1. Banktegi arnawlı schyotlar haqqinda tusinik Akkreditivler

1. Banktegi arnawlı schyotlar haqqinda tusinik.
Banktegi arnawlı schyotlar boyınsha qatnasti esapqa alıw ushın 5510 -«Akkredetivlar», 5520 -«Shek dáptersheleri», 5530 -«Basqa arnawlı schyotlar» tayınlanǵan bolıp, olarda pul qarjları háreketi de swmda valyutada sáwlelendiriledi².
Bólek saqlaw talap etiletuǵın pul qarjları háreketin baqlaw ushın 5510, 5520 - schyotlar maǵlıwmatları tekseriledi. Pul qarjlarınıń maqsetli belgilewine kóre 5530 -«Basqa arnawlı schyotlar» schyotiga tómendegi analitik schyotlar ashılıwı múmkin:
Maqsetli (ilajlardı ) aqsha menen támiyinlewdi (balalar baǵ'shasi, yaslilerdi saqlaw hám basqalar ) esapqa alıw ushın ;
Kapital qoyılmalardı aqsha menen támiyinlewge aqshalardı toplaw ushın ;
Bank kartalarınan paydalanıp esap -kitaplardı ámelge asırıwda pul qarjların saqlaw ushın mólsherlengen banktegi arnawlı kartochka schyoti.
Auditor 5510, 5520 hám 5530 - schyotlar boyınsha analitik esaptıń dúzilisi pul qarjlarınıń maqsetli tayınlanıw túrleri boyınsha bar ekenligi hám háreketi tuwrısındaǵı maǵlıwmatlar alıw imkaniyatınıń támiyinlewin tekseriwi kerek.
Arnawlı schyotlar boyınsha mámilelerdi auditorlik tekseriwinen ótkeriw joqarıda bayanlangan ulıwma stilistika boyınsha ámelge asıriladı. 5510 - «Akkreditivlar» schyotina tiyisli mámilelerdi tekseriwde qosımsha túrde esap -kitaplardıń akkreditiv formasın qóllaw qaǵıydalarına ámel etiliwin tekseriw zárúr:
Esap -kitaplardıń usı forması shártnamada názerde tutılǵanlıǵı ;
Akkreditivlarning ámel qılıw múddetlerine ámel etiliwi;
Akkreditivden naq pul qarjlarınıń tólenbegenligi;
Akkreditivti jabıwdı rásmiylestiriwdiń tuwrılıǵı.
5530 - «Basqa arnawlı schyotlar» schyoti «maxsus kartochka schyoti» analitik schyoti boyınsha mámilelerdi tekseriwde tómendegilerge itibar qaratıw kerek:
Arnawlı kartochka schyotini ashıw ushın shártnama bar ekenligi, kárxana korparativ kartasına iye shaxslar dizimi, berilgen bank kartasınıń tipleri;
Trans shegara tólewlerin ámelge asırıw sıyaqlı ámeldegi valyuta nızamshılıǵına ámel etiliwi (Ózbekstan Respublikası aymaǵınan sırtdaǵı sırt el valyutasındaǵı esap -kitaplar );
Naq pulsiz esap -kitaplardı ámelge asırıw ushın Ózbekstan Respublikası Oraylıq Banki tárepinen berilgen ruxsatnama bar ekenligi;
Korporativ kartalar iyeleriniń esabatları bar ekenligi;
Mıynet haqı hám basqa social tólewlerdi tólew ushın korporativ kartalar isletilmaganligi;
Kurs ayırmashılıqların tolıq sáwlelendiriw hám esap -kitap qılıw tuwrılıǵı.
“Xojalıq jurgiziwshi sub'ektlerdiń arnawlı schyotlaridagi pul aylanisları buxgalteriya esabı 5500-“Banklerdegi arnawlı schyotlar” esap shyotinda júritiledi.
Usı schyot mámleketimiz aymaǵında hám odan sırtda akkreditivler, shekdáptersheleri, basqa tólew hújjetleri kórinisinde (veksellarden tısqarı ), ámeldegi, bólek hám basqa arnawlı schyotlarda turǵan milliy hám de shet nel valyutadaǵı pul qarjları hám olardıń háreketi tuwrısındaǵı, sonıń menen birge, anıq maqsetler ushın finanslasqan qarjları (tusimleri)nıń bólek saqlanatuǵın bólegi háreketi haqqındaǵı maǵlıwmatlardı ulıwmalastırıwǵa mólsherlengen.
Xojalıq jurgiziwshi sub'ekttiń valyuta qarjları banklerdiń tranzit hám ámeldegi valyuta schyotlarida saqlanıwı kerek.
Tranzit valyuta schyotida sırt el valyutasında kelip túsken aqshalardı ótkeriw menen baylanıslı operatsiyalar esabı júritiledi.
Ámeldegi valyuta schyoti bolsa sırt el valyutası tushumining bir bólegin májburiy satıwdan keyin xojalıq jurgiziwshi sub'ekt ixtiyanrida qalatuǵın aqshanı esapqa alıwǵa mólsherlengen.
5500 - “Banklerdegi arnawlı schyotlar” schyot quramında tómendegi qosımsha schyotlar ashılıwı múmkin:
5510 - “Akkreditivlar”;
5520 - “Shek dáptersheleri” hám basqalar ;
5530 - “Basqa arnawlı schetlar”.
5510 - “Akkreditivlar” qosımsha esapbetindeakkreditivlerde turǵan aqshalar háreketi esapqa alınadı. Akkreditiv formasında esap -kitap qılıw tártibi Oraylıq bank qaǵıydalarında belgilep qoyılǵan.
Akkreditiv banktiń shártli pul minnetlemesı bolıp, bank bul hújjetti klienttiń ixtiyarina kóre shártnama boyınsha onıń kontragentina beredi. Bul shártnamaǵa kóre akkreditiv ashqan bank (emitent bank) ónim jetkizip beretuǵınǵa pul tólewi yáki sonday tólewler ótkeriw ushın basqa bankke kepillik beriwi múmkin. Bunda klient akkreditivta názerde tutılgan hújjetlerdi usınıwı hám akkreditivning basqa talapların orınlawı shárt etip qóyıladı.
Akkreditivlarning tómendegi túrleri ashılıwı múmkin:
• oralǵan (deponentlangen) yamasa qaplanbagan (kepillik berilgen);
• qaytarıp alınatuǵın yamasa qaytarıp alınbaytuǵın. Eger akkreditiv ashılıp atırǵan waqıtta emitent bank tólewshiniń óz qarjların yamasa oǵan berilgen kreditni emitent bank minnetlemeleri ámel etetuǵın pútkil múddetke “Akkreditivlar” degen bólek balans esapbetine qoyıw ushın ónim jetkizip beretuǵın banki (atqarıwshı bank) ixtiynrina ótkerse, bul oralǵan (deponentlangen) akkreditiv esaplanadı.
Bankler arasında korrespondentlik munasábetleri ornatılǵan jaǵdaylarda qaplanbagan (kepillik berilgen) akkreditiv atqarıwshı bankte oǵan emitent banktiń atqarıwshı banktegi esapbetinen pútkil akkreditiv summasınıń shıǵarıp alıw huqıqın beriw jolı menen ashılıwı múmkin.
Hár bir akkreditivda ol qaytarıp alınatuǵın yamasa qaytarıp alınbaytuǵın formada ekenligi anıq kórsetiliwi kerek. Eger sonday kórsetpe bolmasa, akkreditiv qaytarıp alınatuǵın, dep esaplanadı.
Qaytarıp alınbaytuǵın akkreditiv onıń tiykarında pul alatuǵın ónim jetkizip
beriwshiniń razılıǵısız ózgertiliwi yamasa biykar etiliwi múmkin emes.
Akkreditiv tek bir ónim jetkizip beretuǵın menen esap -kitap qılıw ushın ashılıwı múmkin.
Akkreditiv ámel etetuǵın múddet hám esap -kitap qılıw tártibi tólewshi menen ónim jetkizip beretuǵın ortasındaǵı shártnamada belgilep qóyıladı. Shártnamada tómendegi maǵlıwmatlar kórsetiliwi zárúr:
• emitent bank atı ;
• akkreditiv túri jáne onı jırlaw usılı ;
• akkreditiv ashılǵanlıǵı tuwrısında ónim jetkizip beretuǵınǵa xabar qılıw usılı ;
• akkreditiv boyınsha pul alıw ushın ónim jetkizip beretuǵın usınıs etetuǵın hújjetlerdiń tolıq dizimi hám anıq xarakteristikası ;
• tavar jiberilgennen keyin hújjetlerdi usınıw múddeti hám de olardı rásmiylestiriwge tiyisli talaplar ;
• basqa zárúr hújjetler hám shártler.
Emitent kepillik berilgen akkreditivlarni qarıydar menen shártlesiwge kóre hám basqa bank menen ornatılǵan korrespondentlik munasábetleri shártlerine muwapıq ashadı. Ónim jetkizip beriwshiniń banki bunday akkreditivlarni belgilengen tártipte atqarardi.
Akkreditiv oshajaq bolǵan tólewshi ózine xızmet kórsetiwshi bankke (emitent bankke) akkreditiv ushın elektron arza beredi. Bul arzada tólewshi tómendegilerdikórsetiwi shárt:
• akkreditiv ashıw ushın tiykar bolǵan shártnama nomeri;
• akkreditiv ámel etetuǵın múddet (akkreditiv jabılatuǵın kún hám ay);
• ónim jetkizip beretuǵındıń atı ;
• akkreditivni atqarıwshi bank atı ;
• akkreditiv atqaratuǵın jay;
• akkreditiv boyınsha tólewler ótkeriliwine tiykar bolatuǵın hújjetlerdiń tolıq hám anıq atı, olardı usınıw múddeti hám rásmiylestiriw tártibi (tolıq dizim arzaǵa qosımsha etiliwi múmkin);
• akkreditiv túri hám oǵan tiyisli zárúr maǵlıwmatlar ;
• akkreditiv qanday tovarlar júklep jıberiw (xızmetler kórsetiw) ushın ashılip atirǵani, tovarlar júklep jıberiw (xızmetler kórsetiw) múddeti;
• akkreditiv summası ;
• akkreditivntii ámelge asırıw usılı.
Eletron tólew hújjetin tuwrı rásmiylestiriw ushın tólewshiler ónim jetkizip beretuǵınnan akkreditiv boyınsha onıń atina ashılǵan schyot nomerin anıqlap alıwları kerek.
Akkreditiv ashıw tuwrısındaǵı arza akkreditiv shártlerin orınlaw ushın tólewshibankine zárúr muǵdardaǵı nusqalarda usınıs etiledi.
Bank shólkemine kelip túsken akkreditivlar esabın júrgiziw ushın tólewshi bankinde “aqshası tolıqnatuǵın akkreditivler” degen balanstan tısqarı schyot ashıladı.
Atqariwǵa qabıl etilgen akkreditiv arnawlı formadaǵı dápterde dizimge alınadı. Ol jaǵdayda sáne, tártip nomeri, ónim jetkizip beretuǵınnıń atı, akkreditiv múddeti hám summa kórsetiledi. Akkreditivke ótkeriw dápterde dizimge alınǵan tártip nomeri beriledi.
Xojalıq jurgiziwshi sub'ektlerde pul qarjları akkreditivga kiritiliwi 5500 -
“Banklerdegi arnawlı schyotlar” schyot debetinde hám de 5110 - “Esap -kitap schyoti”, 5210 - “valyuta esapbeti”, 6810 - “Banklerdiń qısqa múddetli kreditleri” schyotlari hám soǵan uqsas basqa schyotlardıń kredit bóleginde sáwlelendiriledi.
5500 - “Banklerdegi arnawlı schyotlar” schyoti boyınsha esapqa alınǵan akkreditivtegi aqshalar olardan paydalanılıwına qaray (bank bergen kóshirmelerge muwapıq ), ádetde, 6010 - “Ónim jetkizip beretuǵınlar hám kesip alıp islewshiler menen esap - kitaplar” schyot debetine ótkerip barıladı. Akkreditivlerdegi paydalanilmagan aqshalardı bank olar alınǵan schyotda tiklagandan keyin bul summalar 5500 - “Banklerdegi arnawlı schyotlar” schyoti kreditida 5110 - «Esap -kitap schyoti” yamasa 5210 - “valyuta esapbeti” schyotlari menen korrespondentsiyada sáwlelendiriledi.
Shekler menen esap -kitap qılıw tártibi Oraylıq bank shıǵarǵan qaǵıydalarda belgilep qoyılǵan. Esap-kitap cheki - schyot iyesi (shek beretuǵın )nıń esapbetinen arnawlı bir summanı alıwshı (shek uslawshi)nıń esapbetine ótkeriw tuwrısında banktiń arnawlı blankında tuzilip, bankke jazba túrde bergen tapsırma bolıp tabıladı.
Esap -kitap shekleri xojalıq jurgiziwshi sub'ektler, sonıń menen birge, xojalıq jurgiziwshi sub'ektler menen fizikalıq shaxslar ortasında naq pulsiz esap -kitap qılıwda qollanıladı.
Esap -kitap shekleri tómendegi túrlerge bólinedi:
• bank aktseptlenbegen shekler;
• bank aktseptlengen shekler;
• iyesiniń atı jazılǵan (esap -kitap ) shekler - bir mártelik;
• limitlanǵan dáptersheler shekleri.
Shek blanklerı Oraylıq bank menen kelisip belgilengen ulgide, kommerciya bankleriniń buyırtpaları boyınsha tayarlanadı. Shek dáptersheleriniń blankları qatań esaptaturatuǵın hújjetler esaplanadı.
Limitlanǵan shek dáptersheleridan berilgen shekler olardı xızmet kórsetiwshi bankke usınıw ushın 10 kún dawamında ámel etedi. Bunda olar jazıp berilgen kún esapqa kirmeydi.
Shekler tólew summası belgilengen waqıtta jazıp barıladı. Shek dáptersheleriniń iyeleri olardı ónim jetkizip beretuǵınlar (shek boyınsha pul alıwshılar ) ga beriwi, sonıń menen birge toltırilmagan shek blanklarına qolqoyıwı qadaǵan etiledi.
Dáptersheden shekler berilip atırǵanda aqshalar deponentke qoyılıwı 5500 - “Banklerdegi arnawlı schyotlar” schyot debetinda hám de 5110 - “Esap -kitap schyoti”, 5210 - “valyuta esapbeti”, 6810 - “Banklerdiń qısqa múddetli kreditleri” schyoti hám soǵan uqsas basqa schyotlardıń kredit bóleginde sáwlelendiriledi. Bankten alınǵan shekdáptersheleri boyınsha summalar xojalıq jurgiziwshi subekt bergen shekler aqshası tolıqnligina qaray, yaǵnıy bank ózine usınıs etilgen shekler aqshasın tólegen (bank bergen kóshirmelerge muwapıq ) summalarda 5500 - “Banklerdegi arnawlı schyotlar” schyot kreditidan esap - kitaplar esabı júritiletuǵın schyotlar debetiga ótkerip turıladı. Berilgen, lekin bank aqshasın tólemegen shekler boyınsha summalar 5500 - “Banklerdegi arnawlı schyotlar”esap betinde qaladı ; 5520 - “Shek dáptersheleri” schyotida boyınsha saldo bank bergen kóshirme degi saldoga sáykes keliwi kerek. Bankke qaytarılǵan (paydalanilmagan) shekler boyınsha summalar 5500 - “Banklerdegi arnawlı schyotlar” schyotning kredit bóleginde 5110 - “Esap -kitap beti” yamasa 5210 - “valyuta esapbeti” schyotlari menen korrespondentsiyada sáwlelendiriledi.
5520 - “Shek dáptersheleri” qosımsha schyot maydanınan analitik esap alınǵan hár bir shek dáptershesi boyınsha júritiledi. 5500 - “Banklerdegi arnawlı schyotlar” schyotda ashılatuǵın bólek analitik schyotlarda anıq maqsetler ushın finanslashga ajıratılıp, bankte bólek saqlanatuǵın aqshalar (tusimler) háreketi esapqa alıp barıladı.
Xojalıq jurgiziwshi sub'ektlerdiń bólek balans menen ajıratılǵan hám ámeldegi ǵárejetler qılıw ushın jergilikli bank mákemelerinde ámeldegi schyotlar ashılǵan filialları, oǵan kiretuǵın strukturalıq bólimler joqarıda aytılǵan aqshalar háreketin 5500 - “Banklerdegi arnawlı schyotlar” schyotning bólek analitik esapbetinde sáwlelendiriledi.
Shet el valyutada pul qarjları bar ekenligi hám de háreketi esabı
5500 -“Banklerdegi arnawlı schyotlar” schyotida bólek júritiledi. Usı schyotda analitik esap júritiliwi mámleket aymaǵında hám shet elde akkreditivler, shek dáptersheleri hám sol sıyaqlılar daǵı pul qarjları bar ekenligi hám de háreketi tuwrısında maǵlıwmat alıw múmkinshiligin támiyinlewi kerek.
Pul qarjlarınan sırt el valyutasınıń esabı kassa kitabında 1- hám 2-jurnal -orderlarda hám sonıń menen birge, 1- hám 2-vedomostlarda swm teńliginde júritiledi.
valyuta schyotlaridan aqshalardı tiyisli schyotga jazıw Ózbekstan Respublikası ministrler Mákemesi hám Ózbekstan Respublikası Oraylıq banki belgilegen tártipte alıp barıladı.
Ádillik ministrligi tárepinen 2001 jıl 16 noyabrde 1085 - san menen dizimnen o'tgazilgan “Buxgalteriya esabı, statistikalıq hám basqa esabatlarda shet el valyuta daǵı operatsiyalardı sáwlelendiriw tártibi tuwrısında”gi Qaǵıydaǵa, 2003 jıl 7 iyunda Ádillik ministrliginde 1085-2 san menen dizimnen ótkerilgen Finans ministrligi, Mámleketlik Saliq Komiteti, Ekonomika ministrligi, Mámleket Statistika komitetiniń sheshimi menen kiritilgen ózgetirislerge muwapıq, xojalıq jurgiziwshi sub'ektler esap beriw ayınıń sońǵı sánesinde O'zR Oraylıq banki stul boyınsha balanstıń valyuta elementlerın qayta bahalaw nátiyjesinde júzege kelgen kurs ayırmashılıǵın eki usılda esapta sáwlelendiriwleri múmkin:
• qarjı-xojalıq iskerliginiń nátiyjelerine tikkeley kirgiziw usılı menen:
- oń finanslıq iskerlikten dáramatlar esapqa alınatuǵın schyotalarga;
- keri-finanslıq iskerligi boyınsha ǵárejetler esapqa alınatuǵın schyotlarda;
• jiynaw usılı menen:
- oń -múddeti keshiktirilgan dáramatlar (kelesi dáwirler tabısı ) esapqa alınatuǵın schyotalarda,
- keri-kelesi dáwirler ǵárejetleri esapqa alınatuǵın esapbetlerde.
Aldinları jamg'arilgan hám de balanstıń valyuta elementlerın hár aylıq qayta bahalawdan júzege kelgen kurstaǵı oń hám keri ayırmashılıqlardıń esap siyasatı qabıl etilgen ámeldegi jılınıń aqırına shekem hár ayda xojalıq jurgiziwshi sub'ektlerdiń qarjı-xojalıq iskerligi nátiyjelerine (teń teńdey) esaptan shiǵarıladı.
Mısal jol menende kurs ayırmashılıqların túrli usıllar menen sáwlelendiriliwin keltirip ótemiz.
Mısal.2001 jıl “Gúlistan” kárxanası óz óndirisinen ónimdi shet el firmasına satti. Aldı -satti shártnaması boyınsha ónimdiń ma`nisi 3000, sonday-aq QQS - 500 AQSh dolların quradı. Qarıydar keyingi ayda xojalıq jurgiziwshi seb'ekt menen tolıq esap -kitap etip boldı. Aldı -sattishártnaması boyınsha ónim kóleminen 50 procent muǵdarında aldınan tólew tolenndi. Dollar stul tómendegishe bolǵan :
• aldınan tólew waqtında - 1 dollar ushın 795 swm;
• júklew waqtında - 1 dollar ushın 800 swm;
• ay aqırında - 1 dollar ushın 805 swm;
• valyuta esap betine pul kelip túsken waqıtta - 1 dollar ushın 810 swm.
Ay aqırında valyutadaǵı debitorlik qarızın qayta bahalawda júzege keletuǵın kurs ayırmashılıǵı jiynaw usılı boyınsha : 6230 - «Basqa múddeti keshiktirilgan dáramatlar».
№ Xojalıq operatsiyasınıń mazmunı Summa, Esapbetler korrespondentsiyasi Jiynaw usılı menen hám tikkeley kirgiziw usılı:
1 Aldınan tólew sáwlelendirildi
(50% x4000 x795) 1590000 5110 6310 5110 6310
2 Ónim satıwı sáwlelendirildi
(3000 x70) 3200000 3190 6310 9620 6310
3 Júklengen ónimge QQS esaplab jazıldı
(3000 x700 x20/120 ) 533333 3190 6310 9620 6310
4 Alınǵan avans esapqa kirgizildi
1590000 6310 4010 6310 4010
5 Ay aqırına saldo
(320000-1590000=1610000/2000=805)
Ay aqırında qarız qaldıg'i bank stulǵa uyqas kelgenligi sebepli qayta bahalaw ótkerilmeydi
Tólew alınǵanı sáwlelendirildi
(2000 x810 ) 1620000 5210 4010 5210 4010
Kurs ayırmashılıǵın finanslıq nátiyjelerge esaptan shıǵarıw sáwlelendiriledi:
- jiynaw usılı menen
(2000 x (810 -805))
- tikkeley kirgiziw usılı menen
10000 6230 9540 4010 9540
4010 - «Qarıydar hám buyırtpashılardan alıwǵa tiyisli esapbetlar» esapbeti menen korrespondentsiyada sáwlelendiriliwi yamasa tikkeley kirgiziw usılı boyınsha 9540 - «valyuta stul ayırmashılıqlarınan dáramatlar» esapbeti kreditiga esaptan shıǵarılıwı múmkin.
Qarıydarlar menen esap -kitaplar boyınsha ay aqırındaǵı qarız qaldıg'i stul menen uyqas kelgenligi sebepli usı mısalda qarızdı qayta bahalaw ámelge asırilmaydi.
Shet el qarıydardan júklengen tovarlar ushın tólem jiynaw usılı boyınsha kelip túskende 4010 - schyot olar esapqa kiritilgen sánedegi kurs boyınsha pul qarjları esapqa alınatuǵın schyot menen kreditlenedi- 3240000 swm (4000 x810 ). Usı sánedegi qarız 10000 swm (20000 x (810 -805)) qosımsha esaplanǵan halda 6230 - schyot menenkorrespondentsiyada 4010 - schyot debeti boyınsha qayta bahalanadı. Jamg'arilgan hám valyutadaǵı debitorlik qarızların hár ayda qayta bahalaw nátiyjesinde júzege keletuǵın kurs daǵı oń ayırmashılıqlar olardıń o'ndiriliwina qaray qarjı-xojalıq iskerligi nátiyjelerine kiritiledi hám de 6230 - schyot kreditina esaptan shiǵarıladı
Tikkeley kirgiziw usılı boyınsha kelip túsken sánedegi O'zR Orayliq Bank stul boyınsha kórsetiledi, kurs ayırmashılıǵı bolsa 9540 - schyot kreditiga esaptan shiǵarıladı.
Yuridikalıq shaxslardıń tabısına (paydasına ) salınatuǵın salıqtı esaplab shıǵarıw hám byudjetke tólew tártibi tuwrısındaǵı jollamanıń (Ádillik ministrligi tárepinen 2002 jıl 13 martda 1109 -san menen dizimnen ótkerilgen) 10 «l»-bantine muwapıq valyuta schyotlari boyınsha kurstaǵı oń parq payda salıǵın esap -kitap qılıw kibi salıq salınatuǵın bazaǵa kiritiledi.
Mısal. Xojalıq jurgiziwshi sub'ekt respublika aymaǵınan dizimnen ótken hám iskerlik júrgizeip atırǵan shet el kompaniyaǵa marketing xızmetlerin kórsetdi. Aqsha ornına xızmet kórsetiw shártnaması boyınsha jumıslar ma`nisi QQSni esapqa alǵan halda 3000 AQSh dolllarini quradı. Buyırtpashı tárepinen ótken ayda júz procentlik aldınan tólew AQSh dollarında ámelge asırılǵan. Dollar stul tómendegin shólkemlestirgen:
• pul kelip túsken waqıtta - 620 swm;
• ay aqırında - 625 swm;
• orınlanǵan jumıslar aktın qol qoyıw waqtında -630 swm.
Jiynaw usılı boyınsha 15000 swm (3000 x (625-620 )) muǵdarında kurs daǵı keri parq 6310 «Qarıydarlar hám buyırtpashılardan alınǵan avanslar» esap beti menen korrespondentsiyada 3190 «Basqa aldınan tolengen tólemlar» esap beti debetine, tikkeley kirgiziw usılı boyınsha bolsa 9620 -«valyuta stul ayırmashılıqlarınan ziyanlar» esap beti debetine kiritiledi. Shet el birge islewshi esap beriw ayı aqırındaǵı kreditorlik qarızı 1860000 swmni (1845000+15000) quraydı.
Jiynaw usılı boyınsha orınlanǵan jumıslar aktın qol qoyıw sıyaqlında 1890000 sumlıq (1860000+3000) * (630 -625) summadaǵı qarız qayta bahalaniwi hám esapta kórsetiliwi kerek. 3190 - Esapbette jıynalǵan kursdaǵı keri ayırmashılıqlar kreditorlik qarızı o'ndiriliwine qaray qarjı-xojalıq iskerligi nátiyjelerine kiritiledi hám de 3190 -schyot kreditinen 9620 -schyot debetiga esaptan shiǵarıladı.
Tikkeley kirgiziw usılı boyınsha kurs ayırmashılıǵı 9620 - schyot debetinda 4010 schyot menen korrespondentsiyada sáwlelendiriledi.
Shet el valyutaǵa tiyisli operatsiyalar boyınsha kurstaǵı keri parq payda salıǵın esap -kitap qılıw sıyaqlında salıq salınatuǵın bazanı azaytadı (Ǵárejetler tuwrısındaǵı qaǵıydanıń 3. 3 - bánti)