1. Elektr toki Vakumda elektr toki

ikkilamchi elektron (tezkor elektronlar tomonidan taqillatish);
•
termion (issiq katoddan elektronlarning bug'lanishi);
•
fotoelektronik (elektronlar yorug'lik bilan uriladi);
•
elektron (kuchli maydon tomonidan taqillatish).
Elektronlar etarli kinetik energiyaga ega bo'lsa, metalldan uchib chiqishi mumkin. Bu
ma'lum bir metall uchun elektronlarning ish funktsiyasidan kattaroq bo'lishi kerak.
Katoddan chiqarilgan elektronlar elektron bulutni hosil qiladi. Ularning yarmi asl holatiga
qaytadi. Muvozanat holatida chiqarilgan elektronlar soni qaytib kelgan elektronlar
soniga teng. Elektron bulutining zichligi haroratga to'g'ridan-to'g'ri proportsionaldir
(ya'ni, harorat ko'tarilgach, bulutning zichligi katta bo'ladi).
Elektrodlar manbaga ulanganda, a
elektr maydoni
. Agar oqim manbaining musbat qutbi
anodga (sovuq elektrod), manfiy qutb esa katodga (issiq elektrod) ulangan bo'lsa, u
holda elektr maydon kuchi qizdirilgan elektrodga yo'naltiriladi.
Vakuumdagi elektr toki turli elektron qurilmalarda qo'llaniladi. Bunday qurilmalardan biri
vakuum diodidir.

---

---

Guruch. 3. Vakuumli diod

U silindrdan iborat bo'lib, 2 ta elektrod - katod va anodni o'z ichiga oladi.
• Vakumda elektr tokini faqat elektronlar tashiydi. Vakumda elektr tokining
faqat magnit ta`siri kuzatiladi. Issiqlik va kimyoviy ta`sirlari kuzatilmaydi.
• Issiqlik ta`sirida moddadan elektronlarning ajralib chiqishiga termoelektron 
emissiya deyiladi.
• Ikki elektrodli elektron lampaga diod deyiladi. Diod elektr tokini faqat bir
tomonga o`tkazadi.
Diod o`zgaruvchan elektr tokini o`zgarmas elektr tokiga aylantirish uchun
ishlatiladi.
• Anod potensiali (U) ta`sirida elektron olgan tezlanish (a); E– elektr maydon
kuchlanganlik vektori, d– elektrodlar orasidagi masofa.
Anodga yetib borgan elektron tezligi (v)

---

---

Elektronni anodga yetib borishida elektr maydonining bajargan ishi– A

U– anod kuchlanishi, q–anodga yetib borgan zaryad , N–anodga yetib borgan
elektronlar(e) soni.
• Gazlarda elektr tokini elektronlar, musbat va manfiy ionlar tashiydi.
• Gazlardan elekt tokini o’tishiga gaz razryadi deyiladi..
• Gazlarda elektr tokining issiqlik va magnit tasirlari bo’ladi, ximiyaviy tasiri