1-amaliy mashg‘ulot (2-soat) Mavzu: Nuqta va to‘g‘ri chiziq

1-amaliy mashg‘ulot (2-soat)


Mavzu: Nuqta va to‘g‘ri chiziq.

Nuqta va to‘g‘ri chiziq. To‘g‘ri chiziqning haqiqiy kattaligi va proyeksiyalar tekisligi bilan hosil qilgan burchagini aniqlash. To‘g‘ri chiziqning qo‘ymasi, intervali, qiyaligi va ko‘tarilishi. To‘g‘ri chiziqni proyeksiyada berish usullari. To‘g‘ri chiziqni interpolyatsiya qilish.

Son belgili proyeksiyalarda o‘lchov birligi qilib odatda metr (m) qabul qilinadi. 1-rasmda H₀ – proyeksiyalar tekisligidan h_A masofada joylashgan A nuqtaning A₀, proyeksiyalar tekisligini kesib o‘tuvchi og‘ma BD (B₀D₀) kesma va proyeksiyalar tekisligiga perpendikulyar bo‘lgan a to‘g‘ri chiziqning a₀ proyeksiyalari berilgan.


1-rasm

Proyeksiyalar tekisligidan yuqorida joylashgan nuqtalarning belgilari musbat (+) ishorali va tekislikdan pastda joylashgan nuqtalar esa manfiy (-) ishorali deb olinadi. 1-rasmdan ko‘rinib turibdiki A nuqta H₀ tekislikdan h_A birlik yuqorida, B nuqta h_B birlik yuqorida va D nuqta esa H_o tekislikdan h_D birlik pastda joylashgan. Bu BD kesmaning H₀ teksilik bilan kesishgan nuqtasi C esa nol belgili nuqta bo‘lib uning proyeksiyasi C₀ o‘zi bilan ustma-ust tushadi.

2-rasmda yuqoridagi nuqtalarning son belgili proyeksiyalari tasvirlangan bo‘lib, unda nuqtalarning proyeksiyalariga son belgilari mos ravishdagi indekslar bilan yoziladi. Masalan: A_hA bu A nuqtaning H₀ tekislikdan h_A masofada joylashganini bildiradi. 3-rasmda nuqtalarning aniq belgilari bilan ortogonal proyeksiyalari tasvirlangan. Nuqtalarning berilgan son belgili proyeksiyalariga asosan ularning fazodagi vaziyatlarini aniqlashda, pozitsion va metrik masalalar echishda bir xil masshtabdan foydalanish uchun chizmada chiziqli masshtab beriladi.

2-rasm 3-rasm

To‘g‘ri chiziq o‘zinng ikki nuqtasining son belgili proyeksiyalari bilan beriladi.

Adabiyotlar: (1) 130-133 b., (3) 330-334 b., (4) 219-224 b., (7) 302-305 b., (9) 5-20 b