1-amaliy mashg‘ulot. Elektr uzatish linyalarining energiya isrofi

1.2.-Rasm. 
3
“HANDBOOK OF ELECTRIC POWER CALCULATIONS”, H. Wayne Beaty, 
2012 

---

 
Bu munosabatlarni aks ettiruvchi egri chiziqlar keltirilgan. 
Bu egri chiziqlardan ko‘rinib turubdiki, har ikkala kattalik teng bo‘lgan nuqta 
optimal bo‘lib, EUY ning kesim yuzasini aynan mana shu nuqtaga moslab olishimiz 
kerak. Shuni ham hisobga olish kerakki, hozirgi vaqtda rangli metall alyuminiy va 
mis kun sari qimmatlashib bormoqda. Shuning uchun EUY ning kesim yuzasini 
davlat aniqlagan va elektr tarmoqlarini ishlatish qoidalari (PEU) ko‘rsatilgan tok 
zichligining iqtisodiy kattaliklari orqali aniqlaymiz. Bu kattalik «
j[
a
mm
2
]
» orqali 
belgilanadi va ma’lumotnomalarda ko‘rsatiladi. 
Shunday qilib kesim yuzasini aniqlash algoritmi: 
1. 
EUY ning ma’lum qismidan oqayotgan to‘liq quvvat berilgan yoki 
aniqlangandan keyin, shu qismdagi tok aniqlandi: 
I =
S
√3 ∙ U
n
2. 
Ma’lumotnomalardan EUY joylashgan mintaqaga ko‘ra iqtisodiy tok zichligi 
topiladi. O‘zbekiston Respublikasi mintaqasi uchun j=1,4 a/mm olinadi. 
3. 
Kerakli kesim yuzasi aniqlanadi.
F =
I
j
4. 
Ma’lumotlardan topilgan kesimda yuza andoza, ya’ni ishlab chiqaradigan 
kattaliklargacha oshiriladi va tanlanadi. 
Masalan, 
F =
I
j
=69 mm
2
. Bunaqa kesim yuza andoza yo‘q. Oshirish tomondagi eng 
yaqin kesim yuzasi AS-70 mm
2
. Mana shu kesim yuza tanlanadi. 
5. 
Tarmoqning shikastlanish holatida (avariynoe sostoyanie) shu kesim 
yuzasining shikastlanish tokiga bardosh berish-bermasligi tekshiriladi. Buning 
uchun ma’lumotnomadan tanlangan kesim yuzaning uzoq muddatli toki, 
shikastlanish tokidan oshmasligi lozim. 
𝐼
ℎ𝑖𝑠
≥ 𝐼
𝑎𝑣𝑎𝑟
𝐼
ℎ𝑖𝑠
– tanlangan kesim yuzaning uzoq muddatli toki 
𝐼
𝑎𝑣𝑎𝑟
- EUY so‘rovnomasidan olingan