1. Birikmasiz to’g’ri to’rtburchak shaklidagi qanday buyumlarni bilasizq

Dastur  -  1)  biron-bir  faoliyat,  ishning  mazmuni  va  rejasi;  2)  siyosiy 

partiyalar,  tashkilotlar,  alohida  arboblar  faoliyatining  asosiy  qoidalari 

va  maqsadlari  bayoni;  3)  oʻquv  fani  mazmunining  qisqacha  izohi;  4) 

teatr, konsertlar va b. 

Buni amalga oshirish oson bo’lmay oldingi o’quvchilarning ish tajribasi 

shuni ko’rsatadi. Bir qancha o’qituvchilar ish usullarini bajarish 

shartlarini murukkablashtiradi. Masalan o’quvchilarga kesish 

operatsiyasini bolg’a va zubila yordamida bajarish talab qilinadi. 

Shunday tajriba o’tkazilgan o’quvchilarning bir qismi oddiy asbob bilan 

qolgan qismi bo’lsa, o’ruvchi qismning diametri 8 mm bo’lgan bolg’alar 

va 5 mm zubilalar bilan ishlagan. Bunda oddiy asboblar bilan ishlash 

aniqligiga qaraganda 3-4 marta yuqori talablar qo’yildi. Bunday 

sharoitda chap qo’lning turish holati bilan o’ng qo’lning harakati 

o’rtasida moslilik juda aniq bo’lish kerak. Bularning ozgina bo’lsa ham 

mos kelmasligi urilishining noto’g’ri bo’lishiga olib keladi. 

Ish xavfsiz bo’lichi uchun zubilaga qaling rezina saqlagich saqinasi, 

chap qo’lni esa bolg’aning urilishidan saqlaydi. 

Metalga slesarlik ishlov operatsiyalarini o’rganish uslubiyatining asosiy 

masalalari. 

O’lchash, to’g’rilash, bukish, 

kesish va qirqish

, qaychi, arra egovlash 

rez’ba chiqarish va hakozalar. 

Shuningdek dasturning mazmuni bilan birma-bir tanishib chiqish lozim. 

Endi har bir sinf o’quvchilariga o’zlashtirish kerak bo’lgan bilim, 

---

ko’nikma va moqirliklar, bilimlar va mavzular ularga ojiratilgan soatlar 

muqdori, mehnat ob’ektining tegishli tizimlarini ko’rsatilgan bo’ladi. 

Maktab dasturini o’rganish va analiz qilishni to’gatgandan keyin 

o’qituvchi o’quvchilarning ish ob’ekti sifatida xizmat qiladigan 

buyumlarni tanglashga kirishadi. 

Buyumlarni tanglash o’qituvchi mashqlarni o’tgazishga tayyorlanishda 

eng ahamiyatli bosqich bo’lib hisoblanadi. Shuning bilan qator 

tanglangan buyumlar o’z vazifalariga qarab jamiyatlik foydali 

xarakterga ega bo’lishi kerak. 

Shuningdek, ularga bir qancha talablar qo’yiladi, ular quyidagi: 

Buyumlarni tayyorlashda ishni talab qiladigan va rejalashtirilgan vaqt 

normasi o’qish kuchlari etadigan bo’lishi kerak. 

Buyumlarni ishlash o’quv dasturidagi belgili operatsiyalardaniborat 

bo’lishi kerak. 

Buyum vazifasi va konstruktsiyasi o’quvchilar tushuncha 

oladiganbo’lishi kerak. 

Bu talab a’lochi o’quvchilar har xil modellarni tayyorlaganda o’rinli 

bo’ladi. 

Maktab rahbarlari darsdagi mehnat mashqlarini har xil korxonalarining 

buyurtmalari asosida o’tkazishga intilib, bunday sharoitdagini 

o’quvchilarning mehnati ongli mehnatga aylanadi, bu bo’lsa o’quv 

tarbiya ishining natijali bo’lishiga o’z ta’sirini tekizadi. 

O’qituvchining navbatdagi mavzu bo’yicha mashqlarga tayyorlanishi 

kalendar’’ reja tuzishdan boshlanadi. Qulay sharoitda kalendar’ reja 

chorakka, yarim yilgi va bir yilga tuzilish mumkin. Agarda maktab 

korxona tomonidan materiallar bilan ta’minlangan bo’lsa, reja bir yilga 

tuzilish mumkin. Guruh bilan frontal formada o’rganishga bo’lmaydigan 

mavzular uchun grafik tuziladi . Masalan maktabda tokar’ stanogida 

materiallarini ishlash frontal formada ishlashga etarli bo’lmasa, unda 

o’quvchilarni sonini hisobga olib grafik tuziladi. Bu bo’yicha 

o’quvchilar dasturda nazarda tutilgan ishlarni navbat bilan bajaradi. 

O’quv mavzusining mazmunini ko’rsatuvchi barcha materialni 

o’qituvchi darslarga bo’ladi. Dars tiplarini ular orasidagi bog’lanishlarni 

aniqlaydi, o’quvchilar ishlaydigan ob’ektlar va uskunalarni belgilaydi. 

Oldingi mehnat o’qituvchilarning ishlari ko’rsatilganda bu yoki boshqa 

mavzu bo’yicha dars o’tkazishga ko’ydagilarga e’tibor beriladi; 

- Mavzuning o’quv predmetidagi o’rni va o’quvchilar ishlashi kerak 

bo’lgan bilim, ko’nikma mohirliklari darajasi. 

- Nazariy praktika bilan bog’lanishligining 

---

- Mavzu materialning o’quvchilar o’zlashtirishini rivojlanishidagi 

ahamiyati; 

- O’quvchilarning yangi mavzuni o’zlashtirishga tayyorligi ; 

- Materiallning 

ketme-ket bayonlanishi

 

- O’quvchilar ishlab chiqarishning mosligi; 

- Mavzuni o’rganishdan kutilgan natija; 

- Darslar bilan o’quvchilarning sinfdan tashqari ishlar orasidagi 

bog’lanishi; 

Yuqorida ko’rsatilgan ishlar natijasida kelasi mavzuni o’rganishning 

kalendar’ rejasi tuzilishi mumkin. Konstruktsiyalash va mehnatni tashkil 

etishga qatnashish ishi borgan sari katta ahamiyatga ega. Shu sababli 

texnologik predmet kompleks konstruktorlik- texnologik, mumammali-

analitik va bashqada sismavzular haqida mehnatlar payda bo’lmoqda.