1 – laboratoriya ishi Mavzu

0 
1 
2 
3 
4 
5 
IMS prinsipal sxemalari 
- berilgan sxemalarda asosiy belgilanishlari; 
- berilgan sxemalarda har bir IMS uchun qisqacha xarakteristika; 
- yarimo‘tkazgich va gibrid IMSlar tayyorlash texnologik bosqichlarini bayoni; 
void setup() { 
pinMode(13, OUTPUT); // объявляем пин 13 как выход 
} 
void loop() { 
digitalWrite(13, HIGH); // зажигаем светодиод 

---

delay(1000); // ждем 1 секунду 
digitalWrite(13, LOW); // выключаем светодиод 
delay(1000); // ждем 1 секунду 
} 
(har bir labaratoriya baholangandan keyin yuklanadi baxolanmagan hemis 
tizimiga yuklangan laboratoriyalar baholanmaydi). 
Nazorat savollari 
1. Integral mikrosxema (IMS) nima ? 
2. IMS asosiy xususiyati nimada ? 
3. IMS elementi va komponentasi deb nimaga aytiladi ? 
4. Pardali, gibrid va yarim o‘tkazgichli IMSlarning bir – biridan farqi nimada? 
5. Nima sababli tranzistorli tuzilma turli IMS elementlari yasashda asosiy 
hisoblanadi ? 
6. Integral mikrosxema elementlarini izolyasiyasi qanday amalga oshiriladi ? 

---

2- laboratoriya ishi 
Mavzu: OK lar parametrlarini o’rganish. OK asosida analog qurilmalarni tadqiq 
etish. 
Ishning maqsadi: OKning asosiy qo‘llanish sohalari bilan tanishish. 
1. Laboratoriya ishini bajarishga tayyorgarlik ko‘rish:
OK sxemasida teskari aloqa zanjirini o‘zgartirib, uning asosida turli 
qurilmalar: (kirishdagi signal fazasini inverslaydigan yoki inverslamaydigan) 
kuchaytirgichlar; (polosali, past va yuqori chastota) filtrlari; (garmonik, relaksatsion 
yoki maxsus shakldagi) signal generatorlari; itegrallovchi yoki differensiallovchi 
qurilmalar; analog signallarni o‘zgartiruvchi va boshqalar hosil qilish imkoniyati 
mavjud. Bu vaqtda bajariladigan amallar faqat tashqi elementlar yordamida amalga 
oshiriladi, o‘zgartirish aniqligi esa OK parametrlariga bog‘liq bo‘ladi. 
Mazkur laboratoriya ishi 2 – ishning davomi bo‘lib hisoblanadi, bu ishda ham 
xuddi shu OK sxemalari qo‘llaniladi. Tadqiq etilayotgan OK chiqishlarining 
joylashishi, tahrirlash sxemalari va parametrlari ilovada keltirilgan. 
2. Laboratoriya ishini bajarish uchun topshiriq: 
Ilovadan tadqiq etilayotgan OK shartli belgisini chizib oling (chiqish 
raqamlari va tahrirlash elementi bilan), hamda chegaraviy qiymatlarni yozib oling. 
2.1. Laboratoriya ishini bajarish uchun topshiriq: 
2.1.1. 11.1 – rasmda keltirilgan inverslaydigan kuchaytirgich sxemasini ig‘ing. 
Inverslaydigan kuchaytirgichda chiqishdagi signal fazasi kirishga nisbatan
inverslangan bo‘ladi (ya’ni 180
0
farq qiladi). 
2.1.2. Generator chiqishidan OK inverslaydigan kirishiga chastotasi 1 kGs bo‘lgan 
U
r
=100mV signal bering. 
2.1.3. Voltmetrlar yordamida U
CHIK
i U
g
larni o‘lchang. 
Г
ЧИК
тажриба
U
U
U
K

.
ni 
hisoblang. Kirish va chiqish signal fazalarini solishtiring. 
11.1-rasm. O‘lchash sxemasi. 
2.1.4. OKning bunday ulanish sxemasida K
U
 quyidagi formuladan aniqlanadi: 

---

1
2
.
R
R
K
назарий
U

.
(11.1) 
2.1.5. 2.1.2 – 2.1.4 bandlardagi o‘lchash va hisoblarni R
2
=10 kOm uchun takrorlang. 
2.2. OK asosidagi differensiallovchi zvenoni (differensiator) tadqiq eting. 
2.2.1. 11.2 – rasmda keltirilgan differensiator sxemasini yig‘ing (bu erda R
1 
sxema 
barqarorligini oshirish uchun kiritilgan bo‘lib, sxemaning majburiy elementi 
hisoblanmaydi).
2.2.2. Ossilograf yordamida generator chiqishida amplitudasi 100 mV va davri 10 
ms bo‘lgan signal o‘rnating. Kirish va chiqish signal ossillogrammalarini chizib 
oling. 
2.2.3. O‘lchashlarni 200 Gs - 2 kGs diapazonida tanlangan 2 - 3 ixtiyoriy chastotalar 
uchun takrorlang. Ossilogrammalarni chizib oling. 
11.2-rasm. O‘lchash sxemasi. 
2.3. OK asosidagi integrallovchi zvenoni (integrator) tadqiq eting. 
.
11.3-rasm. O‘lchash sxemasi. 
2.3.1. 21.3 – rasmga mos ravishda, integrator sxemasini yig‘ing (bu erda R
2 
sxema 
barqarorligini oshirish uchun kiritilgan bo‘lib, sxemaning majburiy elementi 
hisoblanmaydi). 
2.3.2. Ossilograf (2) yordamida generator chiqishida amplitudasi 100 mV va davri 
10 ms bo‘lgan to‘g‘ri burchak shaklidagi signal o‘rnating. Kirish va chiqish signal 
ossiorgrammalarini chizib oling. 

---

2.3.3. O‘lchashlarni 200 Gs - 2 kGs diapazonida tanlangan 2 - 3 ixtiyoriy chastotalar 
uchun takrorlang. Ossilogrammalarni chizib oling. 
2.4. Inverslamaydigan kuchaytirgichni tadqiq etish.
Mazkur kuchaytirgich kirishi va chiqishidagi signal fazalari mos keladi. Uning 
sxemasi 11.4 – rasmda keltirilgan. 
2.4.1. 21.4 – rasmda keltirilgan sxemani yig‘ing. 
2.4.2. Generator chiqishidan OKning inverslanmaydigan kirishiga (“+”) chastotasi 
1 kGs bo‘lgan U
r
=100mV signal bering. Kirish va chiqishdagi signal fazalarini 
solishtiring 
2.4.3. Voltmetrlar yordamida U
CHIK
i U
g
larni o‘lchang. 
Г
ЧИК
тажриба
U
U
U
K

.
(11.2) ni hisoblang. 
11.4-rasm. O‘lchash sxemasi. 
2.4.4. Uzatish koeffitsientining nazariy qiymatini quyidagi formula yordamida 
aniqlang: 
1
2
.
1
R
R
K
назарий
U


(11.3) 
2.5. Relaksatsion tebranishlar generatorini tadqiq etish. 
OK yordamida sinusoidal va nosinusoidal (jumladan, relaksatsion) tebranish 
generatorlari yaratish mumkin. Relaksatsion tebranishlar generatori sxemasi 11.5 – 
rasmda keltirilgan (sxemada manba ko‘rsatilmagan). 
2.5.1. 11.5 – rasmda keltirilgan sxemani yig‘ing. 
Sxemaga qiymati 0,047 mkF bo‘lgan kondensator S1 va R1 = 10 kOm ni ulang. 
2.5.2. Generator sxemasining turli nuqtalariga (1...3) ossilografni ulab, 
ossilogrammalarni chizib oling. Ossilograf yordamida generator tebranishlari davri 
va chastotasini o‘lchang. 

---

11.5-rasm. O‘lchash sxemasi. 
Hisobot mazmuni.
tadqiq etilayotgan OK pasport ko‘rsatmalari; 
har bir bandda tadqiq etilgan sxemalar;
o‘lchash va hisoblash natijalari; 
signal ossilogrammalari.