1. axborot tizimlarining asosiy vazifasi

boshdaruv tizimi 
sifatida belgilanadi.
Boshqariladigan
obyekt
kirish
oqimlarini
(masalan,
xom-ashyo,
materiallar) chiqish mahsulotlariga (tayyor mahsulot) aylantirish bo‘yicha
operatsiyalar yig‘indisini bajaradi.
Boshqaruvchi qism oldiga qo‘yilgan maqsadga erishish jarayonida
boshqariluvchi obyektni tashkil etish uchun zarur bo‘lgan operatsiyalar
yig‘indisini bajaradi.
Axborot konturi. Boshqaruvchi qism boshqariluvchi jarayonga muayyan
ta’sir ko‘rsatadi. Boshqaruvchi qism boshqaruvni amalga oshirishi uchun unga
boshqariladigan jarayonni boshqarish maqsadida aniq holatini qiyoslash talab
etiladi, chunki shu bois boshqariladigan jarayon boshqaruvchi qismga ta’sir
ko‘rsatadi. Ikkala qismning bir-biriga o‘zaro ta’siri axborotni uzatish shaklida
amalga oshiriladi. Shu tariqa boshqaruv tizimida doimo yopiq axborot konturi
mavjud bo‘ladi.
29
Boshqarish tizimining ishlashi. Boshqarish tizimining ishlashi axborot 

bazasida, oldiga qo‘yilgan maqsadga muvofiq holda boshqariladigan obyekt,

uning kirish va chiqishlari holati bo‘yicha amalga oshiriladi. Obyektni
boshqarish boshqaruvchi ta’sirni uzatish yo‘li bilan amalga oshiriladi . Tashqi
muhit bilan aloqa tizimi strelka bilan ko‘rsatilgan . Boshqarishning asosiy
tamoyili — teskari aloqa tamoyilidir (yopiq sikl bo‘yicha boshqarish).
Boshqarish jarayoni muayyan maqsadga erishishga yo‘naltirilgan. Shundan
kelib chiqib boshqarish jarayonini boshqariladigan obyektdagi jarayonga
muvofiq keluvchi maqsad va hajm o‘rtasidagi farqni kamaytirishga intilish
sifatida ko‘rib chiqish mumkin.
Boshqarish tizimining ishlashi tasodifiy yoki muttasil ta’sirlar manbai
bo‘lgan tashqi muhit bilan o‘zaro ta’sir sharoitlarida ro‘y beradi, ular boshqarish
obyekti chiqishida ham, boshqaruv jarayoni kechishida ham kamchilik
chiqarishi mumkin. Boshqarish jarayonida to‘g‘ri va teskari aloqa kanallari
bo‘yicha tizimning boshqaruvchi va boshqariluvchi qismlari o‘rtasida axborot
almashinuvi kechadi. Oldiga qo‘yilgan maqsadlarni bajarish uchun tizimning
boshqaruvchi qismi boshqariluvchi obyektga axborot uzatishning to‘g‘ri kanali
bo‘yicha boshqaruvchi ta’sirlar jo‘natadi. Teskari aloqa kanali bo‘yicha
boshqariluvchi obyektdan boshqarish jarayoni holati va boshqaruvchi ta’sir
bajarilishi natijalari haqida axborot kelib tushadi.
Tizimning boshqaruvchi qismi kirishida keladigan axborot ta’sir ko‘rsatadi.
U boshqarish obyektidan (masalan, xom-ashyo, materiallar keltirilganligi
haqidagi ma’lumotlar) tashqaridan hamda ichkaridan olingan ma’lumotlarni
o‘z ichiga oladi.
Ko‘rilganlardan kelib chiqilsa, boshqarish mohiyatini boshqariluvchi
obyektga boshqaruvchi ta’sir ko‘rinishida yetkaziluvchi qarorlar qabul qilish
uchun barcha kelib tushuvchi axborotni tizimning boshqariluvchi qismida qayta
ishlash, deb izohlash mumkin.
30