1. Ekonometrika fanining maqsadi nimalardan iborat?

2.Ekonometrik modellashtirishning zarurligi?

Ekonometrik modellashtirish va modellarning ahamiyati quyidagilarda namoyon bo‘ladi:

1) Ekonometrik usullar yordamida moddiy, mehnat va pul resurslaridan oqilona foydalaniladi.
2) Ekonometrik usullar va modellar iqtisodiy va tabiiy fanlarni rivojlantirishda yetakchi vosita bo‘lib xizmat qiladi.
3) Ekonometrik usullar va modellar yordamida tuzilgan prognozlarni umumiy amalga oshirish vaqtida ayrim tuzatishlarni kiritish mumkin bo‘ladi.
4) Ekonometrik modellar yordamida iqtisodiy jarayonlar faqat chuqur tahlil qilinibgina qolmasdan, balki ularning yangi o‘rganilmagan qonuniyatlarini ham ochishga imkoni yaratiladi. Shuningdek, ular yordamida iqtisodiyotning kelgusidagi rivojlanishini oldindan aytib berish mumkin.
5) Ekonometrik usullar va modellar hisoblash ishlarini avtomatlashtirish bilan birga, aqliy mehnatni yengillashtiradi, iqtisodiy soha xodimlarining mehnatini ilmiy asosda tashkil etadi va boshqaradi.
Asosiy ekonometrik usullar – bu matematik statistika usullari va ekonometrik usullar.
Matematik statistika usullari - dispersion tahlil, korrelyatsiya tahlili, regressiya tahlili, omilli tahlil, indekslar nazariyasi kabilardir.
Ekonometrik usullar - iqtisodiy o‘sish nazariyasi, ishlab chiqarish funksiyasi nazariyasi, talab va taklif nazariyasiga asoslanadi.
Ekonometrikani o‘rganish jarayoni – bu iqtisodiyot, iqtisodiy jarayonlarning ekonometrik modellarini tuzish jarayonidir.
Ekonometrikaning asosiy qo‘llaydigan usuli – korrelyatsion-regression tahlil usulidir.
Ekonometrik modellashtirish quyidagi ilmiy yo‘nalishlar kompleksidir:
- iqtisodiy nazariya;
- ehtimollar nazariyasi;
- matematik statistika;
- kompyuter texnologiyalari.
3.Ekonometrikaning qo`llanish sohalarini tushuntirib bering?
Ekonometrika-fanda juda tez rivojlanuvchi soha bo’lib, uning maqsadi iqtisodiy 
munosabatlarga miqdoriy o’lchamlarni berishdan iborat. “Ekonometrika” 
iborasi(so’zi) 1910 yilda (Avstro-Vengrya) buxgalter P.Tsemp tomonidan kiritilgan 
(u “ekonometriya” degan). Tsemp, “Agar buxgalteriya hisobi ma’lumotlariga 
algebriya va geometriya usullarini qo’llansa, u holda xo’jalik faoliyati natijalari 
to’g’risida yanada chuqurroq tasavvurga ega bo’lish mumkin” deb ta’kidlagan. 
Ushbu ibora ko’p vaqt davomida ishlatilmagan bo’lsada, “ekonometrika” iborasi 
iqtisod ilmida yangi yo’nalishni yuzaga kelishida juda qulay keldi.
Iqtisod fanida yangi yo’nalish - “ekonometrika” 1930 yilda paydo bo’ldi. 
“Ekonometrika” (grekcha “metron”) so’zi ikkita “ekonomika” va “metrika” 
so’zlarining birlashmasidan tashkil topgan. Shunday qilib, iboraning o’zida 
ekonometrikani fan sifatida uning xususiyati va mazmuni ifodalanadi. Uning 
mazmuni: iqtisodiyot nazariyasi tomonidan ochilgan va asoslangan aloqa va 
munosabatlarni miqdoriy ifodalashdan iborat. Demak ekonometrika iqtisodiy 
hodisalarni o’lchash va tahlil qilish haqidagi fandir. 
Ekonometrikaning yuzaga kelishi iqtisodiyotni o’rganishda bir nechta fanlarni 
birlashtirgan yondashuv natijasi bilan bog’liq. Bu fan iqisodiyot nazariyasi, statistika 
va matematik usullarni birlashtirish va o’zaro to’ldirish natijasida yuzaga kelgan. 
Keyinchalik ekonometrikani rivojlantirish uchun ushbu usullarga hisoblash texnikasi 
tadbiq etilgan. 1933 yilda R.Fisher tomonidan “Ekonometrika” jurnaliga asos solindi. Jurnalda u ekonometrikaga quyidagicha ta’rif bergan: “Ekonometrika-bu o’sha iqtisodiy statistika emas. Ko’p qismi miqdoriy xususiyatga ega bo’lgan iqtisodiy nazariyaning ham o’zi emas. Ekonometrika matematikani iqtisodga qo’llash ham emas. Tajriba shuni ko’rsatadiki har uchchala statistika, iqtisodiyot nazariyasi va matematika 
fanlarining komponentalari zamonaviy iqtisodiy xayotni miqdoriy tomonlarini 
anglash uchun zaruriy, lekin etarli bo’lmagan shartlaridir. Bu-uchta fanning birligidir. 
Bu birlik ekonometrikani tashkil etadi”. Shunday qilib, ekonometrika-Bu iqtisodiy jarayon va hodisalarni o’zaro bog’lanishini miqdor jihatdan ifodalovchi fandir. Ekonometrik usullar oliy statistika deb nomlanuvchi juft va ko’p o’lchovli regressiya, juft, xususiy va ko’p o’lchovli korrelyatsiya, trendlarni ajratish va boshqa davriy qatorlar komponentalari, statistik baholash usullari asosida yuzaga kelgan va rivojlangan. R.Fisher shunday deb yozgan: “Statistik usullar ijtimoiy fanlarda muhim element hisoblanadi va aynan shu usullar yordamida ijtimoiy bilimlar fan 
darajasigacha ko’tarilishi mumkin”. 
Birinchidan –ekonometrika o’ziga xos bo’lgan usullar tizimi sifatida iqtisodiy 
o’zgaruvchilar va ular orasidagi bog’lanishlarning xususiyatlarini tasvirlagan xolda 
o’zining masalalarini aniqlashtirish bilan rivojlana boshladi. Regressiya tenglamasiga 
na faqat birinchi darajali o’zgaruvchilarni kiritildi balki natijaga maksimal yoki 
minimal (ozmi-ko’pmi) darajada ta’sir etuvchi qiymatlarni akslantiruvchi iqtisodiy 
o’zgaruvchilarning optimal xususiyatlarini ifodalash maqsadida, ikkinchi darajali 
o’zgaruvchilarni ham kiritila boshlandi. Masalan: Ekinlarni o’g’itlantirishning 
hosildorlikka ta’sirini ko’radigan bo’lsak, ekinlarni ma’lum bir darajada 
o’g’itlantirish uning xosildorligini oshiradi; lekin o’g’itlantirish me’yor darajasidan 
ortishi hosildorlikni ortishiga olib kemaydi balki, hosildorlikni pasayishiga olib 
kelishi mumkin.
4.Ekonometrik modellashtirish usullari tasnifi qanday?
Hozirgi paytda iqtisodiy fan va amaliyot amaliy matematika yutuqlaridan 
tobora kengroq foydalanmoqda, ularni ilmiy tadqiqotlar qurolidan murakkab xo’jalik 
masalalarini samarali hal kilishning muhim vositasiga aylantirmoqda. 
Zamonaviy iqtisodiyot nazariyasi ham mikro-, ham makrodarajada tabiiy, 
zaruriy element sifatida matematik modellar va usullarni o’z ichiga oladi. 
Matematikadan iqtisodiyotda foydalanish iqtisodiy o’zgaruvchilar va ob’ektlarning 
eng muhim, ahamiyatli boѓlanishlarini ajratishga va formal tasvirlashga, iqtisodiyot 
nazariyasining qoidalari, tushunchalari va xulosalarini aniq va lo’nda bayon qilishga 
imkon beradi. 

Bir tomondan, modellar oson o’rganiladigan bo’lishi kerak, shuning uchun ular juda murakkab bo’lmasligi kerak — binobarin, ular albatta faqat soddalashtirilgan 

nusxalar bo’ladi. Biroq, ikkinchi tomondan, modellarni o’rganishdan olingan 
xulosalarni haqiqiy ob’ektlarga ham qo’llash lozim, demak, model o’rganilayotgan 
haqiqiy ob’ektning muhim tomonlarini aks ettirishi kerak.