1- mavzu: Og‘ir beton qorishmalarining tanlash va hisoblash. Beton qorishmasining qulay joylashuvchanlik ko‘rsatkichlarini aniqlash va sinash

1-rasm. a) parterli b) minorali
 
Parterli aralashtirgichda xom - ashyo quyidagi ketma-ketlikda yuklanadi: 
avval aralashtirish uchun zarur bo’lgan suv miqdorining 20 ... 30% mikserga 
quyiladi, so’ngra sement va agregatlar bir vaqtning o’zida yuklanadi, kerakli 
miqdordagi suv ta’minoti to’xtatilmaydi. Sement mikserga agregat partiyalari 
orasida beriladi. Beton aralashmani aralashtirish davomiyligi mikser barabanining 
sig’imiga va beton aralashmaning kerakli harakatchanligiga bog’liq. 

---

Uzluksiz beton mikserlari 5, 15, 30 va 60 m
3
/soat quvvatga ega, va baraban 
aralashtirgichi bilan tortishish tipidagi mashinalar - 120 m
3
/soat quvvatga ega. 
Ushbu beton aralashtirgichlarda aralashtirish muddati mashinalarning pasportlarida 
ko’rsatilgan. Alohida texnologiyadan foydalangan holda beton aralashmani 
tayyorlashda quyidagi tartibga rioya qilish kerak. Ular: suv, qumning bir qismi, 
mayda maydalangan mineral kukun moddasi (agar ishlatilsa) va sement mikserga 
quyiladi. Ushbu tarkibiy qismlarning barchasi yaxshilab aralashtiriladi, hosil 
bo’lgan aralash beton aralashtirgichga yuboriladi, qum va suvning qolgan qismi, 
katta agregati bilan oldindan yuklanadi va yana bir marta butun aralashtiriladi. 
Beton aralashmaning tarkibi u uchun ko’rsatilgan xususiyatlarni, shuningdek 
qattiqlashtirilgan betonning xususiyatlarini ta’minlashi kerak. Beton aralashmasi 
bir xillikni saqlab turishi kerak (tashish, qayta yuklash va qolipga yotqizish 
paytida), bunda suvni ushlab turish qobiliyati bilan ta’minlanadi. Bularning 
barchasi aralashmaning tarkibini to’g’ri tanlash, komponentlarning dozalarini 
aniqligi va barcha tarkibiy qismlarni yaxshilab aralashtirish orqali erishiladi. Ishga 
yaroqlilik - bu beton aralashmaning tebranish ta’sirida oqishi va qolipni to’ldirish 
qobiliyati. Bu aralashmaning don tarkibiga, suv miqdoriga, mustahkamlash 
darajasiga, aralashmani tashish va zichlash usullariga bog’liq.