1 – laboratoriya ishi Mavzu

1 
2 
 
3 
4 
5 
 
 
 
 
 
 
Nazorat savollari 
1. Integral mikrosxema (IMS) nima ? 
2. IMS asosiy xususiyati nimada ? 
3. IMS elementi va komponentasi deb nimaga aytiladi ? 
4. Pardali, gibrid va yarim o‘tkazgichli IMSlarning bir – biridan farqi nimada? 
5. Nima sababli tranzistorli tuzilma turli IMS elementlari yasashda asosiy hisoblanadi ? 
6. Integral mikrosxema elementlarini izolyasiyasi qanday amalga oshiriladi ? 

---

2-laboratoriya ishi 
Mavzu: OK parametrlarini tadqiq etish. OK asosida analog qurilmalarni tadqiq etish. 
Ishning maqsadi: OKning asosiy qo‘llanish sohalari bilan tanishish. 
1. Laboratoriya ishini bajarishga tayyorgarlik ko‘rish:
OK sxemasida teskari aloqa zanjirini o‘zgartirib, uning asosida turli qurilmalar: 
(kirishdagi signal fazasini inverslaydigan yoki inverslamaydigan) kuchaytirgichlar; 
(polosali, past va yuqori chastota) filtrlari; (garmonik, relaksatsion yoki maxsus 
shakldagi) signal generatorlari; itegrallovchi yoki differensiallovchi qurilmalar; analog 
signallarni o‘zgartiruvchi va boshqalar hosil qilish imkoniyati mavjud. Bu vaqtda 
bajariladigan amallar faqat tashqi elementlar yordamida amalga oshiriladi, o‘zgartirish 
aniqligi esa OK parametrlariga bog‘liq bo‘ladi. 
Mazkur laboratoriya ishi 2 – ishning davomi bo‘lib hisoblanadi, bu ishda ham 
xuddi shu OK sxemalari qo‘llaniladi. Tadqiq etilayotgan OK chiqishlarining joylashishi, 
tahrirlash sxemalari va parametrlari ilovada keltirilgan. 
2. Laboratoriya ishini bajarish uchun topshiriq: 
Ilovadan tadqiq etilayotgan OK shartli belgisini chizib oling (chiqish raqamlari va 
tahrirlash elementi bilan), hamda chegaraviy qiymatlarni yozib oling. 
2.1. Laboratoriya ishini bajarish uchun topshiriq: 
2.1.1. 21.1 – rasmda keltirilgan inverslaydigan kuchaytirgich sxemasini ig‘ing. 
Inverslaydigan kuchaytirgichda chiqishdagi signal fazasi kirishga nisbatan inverslangan 
bo‘ladi (ya’ni 180
0
farq qiladi). 
2.1.2. Generator chiqishidan OK inverslaydigan kirishiga chastotasi 1 kGs bo‘lgan 
U
r
=100mV signal bering. 
2.1.3. Voltmetrlar yordamida U
CHIK
i U
g
larni o‘lchang. 
Г
ЧИК
тажриба
U
U
U
K

.
ni 
hisoblang. Kirish va chiqish signal fazalarini solishtiring. 
21.1-rasm. O‘lchash sxemasi. 
2.1.4. OKning bunday ulanish sxemasida K
U
 quyidagi formuladan aniqlanadi: 

---

1
2
.
R
R
K
назарий
U

.
(21.1) 
2.1.5. 2.1.2 – 2.1.4 bandlardagi o‘lchash va hisoblarni R
2
=10 kOm uchun takrorlang. 
2.2. OK asosidagi differensiallovchi zvenoni (differensiator) tadqiq eting. 
2.2.1. 3.2 – rasmda keltirilgan differensiator sxemasini yig‘ing (bu erda R
1 
sxema 
barqarorligini oshirish uchun kiritilgan bo‘lib, sxemaning majburiy elementi 
hisoblanmaydi).
2.2.2. Ossilograf yordamida generator chiqishida amplitudasi 100 mV va davri 10 ms 
bo‘lgan signal o‘rnating. Kirish va chiqish signal ossillogrammalarini chizib oling. 
2.2.3. O‘lchashlarni 200 Gs - 2 kGs diapazonida tanlangan 2 - 3 ixtiyoriy chastotalar 
uchun takrorlang. Ossilogrammalarni chizib oling. 
21.2-rasm. O‘lchash sxemasi. 
2.3. OK asosidagi integrallovchi zvenoni (integrator) tadqiq eting. 
.
21.3-rasm. O‘lchash sxemasi. 
2.3.1. 21.3 – rasmga mos ravishda, integrator sxemasini yig‘ing (bu erda R
2 
sxema 
barqarorligini oshirish uchun kiritilgan bo‘lib, sxemaning majburiy elementi 
hisoblanmaydi). 
2.3.2. Ossilograf (2) yordamida generator chiqishida amplitudasi 100 mV va davri 10 ms 
bo‘lgan to‘g‘ri burchak shaklidagi signal o‘rnating. Kirish va chiqish signal 
ossiorgrammalarini chizib oling. 
2.3.3. O‘lchashlarni 200 Gs - 2 kGs diapazonida tanlangan 2 - 3 ixtiyoriy chastotalar 
uchun takrorlang. Ossilogrammalarni chizib oling. 
2.4. Inverslamaydigan kuchaytirgichni tadqiq etish.

---

Mazkur kuchaytirgich kirishi va chiqishidagi signal fazalari mos keladi. Uning sxemasi
21.4 – rasmda keltirilgan. 
2.4.1. 21.4 – rasmda keltirilgan sxemani yig‘ing. 
2.4.2. Generator chiqishidan OKning inverslanmaydigan kirishiga (“+”) chastotasi 1 kGs 
bo‘lgan U
r
=100mV signal bering. Kirish va chiqishdagi signal fazalarini solishtiring 
2.4.3. Voltmetrlar yordamida U
CHIK
i U
g
larni o‘lchang. 
Г
ЧИК
тажриба
U
U
U
K

.
(21.2) ni hisoblang. 
21.4-rasm. O‘lchash sxemasi. 
2.4.4. Uzatish koeffitsientining nazariy qiymatini quyidagi formula yordamida aniqlang: 
1
2
.
1
R
R
K
назарий
U


(21.3) 
2.5. Relaksatsion tebranishlar generatorini tadqiq etish. 
OK yordamida sinusoidal va nosinusoidal (jumladan, relaksatsion) tebranish 
generatorlari yaratish mumkin. Relaksatsion tebranishlar generatori sxemasi 21.5 – 
rasmda keltirilgan (sxemada manba ko‘rsatilmagan). 
2.5.1. 21.5 – rasmda keltirilgan sxemani yig‘ing. 
Sxemaga qiymati 0,047 mkF bo‘lgan kondensator S1 va R1 = 10 kOm ni ulang. 
2.5.2. 
Generator 
sxemasining 
turli 
nuqtalariga 
(1...3) 
ossilografni 
ulab, 
ossilogrammalarni chizib oling. Ossilograf yordamida generator tebranishlari davri va 
chastotasini o‘lchang. 

---

21.5-rasm. O‘lchash sxemasi. 
Hisobot mazmuni.
tadqiq etilayotgan OK pasport ko‘rsatmalari; 
har bir bandda tadqiq etilgan sxemalar;
o‘lchash va hisoblash natijalari; 
signal ossilogrammalari.