1. Biologiya o‘qitish uslubiyatining asosiy maqsadi va vazifalari nimalardan iborat?


Beruniyning yirik asarlarida ta‟lim-tarbiya to„g„risida


Download 0.84 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/58
Sana18.02.2023
Hajmi0.84 Mb.
#1209257
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   58
Bog'liq
Bo\'m . 303.

21.Beruniyning yirik asarlarida ta‟lim-tarbiya to„g„risida 
qanday g„oyalar ilgari surilgan?
Abu Rayhon Beruniy jahon fanining taraqqiyotiga goyat olkan 
hissa qoshgan zor istedod egasi va tadqiqotchi edi. Uning olmas 
ilmiy asarlari jahon fani taraqqiyotida benihoya yuksak 
ahamiyatga molikdir. Beruniyning yirik asarlariga Mineralogiya, 
Hindiston, Geodeziya, Otmish yodgorliklari, Saydana kabilarni 
misol qilib keltirish mumkin. Beruniy har bir yaratgan asarining 
kishi ruhiyatiga, qobiliyatiga mos, uni toliqtirmaydigan bolishiga 
etibor beradi. Beruniy yozadi: Bizning maqsadimiz oquvchini 
toliqtirib qoymaslikdir. Hadeb bir narsani oqiy berish zerikarli 
boladi. Agar oquvchi bir masaladan boshqa bir masalaga otib 


tursa, u xuddi turli-tuman bog-roglarda sayr qilgandek boladi, 
bir bogdan otar-otmas, boshqa bog boshlanadi. Keyin uning 
hammasini korgisi va tomosha qilgisi keladi. Beruniyning ilmiy 
bilimlarni egallash yollari, usullari haqidagi fikrlari hozirgi 
davrda ham dolzarbdir. Oquvchiga bilim berishda: 
oquvchini zeriktirmaslik; 
bilim berishda bir xil narsani yoki bir xil fanni orgatavermaslik
uzviylik, izchillik; 
yangi mavzularni, qiziqarli, asosan, korgazmali bayon etish 
kerak deb uqtiradi. Bilim olishda tushunib organish, ilmiy 
tadqiqotchining poklikka rioya etishiga alohida etibor beradi
jamiyatning ravnaqi marifatning rivojiga bogliq degan goyani 
ilgari suradi. 
Abu Rayxon Beruniy bilim olishni axloqiy tarbiya bilan bog’laydi. 
Zero, insonda komillikning muҳim mezoni yuksak axloqlikdir. 
Beruniy inson ҳar tomonlama kamolga yetishi uchun u ilmli 
bo’lishi bilan birga meҳnatsevar va xunar egasi bo’lishi ҳam 
kerak deydi. U inson kamolotida uch narsa muҳimligini 
tahkidlaydi. Bu xozirgi davr pedagogikasida ҳam ehtirof qiluvchi 
irsiyat, muҳit, tarbiyadir. Malum bir davrda inson kamolotiga 
irsiyat, muҳitning tahsirini inkor etib, faqat tarbiyani tan 
oladilar. Lekin Beruniy o’z zamondoshlari-Farobiy, Ibn Sinolar 
kabi inson kamolotida ҳar uchalasini ҳam muҳim deb 
ҳisoblaydi. Yahni u insonning kamolotga yetishida ilmu 
mahrifat, sanhat va amaliyot asosiy rolg’ o’ynasada, nasl-nasab, 
ijtimoiy muҳit va ijtimoiy turmush qonuniyatlari ҳam katta 


aҳamiyatga ega ekanligini tahkidlaydi. Beruniy nazarida inson 
kamolga yetishning eng muҳim omillari ilm-mahrifatli bo’lishi va 
yuksak axloqlilikdir. Beruniy ilmiy bilimga oid, tahlim metodlari 
ҳaqidagi qarashlari bilan tahlim nazariyasida o’ziga xos maktab 
yaratadi. Beruniyning ҳam tabiiy, ҳam ijtimoiy fanlarni qamrab 
olgan 150 dan ortiq asari mavjuddir. 

Download 0.84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   58




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling