgani va bir-birlarini tutish uchun yaqinlashganlari tasvirlanadi? … bila to'qushti, Qing'ir ko'zun baqishti, Tutashqali yaqishti, Utg'alimat o'g'rashur»>.- A) qish va yozni B) qish va bahorni C) yovuzlik va ezgulikni D) kun va tunni 40. «Devonu lug'ot at-turk» asari qachon yozila boshlangan? A) hijriy 461-yil jumod ul-avval boshlarida B) hijriy 463-yil jumod ul-oxirning 10-kuni C) hijriy 464-yil jumod ul-avval boshlarida D) hijriy 466-yil jumod ul-oxirning 12-kuni 41. Hozirda qaysi davlatda Barskon nomida daryo va dovon bor? A) Qozog'istonda B) Qirg'izistonda C)Tojikistonda D) O'zbekistonda 42. Nechanchi asrga kelib Buxoro, Samarqand, Shosh (Toshkent), Qashqar shaharlari yirik madaniyat markazlariga aylangan? A) IX asrga kelib B) X asrga kelib C) XI asrga kelib D) XII asrga kelib 43. «Devon»da muallif Barsg'an kimning o'g'lining nomi ekanligini aytar ekan, «Barsg'an shahrini bino qilgan shudir. Mahmudning otasi shu shahardan», - deb yozadi? A) Tamg'ochxonning B) Bo'riteginning C) Bug'raxonning D) Afrosiyobning 44. Mahmud Koshg'ariy «Devonu lug'ot at-turk» asarida turkiy so'zlaring ma'nosini qaysi tilda izohlab bergan? A) fors tilida C) turk tilida B) arab tilida D) hind tilida 45. Mahmud Koshg'ariy turk tilining nozik bilimdoni va tolmas targ'ibotchisi sifatida qaysi til bilan «... ikki uloqchi ot singari teng poyga qilib, o'zib borayotgan turk tilini» ko'klarga ko'taradi? A) arab tili bilan B) so'g'd tili bilan C) hind tili bilan D) fors tili bilan 46. Adabiyotda to'rtlik shakliga tayanadigan she'riy janrlar qaysilar? A) ruboiy, tuyuq, to'rtlik, fard B) to'rtlik, ruboiy, tuyuq, murabba C) qit'a, to'rtlik, ruboiy, tuyuq D) tuyuq, musamman, ruboiy 47. Munozara janri haqidagi to'g'ri izohlarni toping. 1) Munozara biror insonning vafoti munosabati bilan yoziladi; 2) Munozara asar qahramonlarining o'zaro tortishuvi, bahsi asosiga quriladi; 3) Munozara she'riy yoki nasriy tarzda yaratilishi mumkin; 4) Munozara asar qahramonlarining ta'rif va tavsifi asosiga quriladi; 5) Munozarada ishtirokchilar, asosan, ramziy (kinoyaviy) xususiyatga ega bo'ladi; 6) Munozara faqat she'riy shaklda yaratiladi. A) 2, 3, 5 B) 2, 5, 6 C) 2, 3, 4, 5 D) 1, 2, 4, 6 48. Mahmud Koshg'ariy to'rtliklaridan birida ko'z yoshlarini nimaga o'xshatadi? A) dengizga B) daryoga C) yomg'irga D) buloqqa 49. «Devonu lug'ot at-turk»da qaysi buyuk tarixiy shaxsning o'limi achchiq qismat, dahshatli fojia, o'rnini to'ldirib bo'lmaydigan yo'qotish sifatida baholanadi? A) Siyovushning B) Afrosiyobning C) Qazning D) Barmanning 50. Sodda, ixcham, lo'ndaligi bilan e'tiborni tortadigan «Ardam bashi maqolinining to'g'ri izohini toping. A) «Odam boshiga keladigan balolarning boshi-til(da)dir. B) Odob boshi, baxt boshi-til(da)dir». C) «Odam boshi bo'sh bo'lsa, til ko'p shovqin solar». D) «San'at, fazilatlarning boshi til(da)dirw. 51. Qoraxoniylarning poytaxt shaharlarini toping. A) Buxoro, Isfijob (Sayram), Xo'tan, O'tror, Qashqar B) Bolasog'un, Qashqar, Isfijob (Sayram), Shosh, Buxoro C) O'tror, Shosh, Xo'tan, Samarqand, Bolasog'un D) Isfijob (Sayram), O'tror, Shosh, Bolasog'un, Xo'tan 52. Turkiy til grammatikasini ishlab chiqqan birinchi tilshunos olim kim? A) Ahmad Yugnakiy B) Yusuf Xos Hojib C) Alisher Navoiy D) Mahmud Koshg'ariy 53. «Devonu lug'ot at-turk» asarida tarixiy mavzuda kimlar bilan bo'lgan janglar haqidagi parchalar mavjud? A) qipchoqlar, tangutlar bilan B) yabog'u (yobg'u)lar, tangutlar bilan C) o'g'uzlar, yabog'u (yobg'u)lar bilan D) turklar, o'g'uzlar bilan 54. «Devon»da nimalar bilan bog'liq she'riy parchalar katta o'rin tutadi? A) turkiy xalqlar turmush manzaralari bilan bog'liq she'riy parchalar B) turli insoniy kechinmalar talqini bilan bog'liq she'riy parchalar C) mehnat shavqi bilan bog'liq she'riy parchalar D) tabiat manzaralari go'zalligi bilan bog'liq she'riy parchalar 55. «Devon»dagi qaysi to'rtlik boshdan oxirigacha jonlashtirishga tayanadi? A) «Qaqlar qamug' ko'lardi...» B) «Qish bilan Yoz»> C) «Bulnar meni ulas ko'z» D) «Alp Er To'nga o'ldimu?..>> 56. «Devon»da keltirilishicha, ba'zilar turk shaharlari chegarasini qayerdan boshlanishini aytadilar? A) Marvash-Shohijondan B) Qum - Marvashdan C) Qazvin - Shohijondan D) Qazvin - Qumdan 57. Alp Er To'nga haqidagi marsiya qanday she'riy shaklda yozilgan? A) g'azal B) qasida C) murabba D) muxammas 58. Go'ro'g'li ismining alp va bahodir ma'nosini ochib beruvchi so'z qaysi 66 qadimiy maqolda qo'llanganligini toping. A) «Ashuch aytur tubum altun. Qamich aytur men qaydaman»>. B) «Emgak ekinda qolmas». C) < 59. «Yir» so'zining ma'nosini toping. A) yirtiq B) qasida, qo'shiq C) kuy, maqom D) hikmatli so'z 60. Mahmud Koshg'ariy qaysi lug'atning ilk namunasini yaratgan? B) arabcha - hindcha C) forscha - arabcha D) turkcha-forscha turkcha - arabcha 61. Qoraxoniylar davlati qaysi hukmdorlarning davrida ancha kuchaygan, nisbatan iqtisodiy va madaniy yuksalishga erishgan? A) Xorun, Bug'raxon, Tamg'ochxon va Ibrohim Bo'ritegin davrlarida B) Xorun, Ubaydullaxon, Ispahsalar va Ibrohim Bo'ritegin davrlarida C) Ispahsalar, Bo'ritegin, Tabg'achxon va Ibrohim Bug'raxon davrlarida D) Qoraxon, Xorun, Tamg'ochxon va Ibrohim Bug'raxon davrlarida 62. «...qo'nonlarga, yaxshilarga osh-ovqat tutadigan, yovuz yovni qochiradigan, O'g'roq lashkarini qaytarib yuboradigan bahodirning halok bo'lgani haqida qaysi asarda she'r keltiriladi? A) «Qutadg'u bilig» B) «Devonu lug'ot at-turk>> C) «Mahbub ul-qulub>> D) < 63. Nishotiy qalamiga mansub munozaralarni toping. A) «Binafsha va Chang», «O'q va Yoy» «Gul va Daf>> B) «Boz va Bulbul», «Gul va Daf», «Binafsha va Chang>> C) «Bang va Chog'ir», «Boz va Bulbul», «Gul va Daf>> D) «Bang va Chog'ir», «Binafsha va Chang», «Gul va Daf>> 64. «Devon»dagi qaysi to'rtlikda ko'z, mengiz (xol), yuz o'ziga xos sifatlashlar - ulas, qara, qizil so'zlari bilan ziynatlangan? A) «Qaqlar qamug' ko'lardi...>> B) «Qish bilan Yoz»> C) «Bulnar meni ulas ko'z> D) «Alp Er To'nga o'ldimu?..>> 65. «Devon»da keltirilishicha, turklarga chegara hisoblangan Qum shahri nomi qaysi tilga oid hisoblanadi? A) arab B) fors C) turk D) hind 66. Sodda, ixcham, lo'ndaligi bilan e'tiborni tortadigan «Qut belgusi - bilig» maqolining to'g'ri izohini toping. A) «Bilim - baraka, aql belgisi>> B) «Bilim- baxt belgisi>> C) «Bilim- iymon belgisi>> D) «Bilim - olimlik belgisi>> 67. «Devonu lug'ot at-turk» bag'ishlangan? A) Muhammad al-Muqtadoga B) Ibrohim Bo'riteginga C) Muhammad Xo'jabekka D) Tavg'ach Bug'raxonga 68. Qoraxoniylar davlati qayerlarni o'z ichiga olgan? A) Sharqiy Tiyonshon, Xuroson, Yettisuv, Chu va Farg'ona vodiylarini B) Shimoliy Tiyonshon, Yettisuv, Chu va Farg'ona vodiylarini («Turkiy tillar lug'atlari») asari kimga C) Markaziy Tiyonshon, Yettisuv, Chu va Talas vodiylarini D) Janubiy Tiyonshon, Xuroson, Chu va Talas vodiylarini 69. «Devonu lug'ot at-turk» asaridagi tarixiy mavzuga bag'ishlangan marsiyani toping. A) «Alp Er To'nga>> B) «Oltin qon>> C) < D) «Qish va bahor»> 70. «Devon»dagi yetakchi mavzular qaysilar? 1) Vatan va yurt muhabbati; 2) xalq uchun jang qilgan bahodirlar bilan faxrlanish; 3) tabiat manzaralari go'zalligi; 4) ilmsizlikdan qochish; 5) turli insoniy kechinmalar talqini; 6) mehnat shavqi. A) 3, 4, 5, 6 B) 1, 2, 3, 4 C) 1, 2, 3, 5, 6 D) 1, 2, 4, 5, 6 71. «Alp Er To'nga», «Qish bilan Bahor» asarlari qanday shaklda qofiyalangan? A) a-a-b-a B) a-b-a-b C) a-a-a-a D) a-a-a-b 72. Qaysi ijodkor Alp Er To'ngani tojiklar Afrosiyob deb atashlarini yozgan? A) Mahmud Koshg'ariy B) Nosiruddin Rabg'uziy C) Yusuf Xos Hojib D) Ahmad Yugnakiy 73. Alp Er To'nga haqidagi marsiyada keltirilgan, biroz eskirgan « A) yomon, yaramas, manfur B) aqlsiz, ovsar, dumbul C) vaqt, zamon taqdir D) afsus, attang 74. «Uma kelsa, qut kelar» maqolining izohini toping. A) «Mehmon kelsa, u bilan qut keladi». B) «Chaqaloq dunyoga kelsa, u bilan qut keladi»>. C) «Omad kelsa, u bilan qut keladi»>. D) «Ilm kelsa, u bilan qut keladi»>. 75. «Devonu lug'ot at-turk» asaridagi tarixiy mavzuga bag'ishlangan rivoyatni toping. A) «Alp Er To'nga>> B) < C) «Eltarish xoqon>> D) «Qish va bahor>> 76. Qachon qoraxoniylar Buxoro va Samarqand kabi poytaxt shaharlarn egallab oladilar? A) 992-yilda B) 990-yilda C) 994-yilda D) 996-yilda 77. «Devonu lug'ot at-turk» asari qachon yozila boshlangan? A) 1072-yilda B) 1070-yilda C) 1012-yilda D) 1074-yilda 78. «Devon»ga kirgan adabiy shakllarning asosiy qismini nimalar tashki qiladi? A) ruboiylar B) tuyuqlar C) to'rtliklar D) ikkiliklar 79. Tabiatdagi jarayon inson hayotidagi jonli manzaralarga o'xshatilib, unga qiyosiy holda aks ettirilgan «Yay qish bila qarishti» misrasining ma'nosini toping. A) «Yomg'ir qish qori bilan qorishdi». B) «Yoz qish bilan qarshilashdi». C) «Bahor qish bilan qarshilashdi>>. D) «Yoz yomg'iri qishda yog'maydi»>. 80. Mahmud Koshg'ariy Afrosiyobni qayerda turar edi, deb ko'rsatadi? A) Xo'tanda - Qazvin shahrida B) Qashqarda - O'rdukent shahrida C) Qashqarda - Qazvin shahrida D) Xo'tanda-O'rdukent shahrida 81. Adabiyotning keyingi bosqichlarida qanday she'riy shakldagi marsiyalar uchraydi? 1) g'azal; 2) qasida; 3) muxammas; 4) tuyuq: 5) qit'a; 6) tarkibband; 7) tarjiband; 8) musaddas. A) 3, 4, 5, 6, 7, 8 B) 1, 2, 3, 6, 7, 8 C) 1, 2, 3, 5, 7,8 D) 1, 2, 3, 4, 5, 6 82 «Tavg'ach xanning to'rqusi telim, tenglamazib bichmas» qadimiy maqolinining to'g'ri izohini toping. A) «Qoraxitoy xoqonining ipak gazmoli ko'p, lekin o'lchamay kesilmaydi». B) «Qazvin xoqonining ipak choponi keng, lekin o'lchamay kesilmaydi». C) Movaraunnahr xoqonining ipak gazmoli ko'p, lekin o'lchamay kesilmaydi». D) «Xuroson xoqonining ipak choponi keng, lekin o'lchamay kesilmaydi». 83 Barskon nomli daryo va dovon qayerda joylashgan? A) Bolasog'un atrofida B) Issiqko'l atrofida C) Sayram atrofida D) Shosh atrofida 84. Darslikda berilgan «Devonu lug'ot at-turk» parchalari kimning nashridan olingan? A) B. Nazarov B) B. To'xliyev C) B. Karimov D) Q. Sodiqov 85. Quyidagilar ichidan qaysi bir asar munozara janrining eng qadimgi namunasi sifatida alohida ahamiyatga ega? A) «Qish va Bahor» B) C) «Boz va Bulbul>> D) «Bang va Chogira 86. «Qish va Bahor» munozarasida qaysi tasvir vositasi asosiy o'rin tutadi? A) qarshilantirish B) jonlantirish C) o'xshatish D) mubolag'a 87. Mahmudning qashqarlik ilk ustozlaridan birini toping. A) Bug'raxon B) Bo'ritegin C) Xorun xalifa D) Husayn xalifa 88. Saj' nima? A) she'r turi C) o'xshatish B) qofiyali nasr D) xalq og'zaki ijodi 89. Asarda keng qo'llangan murabba' shakliga xos bo'lgan qofiyadoshlikni toping. A) a-a-a-b B) a-b-a-b C) a-a-a-a D) a-a-b-a 90. «Devon»dagi «Bulnar meni ulas ko'z...» («Xumor ko'zli meni asir qiladi...») to'rtligida qaysi tasvir usuli ustunlik qiladi? A) o'xshatish B) sifatlash C) jonlantirish D) qiyos 91. Alp Er To'nga haqidagi marsiyada keltirilgan, biroz eskirgan «ajun»> so'z qanday ma'nolarda qo'llangan? A) yomon, yaramas, manfur B) aqlsiz, ovsar, dumbul C) vaqt, zamon taqdir D) olam, dunyo 92. Quyidagilar ichidan noto'g'ri ma'lumotni toping. A) Mumtoz adabiyotimizdagi marsiyalarning asosiy qismi aruz vaznida bitilgan. B) Alp Er To'nga marsiyasi barmoq vaznida bitilgan. C) Alp Er To'nga marsiyasining har bir misrasi yetti bo'g'indan tuzilgan. D) Alp To'nga marsiyasining har bir bandi yetti misradan iborat. 93. Qoraxoniylar davrida qaysi shaharlarda ilm-fan egalari, turli sohalarning yirik mutaxassislari, dono va fozil kishilar to'plangan? A) Bolasog'un, Sayram, Samarqand, Hirot B) Shosh, Buxoro, Qarshi, Sayram, Taroz C) Bolasog'un, Sayram, Shosh, Taroz D) Shosh, Bolasog'un, Hirot, Mashhad 94. Mahmudning bobosi qayerdan bo'lgan? A) Koshg'ardan B) Barsg'andan C) Sayramdan D) Tarozdan 95. «Devon»da keltirilgan «yir» so'zi yana qanday shaklda ham talaffuz A) yer B) yar C) ir D) ar 96. Mahmud Koshg'ariy to'rtlik shakliga tayanadigan she'riy janrlarni asosan, qanday nomlagan? A) to'rtlik yoki maqom B) qo'shug' yoki kuy C) to'rtlik yoki qasida D) qo'shug' yoki she'r 97. «Alp Er To'nga» marsiyasida qaysi voqeadan keyin: «Zamon butunlay ozdi, Tuban, yomonlar ko'paydi», - deyiladi? A) dushman bosqinidan keyin B) Afrosiyob vafotidan keyin C) ilmsizlarning gavg'olaridan keyin D) bilim (buloqlari) ko'z ochmay qo'ygandan keyin 98. «Devon»da nomlari keltirilgan Alp Er To'nganing farzandlarini toping. A) Barman, Barsg'an, Qaz B) Siyovush, Barman, Qaz C) Qaz, Barsg'an, Qazvin D) Barman, Barsg'an, Qaz, Qazvin 99. Alp Er To'nga haqidagi marsiyada keltirilgan, biroz eskirgan «o'dlak>> so'zi qanday ma'nolarda qo'llangan? A) yomon, yaramas, manfur B) aqlsiz, ovsar, dumbul C) vaqt, zamon taqdir D) olam, dunyo 100. Alp Er To'nga marsiyasining turoqlari qanday shaklda? A) 3+4 shaklida B) 5+2 shaklida C) 2+5 shaklida D) 4+3 shaklida 101. Misralari nisbatan uzunroq bo'lgan she'r turi nima deb atalgan? A) saj' B) nasr D) talmi' C) rajaz 102. «Devon»dagi nimalarda insonning qalb kechinmalari, nozik his- tuyg'ulari ifodasi, tabiat va ona yurt manzaralari tasviri yetakchilik qiladi? A) tuyuqlarda B) lirik qo'shiqlarda C) saj'larda D) musaddaslarda 103. «Devon»dagi to'rtliklarga xos bo'lmagan qofiyadoshlikni toping. A) a-a-a-b B) a-b-a-b C) a-a-a-a D) a-a-b-a 104. «Devon»dagi qaysi to'rtlikda she'rning ta'sir kuchini ta'minlayotgan unsurlardan biri qofiya bo'lib, undagi qofiyadosh so'zlar to'liq jarangdorligi va ohangdoshligi bilan ajralib turadi? A) «Qaqlar qamug' ko'lardi...>> B) «Qish bilan Yoz»> C) «Bulnar meni ulas ko'z»> D) «Alp Er To'nga o'ldimu?..>> 105. Yaqiniy qalamiga mansub munozarani toping. A) «O'q va Yoy>> B) «Boz va Bulbul>> C) «Binafsha va Chang>> D) «Bang va Chog'ira 106. «Devon»da Qazvin shahrini kim qurganligi aytiladi? A) Qaz B) Afrosiyob C) Siyovush D) Barman 107. Mahmud Koshg'ariy «Devon»da Afrosiyobning bolalari qanday atalganini eslatadi? A) xoqon, xon B) alp, noib C) amir, hukmdor D) hukmdor, sardor 3-§. YUSUF XOS HOJIB «QUTADG'U BILIG». «QUTADG'U BILIG» DOSTONI HAQIDA. 1. «Qutadg'u bilig» dostonida Yusuf Xos Hojib o'zi tug'ilgan joyni nima deb ko'rsatgan? A) Yettisuv B) Bolosog'un C) Quz O'rdu D) Toqmoq 2. Yusuf Xos Hojib qachon: «...(qora) quzg'un tusiteg boshim (sochlarim) qug'u (oqqush) bo'ldi», - deb yozadi? A) «Qutadg'u bilig» dostonini yoza boshlaganida B) «Qutadg'u bilig» dostonini yozib tugallaganida C) Qashqardan Bolosog'unga ko'chganida D) Qashqardan Yorkentga ko'chganida 3. Yusuf Xos Hojibning «Qutadg'u bilig» asari uchun mukofotlangani haqidagi ma'lumotlar asarning qaysi qismida keltiriladi? A) nasriy muqaddimasida B) she'riy muqaddimasida C) nasriy xotimasida D) she'riy xotimasida 4. «Qutadg'u bilig» asaridan olingan quyidagi parcha kim tomonidan kimga qarata aytilgan? To'p (koptok) (bir barqaror) o'rinsiz dumalab yurgani kabi, Men ham uning kabi (o'rinsiz) kezaman. Iltifot bilan boqqaningda ko'zimni yumganim (sababi), Senga o'zimning qandayligimni ko'rsatmoqchi edim. Bu kunlarda men ham bir ko'r kishi kabiman, Kim menga ilashib qolsa, unga qattiq yopishib olaman. A) elig tomonidan O'gdulmishga qarata B) Oyto'ldi tomonidan eligga qarata C) elig tomonidan Oyto'ldiga qarata D) Oyto'ldi tomonidan O'gdulmishga qarata 5. «Qutadg'u bilig» asarida eligga qaysi qahramon: «Mening barcha qilmishlarim jafo, menga ishonma... Oqar suv, ravon til, baxt-davlat bir yerda turmaydi», - deydi? A) O'gdulmish B) Kuntug'di C) Oyto'ldi D) O'zg'urmish 6. «Qutadg'u bilig» asarining «Kuntug'di elig Oyto'ldiga adl sifatlarini aytadi>> qismida Oyto'ldi eligdan nega bunday kursida o'tirganligini so'rasa, elig qanday javob beradi? A) «Barcha to'rt oyoqli narsa siljimas bo'ladi»>. B) «Barcha uch oyoqli narsa siljimas bo'ladi»>. C) «Agar uch (poyali) bo'lsa, ko'rgin, biri egri bo'ladi>>. D) «Agar ikki (poyali) bo'lsa, ko'rgin, biri egri bo'ladi»>. 7. «Qutadg'u bilig» asarida O'zg'urmish eligdan nechta hojatini ravo qilishini so'raydi va ular qaysilar? A) 3 ta: dard-u kasalsiz hayot, nuqsonsiz tiriklik, qariliksiz yigitlik B) 4 ta: kambag'allik ko'rmaydigan boylik, nihoyasiz ilm, qariliksiz yigitlik, dard-u kasalsiz hayot C) 3 ta: nihoyasiz ilm, nuqsonsiz tiriklik, kambag'allik ko'rmaydigan boylik D) 4 ta: nuqsonsiz tiriklik, qariliksiz yigitlik, dard-u kasalsiz hayot, kambag'allik ko'rmaydigan boylik 8. «Qutadg'u bilig» asarida qaysi donishmand yigit eligning ovozalarini eshitib, elig huzuriga xizmat uchun keladi va ular birgalikda mamlakatni boshqarib, budun - xalqni idora qila boshlashadi? A) O'gdulmish B) Kuntug'di C) Oyto'ldi D) O'zg'urmish 9. «Qutadg'u bilig» asari qahramoni O'gdulmish kim va nimaning ramzi? A) elig - adolat ramzi B) elig - davlat ramzi C) vazirning o'g'li - aql ramzi D) vazirning uzoq qarindoshi - qanoat (ofiyat) ramzi 10. «Qutadg'u bilig» asarida ramziylik uchun asos vazifasini bajargan detallarni toping. 1) to'p; 2) kiyik; 3) Mirrix; 4) zahar solingan idish; 5) shakar; 6) Oy; 7) Quyosh. 8) qilich; 9) asal A) 2, 5, 6, 8, 9 B) 1, 3, 4, 5, 7, 8 C) 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8 D) 1, 2, 3, 4, 6, 7, 9 11. «Qutadg'u bilig» asarida qaysi qahramon dunyoviy ishlarning barchasi hayotiy zarurat ekanligini tinmay uqtiradi va shu maqsadda dehqon, savdogar, chorvador, hunarmand, kambag'allar, oila, bola-chaqa, ularning tarbiyasi haqida ham gapiradi, tushuntiradi? A) O'gdulmish B) Kuntug'di C) Oyto'ldi D) O'zg'urmish 12. «Qutadg'u bilig» asarida O'zg'urmish kimning oqilona tushuntirishlaridan so'ng, ziyorat maqsadidagina elig huzuriga boradi? A) O'gdulmishning B) Kuntug'dining C) Oyto'ldining D) Kulteginning 13. Mumtoz adabiyotimizda (adabiy an'analar natijasi sifatida) qiyinchilikka duch kelgan qahramon, ma'shuqa ishqida o'rtanayotgan oshiq qaddi ko'pincha arab alifbosidagi qaysi harflarga qiyoslanadi? A) < B) «dol» yoxud «alif>> harflariga C) < D) < 14. Yusuf Xos Hojib qo'llagan o'xshatishlar yozma adabiyotda an'anaga aylanib ketgan bo'lib, adib zolim amaldorlarni nimaga o'xshatgan? A) arslonga B) sherga C) bo'riga D) burgutga 15. Yusuf Xos Hojibning quyidagi misralarida nuqtalar o'rniga adibning nimani qafasda yotgan arslonga o'xshatganini topib, qo'ying. «... hovlida (ya'ni qafasda) yotgan arslon kabidir, Ey, qafasdagi (makkor) vahshiy boshingni yeydi»>. A) nodonlik C) aql A) arg'uvon C) osh 16. Yusuf Xos Hojib ijodidagi qaysi obrazning bo'riga qiyoslanishida ularning ochofat va johilligi ta'kidlangan? A) o'limning C) saroy amaldorining A) arslon C) lochin B) qalb D) til 17. «Qutadg'u bilig»da yuzga nisbatan ko'rinishining yoqimliligiga ishora? B) dushmanning D) lashkarboshining ishlatilgan qaysi obraz kishi tashqi B) oy D) gul 18. «Qutadg'u bilig»da lashkarboshiga nisbatan ishlatilgan qaysi obraz lashkarboshining doimiy hushyorligiga ishora? B) zag'izg'on D) quyon 19. «Qutadg'u bilig» asaridan olingan quyidagi misrada ipak gazmol, tikan nimaning ramzi hisoblanadi? Ko'ni so'z irig ul kim aymish, temish, Angar torqu idtim, tikan cho g‘lamish. Mazmuni: Kim aytsa, desa (ham) to'g'ri so'z dag'aldir, (ya'ni keskin bo'ladi). Unga ipak gazmol yubordim, u esa tikan tugib yuboribdi. A) ipak gazmol- taklif, tikan - rad etish B) ipak gazmol sovg'a, tikan- dushmanlik C) ipak gazmal-do'stlik, tikan- dushmanlik D) ipak gazmol - boylik, tikan nafrat 20. «Qutadg'u bilig» asaridan olingan quyidagi bayt qaysi qahramonga tegishli? Juda aziz axir tiriklik kuni Bekor ishga sarflab bo'lmaydi uni. A) Kuntug'diga B) O'zg'urmishga C) Oyto'ldiga D) O'gdulmishga 21. «Qutadg'u bilig» badiiyatning yuksak namunasi bo'lib, bunda shoir nimalardan foydalanadi? 1) go'zal obrazlar; 2) hayotiy o'xshatishlar; 3) behad orttirilgan mubolag'alar; 4) ta'sirchan tamsillar; 5) mo'jaz ramzlar; 6) lo'nda istioralar. A) 1, 2, 4, 5, 6, 7 B) 1, 2, 3, 4, 5 C) 2, 3, 4, 6, 7 D) 1, 3, 4, 5, 6 22. Yusuf Xos Hojib qo'llagan qaysi o'xshatishlar yozma adabiyotda an'anaga aylangan? 1) yuzni oyga; 2) tiriklik (hayot)ni rabotga; 3) eligni arslonga; 4) yigitlikni arg'umoqqa; 5) so'zni zahar yo shakarga; 6) ko'ngilni dengizga; 7) ko'ngilni shishaga; 8) kitobni quyoshga. A) 1, 2, 4, 5, 6 B) 1, 3, 4, 5, 7, 8 C) 1, 2, 3, 6 D) 1, 2, 5, 6, 8 23. Yusuf Xos Hojib zulmni nimaga o'xshatadi? A) yonib turgan o'tga B) hayotni so'ndiruvchi zaharga C) hamma narsani vayron qiluvchi toshqinga D) hamma narsani vayron qiluvchi bo'ronga 24. Yusuf Xos Hojib ijodida qaysi obrazning bo'riga o'xshatilishida uning dushmanga ayovsiz va katta kuch bilan dahshat solishi nazarda tutilgan? A) o'limning B) dushmanning C) saroy amaldorining D) lashkarboshining 25. «Qutadg'u bilig»da yuzga nisbatan ishlatilgan qaysi obraz qo'rqib ketgan yoxud noqulay ahvolda qolgan odam yuzining belgisi sifatida keladi? A) arg'uvon B) bo'z C) osh D) gul 26. «Qutadg'u bilig»da lashkarboshining jang taktikasidagi mohirligi, hiyla va tadbirkorligi nimaga o'xshatiladi? A) qoplonga C) bo'riga B) arslonga D) tulkiga 27. «Qutadg'u bilig»da quyosh qanday istioralar bilan ifodalangan? 1) rumiy qizi; 2) sata (marjon); 3) sata qalqoni (marjon shodasi); 4) tong qizi; 5) sara qiz yuzi; 6) yorug' yuz. A) 1, 3, 4, 5 B) 1, 2, 4, 6 C) 1, 2, 3, 5, 6 D) 2, 3, 4, 5, 6 28. Yozma adabiyotimiz tarixidagi ilk yirik asar namunasi hisoblanib, turkiy o'gitnoma - didaktik yo'nalishni nihoyatda yuqori darajaga olib chiqqan Yusuf Xos Hojibning «Qutadg'u bilig» asari nechanchi asrda bitilgan? A) IX asr B) X asr C) XI asr D) XII asr 29. Yusuf Xos Hojib «Qutadg'u bilig» dostonini yozib tugallaganda necha yoshdan oshganligini aytadi? A) ellik yoshdan B) oltmish yoshdan C) yetmish yoshdan D) sakson yoshdan 30. «Qutadg'u bilig» asarining tabdilidan olingan quyidagi ta'rif qaysi qahramonga tegishli? Eligga yarasin bu san'at-hunarlarim, (Elig) xursand bo'lsin, mening tashvishlarim ketsin. Zakovatli, bilimli, yumshoq fe'lli bek emish, San'at-hunarli va odobli (kishi)larni orzu qilayotgan emish. A) O'gdulmishga B) Kuntug'diga C) Oyto'ldiga D) O'zg'urmishga 31. «Qutadg'u bilig» asarida eligning oldida to'pda o'tirgan kim? A) O'gdulmish B) Oyto'ldi. C) vazirning qarindoshi D) vazirning o'g'li 32. «Qutadg'u bilig» asarida elig qanday kursi ustida o'tiradi? A) oyog'i uch ayrilik kumush kursi ustida B) oyog'i uch ayrilik oltin kursi ustida C) oyog'i to'rt ayrilik kumush kursi ustida D) oyog'i to'rt ayrilik kumush kursi ustida 33. «Qutadg'u bilig» asarining «Kuntug'di elig Oyto'ldiga adl sifatlarini aytadi» qismida eligning qo'lida nima bor edi? A) urog'un (dori) B) shakar (sharbat) C) pichoq D) kursi 34. «Qutadg'u bilig» qanday ma'noni anglatadi? A) qut (baraka, ilm) keltiruvchi hunar B) qut (saodat, baxt) keltiruvchi boylik C) qut (baraka, ehson) keltiruvchi mehnat D) qut (saodat, baxt) keltiruvchi bilim 35. Ijtimoiy-siyosiy maydonda arablar hukmronligining yemirilishi va mahalliy mustaqil davlatlarning qaror topishi uning ma'naviy asoslarining ham yangilanishi va mustahkamligini taqozo etar edi. Shunday paytda «Qutadg'u bilig» asari qaysi davlatning falsafiy-axloqiy yo'riqnomasi sifatida paydo bo'lgan? A) Somoniylar davlatining B) Qoraxoniylar davlatining C) Temuriylar davlatining D) Chingiziylar davlatining 36. «Qutadg'u bilig» asari qahramoni Oyto'ldi kim va nimaning ramzi? A) elig - adolat ramzi B) vazir - davlat ramzi C) vazir - aql ramzi D) elig - aql ramzi 37. «Qutadg'u bilig» asaridagi Kuntug'di ismiga berilgan to'g'ri izohni toping. A) Kun - Quyosh hammaga bir xil yorug'lik beradi. Hammani birdek isitadi. Uning uchun katta-kichik, boy-kambag'alning farqi yo'q. B) Kun - Oy hammaga bir xil yorug'lik beradi. O'zi ham shu (oy) sifatlidir, goho paydo bo'ladi, goho mahv bo'ladi. C) Kun - Yer hammaga bir xil joy beradi. Hammani birdek ko'radi. Uning uchun katta-kichik, boy-kambag'alning farqi yo'q. D) Kun Ezgulik hammaga bir xil oqibat ko'rsatadi. Hammani birdek ko'radi. Uning uchun katta-kichik, boy-kambag'alning farqi yo'q. 38. «Qutadg'u bilig»da qaysi ramziy qahramon vafot etadi va bu nimaga ishora qiladi? A) Oyto'ldi, ochko'zlikning oxiri voyligiga B) Kuntug'di, adolatsizlikning oxiri voyligiga C) Oyto'ldi, davlatning bebaqoligiga D) O'zg'urmish, davlat bebaqoligiga 39. «Qutadg'u bilig» asarida qaysi qahramon dunyoda faqat davlat yoki aql bilan bitirib bo'lmaydigan ishlar ham borligidan, inson ko'nglida nozik tuyg'ular mavjlanib turishidan xabar beradi, shu tuyg'ularga beparvo bo'lmaslikka undaydi, umrni behuda o'tkazmaslik uchun hushyorlikka chaqiradi? UECRUT A) O'gdulmish B) Kuntug'di C) Oyto'ldi D) O'zg'urmish 40. «Qutadg'u bilig» asarida qaysi qahramon mushohadali, qat'iy fikrli inson bo'lib, eligning shaharga kelish haqidagi taklifini rad etadi? A) O'gdulmish B) Kuntug'di C) Oyto'ldi D) O'zg'urmish 41. Yusuf Xos Hojib qo'llagan o'xshatishlar yozma adabiyotda an'anaga aylanib ketgan bo'lib, adib nimani mash'alga va kimyoga o'xshatgan? A) kitobni B) bilimni C) orzuni D) ezgulikni 42. Yusuf Xos Hojib qo'llagan o'xshatishlar yozma adabiyotda an'anaga aylanib ketgan bo'lib, adib xalqni nimaga o'xshatgan? A) qo'yga B) qo'ychivonga C) oqimga D) dengizga 43. Yusuf Xos Hojib ijodida qaysi obrazning bo'riga o'xshatilishidan maqsad uning tajovuzkorligiga, bosqinchiligiga diqqatni tortishdir? A) o'limning B) dushmanning C) saroy amaldorining D) lashkarboshining 44. Yusuf Xos Hojib ijodida qaysi obrazning bo'riga o'xshatilishi har ikkisining ham yaxshi-yomonning farqiga bormasligi asosida vujudga kelgan? A) o'limning B) dushmanning C) saroy amaldorining D) lashkarboshining 45. «Qutadg'u bilig»da lashkarboshining hujumkorligi va dushmanga hamlasi nimaga o'xshatiladi? A) qoplonga B) arslonga C) to'ng'izga D) filga 46. Yusuf Xos Hojib tun so'zi o'rnida qanday istioralardan foydalangan? 1) qora yuz bog'i; 2) zangi yuzi; 3) hindu qirtishi (qiyofasi); 4) qora soch bo'dug'i; 5) qora ko'ylak; 6) zog' rangi; 7) habash qirtishi; 8) tul to'ni; 9) qunduz terisi; 10) sevuglar qoshi. A) 2, 3, 4, 6, 7, 9, 10 B) 1, 2, 3, 5, 7, 8, 9 C) 1, 3, 4, 5, 6, 8, 10 D) 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 47. «Qutadg'u bilig» asarida qaysi qahramon behuda ishlar bilan band bo'lish, har xil mayda-chuyda orzu-havaslarga ovunib umrni behuda o'tkazib yuborishdan ogohlantiradi, mudrab borayotgan tuyg'ularni sergaklantiradi? A) O'gdulmish B) Kuntug'di C) Oyto'ldi D) O'zg'urmish 48. Yusuf Xos Hojibning quyidagi jumlasida qo'llanilgan nuqtalar o'rniga mos so'zlarni qo'ying va uning turkcha so'zlarni nimaga qiyoslaganini toping. «Men turkcha so'zlarni ........ singari deb bildim, shunga qaramay, ularni avaylab-asrab qo'lga o'rgatdim»>. A) ko'ldagi oppoq oqqush B) yovvoyi tog' kiyigi C) yirtqich bo'z bo'ri D) yovvoyi o'rmon arsloni 49. «Qutadg'u bilig» asari haqidagi to'g'ri fikrlarni toping. 1) Adib asarda: «Davlat Adolat va Aql bilan boshqarilmog'i kerak», - degan fikrni ramziy shaklda ifodalagan; 2) Asar so'ngida ilova qilingan qit'alardan birida adib o'z ismini ham keltirib o'tadi: «E Yusuf, kerak so'zni so'zla ko'ni»>, ya'ni «Ey Yusuf, kerak so'zni ro'yi rost so'zla>>. 3) Adib asarda turkiy xalqning badiiy-estetik tafakkurining kuchi va qudratini ko'rsatib bera olgan; 4) Asar qahramonlari ramziylik kasb etadi; 5) Masnaviylar tarkibida to'rtliklar ham uchraydi; 6) Asar qahramonlarning o'zaro suhbati asosiga qurilgan; 7) «Qutadg'u bilig» badiiyatning yuksak namunasi hisoblanib, unda shoir fikri go'zal obrazlar, hayotiy o'xshatish va lo'nda istioralar, ta'sirchan tamsillar hamda mo'jaz ramzlar bilan ziynatlangan; 8) Adib haqidagi ma'lumotlar, asosan, dostonning o'zidagina saqlangan. A) 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 B) 1, 2, 4, 6, 8 C) 1, 2, 3, 5, 7 D) 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8 50. «Qutadg'u bilig» asarida adl sifatlari kim tomonidan kimga qarata aytilgan? A) elig tomonidan O'gdulmishga qarata B) Oyto'ldi tomonidan eligga qarata C) elig tomonidan Oyto'ldiga qarata D) Oyto'ldi tomonidan O'gdulmishga qarata 51. Hozirgi Qirg'izistonning To'qmoq shahri yaqinida qaysi shaharning xarobalari saqlanib qolgan? A) O'tror B) Qashqar C) Yettisuv D) Quz O'rdu 52. «Qutadg'u bilig» asarining tabdilidan olingan quyidagi ta'rif qaysi qahramonga tegishli? Tili chin, yetuk hamda ko'zi va ko'ngli boy edi. Bilimli, zakovatli, hushyor edi. A) O'gdulmishga B) Kuntug'diga C) Oyto'ldiga D) O'zg'urmishga 53. «Qutadg'u bilig» asarida nima: «...ishonchsiz, bevafo, qo'nimsiz narsa... Yurib ketayotib to'satdan uchadi, uning oyog'i tayg'anchiqdir», - deya ta'riflanadi? A) baxt-davlat B) visol C) toj-u taxt D) hayot 54. «Qutadg'u bilig»da mamlakat boshlig'i nima deb ataladi? A) «hukmdor» yoki « B) «amir» yoki « C) «elig» yoki «bek>> D) < bo'ladi? A) O'gdulmish C) Oyto'ldi B) Kuntug'di D) O'zg'urmish 56. «Qutadg'u bilig» asarida elig bilan savol-javoblarda qaysi obraz turli- tuman kasb-hunar, amal-martaba egalari (bek, vazir, elchi, kotib, xazinachi)ning fazilatlari haqida gapiradi? A) O'gdulmish C) Oyto'ldi B) Kuntug'di D) O'zg'urmish 57. «Qutadg'u bilig» asarida qaysi qahramon taqvodor kishi bo'lib, u din va diyonatni hamma narsadan ustun ko'radi? Uning uchun yaxshi kiyim, tansiq taom, har xil o'yin-kulgilar ketidan borish umrni shamolga berish bilan barobardir. Uning fikricha, inson o'z qalbini boyitishi, vujudini har xil illatlardan forig' qilishi kerak. Buning yo'li esa ma'rifatdir. A) Kuntug'di B) O'zg'urmish C) Oyto'ldi D) O'gdulmish 58. Yusuf Xos Hojibning quyidagi misralarida nuqtalar o'miga adibning bekni qaysi vahshiy va yovuz obrazga o'xshatganligini topib, qo'ying. «Beklar - bu jur'atli ... ga o'xshaydi. G'azabga kirsa bosh kesadi, ey ravshan fikrli>>. A) arslon C) jallod B) lochin D) bo'ri 59. «Qutadg'u bilig»da or-nomussiz kishining yuzi nimaga o'xshatiladiki, bu bilan shoir uning hech kimga keraksizligi, tashlandiq narsa barobaridagi shaxs ekanini uqtiradi? A) bo'zga B) arg'uvonga C) suyakka D) oshga 60. «Qutadg'u bilig»da lashkarboshiga nisbatan ishlatilgan qaysi obraz lashkarboshining baquvvatligiga ishora? A) qoplon B) arslon C) lochin D) fil 61. «Qutadg'u bilig»ning matn namunalari kimning nashridan olingan? A) Q. Karimovning B) K. Usmonovaning C) B. To'xliyevning D) H. Norimovning 62. Yusuf Xos Hojib ijodida bo'ri o'xshatishi qanday obrazlarni yoritishga xizmat qilgan? 1) lashkarboshi; 2) ochko'z odam; 3) mard; 4) er; 5) o'lim; 6) dushman. A) 1, 2, 3, 5 B) 1, 2, 3, 4, 6 C) 2, 3, 4, 5, 6 D) 1, 3, 4, 5, 6 63. «Qutadg'u bilig»da yuzga nisbatan ishlatilgan qaysi obraz qizil yuz timsoli bo'lib, qizil yuz go'zallikning o'ziga xos «o'lchov birligi»dir? A) arg'uvon B) oy C) osh D) gul 64. «Qutadg'u bilig» asaridan olingan quyidagi bayt haqidagi to'g'ri izohlarni toping. Bo'dum erdi o'qteg, ko'ngul erdi ya, Ko'ngul qilg'u o'qteg, bo'dum bo'ldi ya. Mazmuni: Qaddim o'qteg (to'g'ri), ko'nglim esa yoy (dek shay) edi, Ko'ngil orzulari hanuz o'qdek, (lekin) qaddim yoy bo'ldi. 1) Birinchi misrada shoir yoshlikni, kuch-shijoatli davrni qad misolida o'qqa, ko'ngilni esa yozga tashbeh beradi; 2) Ikkinchi misrada yigitlik qarilik bilan o'rin almashgach, keksa dil orzulari hamon ilgarigiday jo'shqinligini, biroq bu orzu-istaklarni amalga oshirish mushkullashganini obrazli tarzda ifodalaydi; 3) Ikkinchi misrada qadning yoyga o'xshatilishi zamirida qahramonning mashaqqatli hayot girdobida qolganiga ishora yotadi; 4) Adib qo'llagan yuqoridagi tashbeh keyinchalik turkiy adabiyotda, jumladan, o'zbek adabiyotida ham an'anaviy obrazga aylanib qoldi. A) 1, 3, 4 B) 2, 3, 4 C) 1, 2, 4. D) 1, 2, 3 65. «Qutadg'u bilig» asaridan olingan quyidagi parchani kim kimga qarata aytgan va o'z g'oyalariga ishontira olgan? Xudo berdi qulga ikki ko'z, quloq, Ular bilan dunyo, oxiratga boq. Ushlash uchun berdi yana ikki qo'l, Biri dunyo, biri oxiratga yo'l. Ikki oyoq berdi yana yurishga, Biri u yon, biri bunda turishga. A) O'gdulmish O'zg'urmishga qarata B) Kuntug'di Oyto'ldiga qarata C) Oyto'ldi O'zg'urmishga qarata D) O'zg'urmish Kuntug'diga qarata 66. Yusuf Xos Hojib tasvirida «Qutadg'u bilig» asaridagi qaysi qahramon «qilmishlari to'g'ri, fe'l-u raftori rost, tili chin, yetuk, ko'zi va ko'ngli boy, bilimli zakovatli, hushyor, yomonlarga misli bir olov»> edi? A) O'gdulmish B) Kuntug'di C) Oyto'ldi D) O'zg'urmish 67. Qadimgi turklarda vatan tushunchasi shu vatanga mansub xalq bilan birga tasavvur etilgan bo'lib, jumladan, «el» so'zi qanday ma'nolarni ifodalagan? 1) xalq; 2) mamlakat; 3) o'lka; 4) davlat (saltanat); 5) yurt; 6) nodonlar ahli. A) 1, 2, 3, 4, 5 B) 1, 2, 3, 4, 6 C) 2, 3, 5, 6 D) 1, 4, 5, 6 68. «Qutadg'u bilig» asarining «Kuntug'di elig Oyto'ldiga adl sifatlarini aytadi» qismida elig Oyto'ldiga shakarni kim yeyishini aytadi? A) ilm-ma'rifatli olim B) oldin zulm ko'rib, eligdan haq - adolat topgan odam C) ota-onani rozi qilgan adam D) eligning onasi 69. «Qutadg'u bilig»da «el» so'zining «kun» so'zi bilan birga kelishi qaysi tushunchalarga teng keladi? A) «el-u xalq», «yurt», «mamlakat>>, < B) «xalq», «o'lka», «quyosh», «vatan»>> C) «quyosh», «yurt», «mamlakat>>, < D) «el-u xalq», «vatan», «yaxshilik»>, < 70. «Qutadg'u bilig»da nechta yetakchi qahramon bor? A) beshta B) ikkita C) uchta D) to'rtta 71. «Qutadg'u bilig» asarining «Kuntug'di elig Oyto'ldiga adl sifatlarini aytadi» qismida eligning so'l tomonida nima bor edi? A) urog'un (dori) B) shakar (sharbat) C) pichoq D) kursi 72. «Qutadg'u bilig» asari qancha muddatda yozib tugatilgan? A) 12 oyda B) 19 oyda C) 15 oyda D) 18 oyda 73. «Qutadg'u bilig» asarining umumiy hajmi qancha? A) olti ming olti yuz bayt B) besh ming besh yuz bayt C) to'rt ming to'rt yuz bayt D) uch ming uch yuz bayt 74. «Qutadg'u bilig» asarida qonun ustuvorligi, yurt osoyishtaligi va farovonligini ta'minlagani bilan shuhrat qozongan podshoh kim? A) O'gdulmish B) Kuntug'di C) Oyto'ldi D) O'zg'urmish 75. «Qutadg'u bilig» asari qahramoni Kuntug'di kim va nimaning ramzi? A) elig - adolat ramzi B) elig - davlat ramzi D) vazir - aql ramzi C) vazir - aql ramzi 76. «Qutadg'u bilig» asaridagi eng faol qahramon qaysi? A) O'gdulmish B) Kuntug'di C) Oyto'ldi D) O'zg'urmish 77. O'zg'urmish so'zining ma'nosini toping. A) hushyor qiluvchi, sergaklantiruvchi B) aql bilan ziynatlangan C) qanoat, ofiyat D) zohid, sergak 78. «Qutadg'u bilig» asaridan olingan quyidagi parcha qaysi qahramonga tegishli? «Sen tansiq taomlarni, men esa oddiy arpa oshini yeymiz. Uxlab tursak ikkimiz ham och qolamiz. Shunday ekan bunday ovqatlarga ruju qo'yishdan naf yo'q. Sen kimxoblarga o'ralab yurasan, men esa dag'al yungdan to'qilgan to'n bilan kifoyalanaman. Ertaga o'lim kelsa ikkimiz ham yalang'och ketamiz-ku!>> A) Kuntug'di B) O'zg'urmish C) Oyto'ldi D) O'gdulmish 79. «Qutadg'u bilig»da kishining yuzi nimalarga o'xshatiladi? 1) suyak; 2) oy: 3) osh; 4) anor; 5) bo'z; 6) arg'uvon. A) 1, 2, 3, 4, 6 B) 2, 1, 4, 5, 6 C) 1, 2, 3, 4 D) 1, 2, 3, 5, 6 80. «Qutadg'u bilig»da yuzga nisbatan ishlatilgan qaysi obraz Sharq adabiyotida yuz go'zalligining (umuman, go'zallikning ham) ramzi hisoblanadi? A) arg'uvon B) oy C) osh D) gul 81. Yusuf Xos Hojib «Qutadg'u bilig» asarini kimga taqdim qiladi? A) Muhammad Xo'jabekka B) Ibrohim Bo'riteginga C) Tavg'ach Bo'g'roxonga D) Abusaid Mirzoga 82. «Qutadg'u bilig» asaridan olingan quyidagi parcha qaysi qahramon tilidan aytilgan? Mening o'zim ham shu (oy) sifatlidirman, Goho paydo bo'laman, goho mahv bo'laman. A) O'gdulmish B) Kuntug'di C) Oyto'ldi D) O'zg'urmish 83. «Qutadg'u bilig» asari qahramoni O'zg'urmish kim va nimaning ramzi? A) elig - adolat ramzi B) elig - davlat ramzi C) vazirning o'g'li - aql ramzi D) vazirning uzoq qarindoshi - qanoat (ofiyat) ramzi 84. «Qutadg'u bilig» asarida zohid kim? A) O'gdulmish B) Kuntug'di C) Oyto'ldi D) O'zg'urmish 85. «Qutadg'u bilig» asarida elig yuzini o'girgan Oyto'ldiga qarata qaysi xislatning kishi uchun «yaramas»ligini aytadi? A) shoshqaloqlikning B) yolg'onchilikning C) badnafslilikning D) ochko'zlikning 86. Yusuf Xos Hojib adolatni nimaga o'xshatadi? A) hayot uchun zarur kimyoga B) ko'ngillarni yorituvchi mash'alga C) oqib turgan suvga D) hammani go'zalligi ila bahramand etuvchi oyga. 87. «Qutadg'u bilig»da lashkarboshining tunlari hushyor va bedorligi qaysi obraz(lar)ga o'xshatiladi? A) zag'izg'onga B) lochin va ukkiga C) tulkiga D) ukki - boyo'g'liga 88. «Qutadg'u bilig»da qo'llanilgan quyoshning istioraviy ifodasini toping. A) rumiy qizi B) sevuglar qizi C) arg'uvon qizi D) sart qiz yuzi 89. «Qutadg'u bilig» asarida qaysi qahramon o'z maqsadi yo'lida og'ishmay harakat qiladigan, sabot va matonatli inson hisoblanib, o'z ishini chala qoldirib, yarim yo'ldan qaytadiganlar toifasidan emas? A) O'gdulmish B) Kuntug'di C) Oyto'ldi D) O'zg'urmish 90. Yusuf Xos Hojib ijodidagi qaysi o'xshatishlar bir necha obrazlarni yoritishga xizmat qiladi? A) yilqi, qo'y B) mash'al, arslon C) yilqi, bo'ri D) qo'y, quyosh 91. «Qutadg'u bilig» asarida «Bekka yaqin bo'lsang, o'zingga juda ehtiyot bo'l» jumlasi qaysi qahramon tilidan aytiladi? A) O'gdulmish B) Kuntug'di C) Oyto'ldi D) O'zg'urmish 92. «Qutadg'u bilig» asarining «Kuntug'di elig Oyto'ldiga adl sifatlarini aytadi» qismida Oyto'ldi eligdan nega pichoq olib o'tirganligini so'raganda, elig qanday javob beradi? A) «Qirquvchi va kesuvchi bir narsadir, ey unib-o'suvchi. Ishni adolat yuzasidan hal qilaman»>. B) «Ishni adolat yuzasidan hal qilaman, Beg (sifat) yoki qul (sifat) kishilarni ajratib, farqlab o'tirmayman»>. C) «Pichoqdek kesaman, ishlarni bichib tashlayman, Da'vo-tuhmat qiluvchi kishi (ishini) uzatib, cho'zib o'tirmayman»>. D) «Va dargohimga kelib mendan haq-adolat topsa, Sevinchga to'ladi va xursand bo'ladi»>. 93. Quyidagilar ichidan qadimgi Yettisuvning markazi Bolasog'unning ko'plab nomlaridan birini toping. A) Qashqar B) Quz O'rdu C) Xo'tan D) Tibet 94. Yusuf Xos Hojib «Qutadg'u bilig» dostonini qayerda tugatgan? A) Bolasog'unda B) O'trorda C) Mashhadda D) Qashqarda 95. «Qutadg'u bilig» asaridagi qaysi qahramonning fe'l-atvorida barcha ezgu xislatlar mujassam, shunga qaramay, alohida e'tiborni ham talab qiladi? A) O'gdo'lmish B) Kuntug'di C) Oyto'ldi D) O'zg'urmish 96. O'gdulmish (o'g) so'zining ma'nosini toping. A) qanoat, ilm B) adl, adolatli inson C) aql bilan ziyraklangan D) ofiyat, sog'lomlik 97. «Qutadg'u bilig»da lashkarboshining mardonavorligi qaysi obrazga o'xshatiladi? A) qoplonga C) bo'riga B) arslonga D) to'ng'izga 98. «Qutadg'u bilig» asarida elig iltifot bilan boqib, kulib gapirganida unga yuzini o'girib, javob bermagan qahramon kim? A) O'gdo'lmish B) Oyto'ldi C) vazirning qarindoshi D) vazirning o'g'li 99. «Qutadg'u bilig» asarining «Kuntug'di elig Oyto'ldiga adl sifatlarini aytadi» qismida eligning o'ng tomonida nima bor edi? A) urog'un (dori) B) shakar (sharbat) C) pichoq D) kursi 100. «Qutadg'u bilig»da lashkarboshining shiddati nimaga o'xshatiladi? A) lochinga B) ayiqqa C) bo'riga D) qo'tosga 101. Yusuf Xos Hojib qo'llagan o'xshatishlar yozma adabiyotda an'anaga aylanib ketgan bo'lib, adib bekni nimaga o'xshatgan? A) bo'riga B) yo'lbarsga C) qo'ychivonga D) dengizga 102. Yusuf Xos Hojib ijodida yilqi (hayvon) o'xshatishi qanday obrazlarni yoritishga xizmat qiladi? 1) nodon odam; 2) bilimsiz kishi; 3) zakovatsiz shaxs; 4) ochko'z inson; 5) yomon xulqli kishi; 6) yaramas odatli kishi.. A) 1, 2, 3, 4 B) 1, 2, 3, 4, 5, 6 C) 2, 3, 5, 6 D) 1, 3, 5, 6 103. Yusuf Xos Hojib «Qutadg'u bilig» asari uchun qanday lavozim bilan taqdirlanadi? A) lashkarboshilik lavozimi B) xos hojiblik lavozimi C) mirzalik lavozimi D) miroblik lavozimi 104. «Qutadg'u bilig» asarining «Kuntug'di elig Oyto'ldiga adl sifatlarini aytadi» qismida elig Oyto'ldiga urog'unni kim ichishini aytadi? A) o'zi zo'ravon-zolim va to'g'rilikdan qochadigan odam B) o'zi behayo va or-nomussiz odam C) o'zi baxil va hasadgo'y odam D) o'zi takabbur va boshqalarni mensimaydigan odam 105. Quyidagi qaysi asarlarda arab alifbosidagi «yo» harfi qadimgi yozma manbalardagi, shuningdek, xalq og'zaki ijodidagi kamon bilan bog'lanib ketadi? A) «Qutadg'u bilig» va «Devonu lug'ot at-turk» asarlarida B) «Qutadg'u bilig» va «Qisasi Rabg'uziy» asarlarida C) «Muhabbatnoma» va «Hibat ul-haqoyiq» asarlarida D) «Muhabbatnoma» va «Devonu lug'ot at-turk» asarlarida 106. «Qutadg'u bilig»da lashkarboshiga nisbatan ishlatilgan qaysi obraz lashkarboshining kuchliligi, yovga dahshat solishiga ishora? A) arslon B) bo'ri C) lochin D) to'nghiz 107. «Qutadg'u bilig» asarida davlat va boylikning abadiy emasligi qaysi obraz tomonidan tushuntirilgan? A) O'gdulmish B) Kuntug'di C) Oyto'ldi D) O'zg'urmish 108. «Qutadg'u bilig» asarida qaysi qahramonlarning savol-javoblari ba'zan keskin munozara darajasiga yetadi? A) O'gdulmish va O'zg'urmishning B) Kuntug'di va Oyto'ldining C) Oyto'ldi va O'zg'urmishning D) O'zg'urmish va Kuntug'dining qasoskorligi nimaga o'xshatiladi? 109. «Qutadg'u bilig»da lashkarboshining A) lochin va quzg'unga B) ayiq va tulkiga C) qo'tos va tuya erkagiga. D) ukki va burgutga Download 58.19 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|