1- маъруза. "Метрология, стандарглаштириш ва сертификатлаштириш" фанининг мақсад ва вазифалари

1- маъруза. "Метрология, стандарглаштириш ва сертификатлаштириш" фанининг мақсад ва вазифалари
Режа

1. 
   "Метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаш-
   тириш" фанининг мақсад ва вазифалари.
   
2. 
   "Метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаш-
   тириш" фанининг ривожланиш тарихи.
   

1.3. "Метрология тўғрисида" республика қонуни.
Таянч сўзлар: метрология, стандартлаштириш, сертификатлаштириш, ўлчаш, антропометрик ўлчаш бирликлари.
1.1. "Метрология, стандарглаштириш ва сертификатлаштириш" фанининг мақсад ва вазифалари
Метрология фан сифатида ўлчашлар, уларга боғлиқ ва тегишли бўлган қатор масалаларни ўз доирасига олади. Метрология аслида юнончадан олинган бўлиб, ўлчаш, ўлчам, нутқ, мантиқ, илм ёки фан маъноларини билдиради. Умумий тушунчасини оладиган бўлсак, метрология - ўлчашлар ҳақидаги фан.
Инсон ақл идроки, заковати билан ўрганаётган, шакллантираётган ҳамда ривожлантирган қайси фанни, унинг йўналишини олмайлик, албатта ўлчашларга, уларнинг турли усулларига, ўзаро боғланишларига дуч келамиз. Бу ўлчаш усуллари ва воситалари ёрдамида уларнинг бирлигини, ягона ўлчашни талаб этилган аниқликда таъминлаш метрология фани орқалигина амалга оширилади. Шу сабабдан ҳозирдаги қайси бир фан, илмий йўналиш, у ҳоҳ табиий, ҳоҳ ижтимоий бўлмасин, албатта у ёки бу даражада метрология билан боғлиқ. Инсон қўли етган,фаолияти доирасига кирган аммо ўлчашлар ва уларнинг воситалари ёрдамисиз ўрганилган, изланган ҳамда кўзланган мақсадларга эришиш мумкин бўлган бирорта йўналиш йўқ. Шунинг учун ҳам метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаштириш асосларини билиш, уни ўз мутахас-сислиги доирасида тушуниш ва амалий қўллаш техника ва технология сохаларидаги бакалавриат йўналишлари битирувчилари учун муҳим омиллардан бири бўлиб ҳисобланади.
"Метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаштириш" фани техника, менежмент ва маркетинг соҳалари йўналишларида бакалаврлар ва мухандислар тайёрлашда ўтилиши лозим бўлган фанлардан ҳисобланади. Олий таълим андозасидан келиб чиқиб, ушбу фан талабаларда метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаштириш бўйича зарур ва етарли бўлган асосий тушунчаларни шакллантиради.
"Метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаштириш" фанини ўрганишдан мақсад: талабаларда халқ хўжалигининг техника-технология, менежмент ва маркетинг соҳаларидаги ишлаб-чиқариш, савдо, назорат ва истеъмол билан боғлиқ бўлган турли метрологик, сифат бошқаруви ва сертификатлаштириш бўйича масалалар билан шуғулланиш, ҳамда меъёрий ҳужжатлар ва стандартлар билан ишлаш борасида етарли билим ва малакаларни ҳосил қилиш. Асосий вазифалар эса талабаларни узлуксиз таълим тизимида "Метрология, стандартлаштириш ва сифатни бошқариш" бўйича тайёрлашдан келиб чиқади. Бунда махсус фанлар доирасида ривожланувчи ва чуқурлашувчи метрология, стандартлаштириш, квалиметрия сифатни ўлчаш ва сертификатлаштириш бўйича фундаментал маълумотлар ўрганилади.
Сифат масаласи ҳар бир ишда, у қандай иш бўлишидан катъий назар, унинг асосий баҳолаш критерияси (кусаткичи) бўлиши керак. Агарда ҳар бир инсон ўз ишига юқори маъсулият билан қараб асосий баҳолаш критериясига муносиб равишда иш кўрса ҳаётимиз кундан - кунга яхшиланиб бориши турган гап, бу эса бутун мамлакат бўйлаб сифат масаласини юқори даражага кўтаради. Қуйида сифатнинг виртуал схемаси (чизмаси) келтирилган.



Бу схемани чуқур ўрганиб ва таҳлил қилиб, қуйидаги хулосаларни келтиришимиз мумкин:

• 
  Маҳсулот сифати, кишилар ҳаётининг равнақи, унинг
  сифати (яшаш даражаси) олдиндан яратилган сифат фундаменти
  (пойдевори) га боғлиқдир;
  
• 
  Сифатнинг юқори даражаси бу юртимизнинг илмий,
  техникавий юксалиши билан чамбарчас боғликдир;
  
• 
  Илмий техникавий юксалиш эса сифатнинг асосий уч
  белгиси бўлган - стандартлаштириш, метрология ва
  сетификатлаштириш ривожини таъминлаб беради;
  
• 
  Сифатнинг уч асосий белгисига дунёда мавжуд бўлган ва.
  фаолият кўрсатаёгган стандартлаштириш бўйича халқаро
  ташкилотлар: Халқаро - стандартлаштириш ташкилоти (ИСО),
  Метрология соҳасида қонунлаштирувчи халқаро ташкилот
  (МОЗМ), Халқаро савдо ташкилоти (ВТО) ўзининг ижобий
  таъсирини ўтказади ва ўтказиб келмоқда.
  

Шунинг учун ҳам ушбу фанни уч қисмда (метрология, стандартлаштириш сертификатлаштириш) ўрганиш натижасида талабалар метрология бўйича асосий қоидаларни, талаблар ва меъёрларни, стандартлаштириш ва сифатни бошқаришдаги давлат баённомалари ва меъёрий ҳужжатлар билан ишлашни билиши ва мавжуд билимларини, тажрибаларини амалий фаолиятда қўллай билиши лозим ҳисобланади. Бу ҳозирги кунда, айниқса, жаҳон андозаларига мос келувчи маҳсулотларни ишлаб чиқиш ва унинг рақобатбардошлигини таъминлашда ўта муҳим масалалардан бири саналади.