1. Axborot tizimlarining tashkilotdagi o'rni va vazifalari. Axborot tizimlarining asosiy tarkibiy qismlari. Axborot tizimlarining tasnifi

Axborot tizimlarining asosiy tarkibiy qismlari
Axborot tizimlarining asosiy tarkibiy qismlari (10.2-rasm):

• 
  Apparat
  
• 
  dasturiy ta'minot
  
• 
  telekommunikatsiya
  
• 
  ma'lumotlar bazalari va ma'lumotlar do'konlari
  
• 
  inson resurslari
  
• 
  tartib-taomillar.
  

Uskuna, dasturiy ta'minot va telekommunikatsiya axborot texnologiyalarini (AT) tashkil etadi.
Uskuna. Bugungi kunda butun dunyoda, hatto eng kichik firmalar ham kompyuterlarga egalik qiladi yoki ijaraga oladi. Jismoniy shaxslar smartfonlar, planshetlar va boshqa qurilmalar ko'rinishidagi bir nechta kompyuterlarga egalik qilishlari mumkin. Odatda yirik tashkilotlar ma'lumotlar markazlarida joylashgan kuchli serverlardan tortib, keng tarqalgan shaxsiy kompyuterlar va tashkiliy axborot tizimlariga birlashtirilgan mobil qurilmalargacha tarqatilgan hisoblash tizimlaridan foydalanadilar. Ma'lumot yig'ish uchun sensorlar tobora
ko'proq fizikaviy va biologik muhitda qo'llanilmoqda va aksariyat hollarda aktuator deb nomlanuvchi qurilmalar orqali nazorat qilinadi. Magnit yoki qattiq holatdagi drayvlar, I / U qurilmalari va telekommunikatsiya qurilmalari kabi periferik uskunalar bilan birgalikda ular axborot tizimining apparatini tashkil qiladi. Uskuna xarajatlari barqaror va tez pasayib bordi, ishlov berish tezligi va saqlash hajmi keskin oshdi. Ushbu rivojlanish Mur qonunidan kelib chiqadi: hisoblash moslamalari markazidagi mikroprotsessorlarning quvvati taxminan har 18-24 oyda ikki baravar ko'payadi. Biroq, elektr energiyasidan apparatdan foydalanish va uning atrof-muhitga ta'siri muammo hisoblanadi. Borgan sari kompyuter va ombor xizmatlari telekommunikatsiya tarmoqlarida mavjud bo'lgan bulutli xizmatlardan taqdim etilmoqda.

1.2.-rasm. AT komponentlari.
Dasturiy ta'minot. Kompyuter dasturlari ikkita keng sinfga bo'linadi: tizim dasturlari va amaliy dasturlar. Asosiy tizim dasturiy ta'minoti operatsion tizimdir. U apparat, ma'lumotlar, dastur fayllari va boshqa tizim resurslarini boshqaradi va kompyuterni boshqarish uchun vositalarni odatda grafik foydalanuvchi interfeysi orqali ta'minlaydi.
Amaliy dasturiy ta'minot - bu foydalanuvchilar uchun muayyan vazifalarni bajarish uchun mo'ljallangan dasturlar. Smartfon dasturlari odamlarning axborot tizimlariga kirishining odatiy usuliga aylandi. Boshqa misollarga umumiy jadval va matn protsessorlari to'plamlari, shuningdek sanoatning ma'lum bir segmentiga xizmat ko'rsatuvchi dasturlar kiradi - masalan, kuryerlik xizmatlari uchun paketlarni jo'natishni rejalashtiradigan, yo'naltiradigan va kuzatadigan dastur. Kattaroq firmalar maxsus dasturiy ta'minot kompaniyalari tomonidan ishlab chiqilgan va qo'llab-quvvatlanadigan litsenziyalangan dasturlardan foydalanadilar va ularni o'ziga xos ehtiyojlarini qondirish uchun moslashtiradilar.