1. «Folklor» atamasi etimologiyasi

va savdo-sotiqqa aloqador mehnat qo'shiqlari ham bo'lgan. Bulardan 

tashqari, harbiy asirlikka va qamoqxonalarga tushganlarning ham 

o'z qo'shiqlari bo'lganligi shubha uyg'otmaydi. Ammo bunday 

qo'shiqlar vaqtida yozib olinmagan, shu sababli ular haqida hozircha 

bir narsa deyish qiyin.

 

---

3.  Mahmud Qoshg’ariyning «Devonu lug’atit turk» asarida folklor 

materiallaridan foydalanish mahorati. 

J:

 Eng qadimiy folklor-qo‘shiqlar va maqollardan ham tashkil 

topgan. Ularning dastlabki namunalari Mahmud Koshg'ariyning 

≪Devonu lug'otit turk≫ asari orqali bizgacha yetib kelgan. 

≪Devon≫dagi qo‘shiqlar mazmunan rang-barangdir. Jami 750 satr 

atrofida bo‘lib, to‘rtlik, uchlik va ikkilik shaklidagi 

210 

she’riy parchadan 

iborat. Ular meloddan awalgi VII asrdan meloddan keyingi XI 

asrgacha 18 asrlik vaqt ichida yaratilgan va o'sha zamonlar voqeligini 

aks ettiradi. Ularning ko‘pchiligini ovchilik, chorvachilik, mavsummarosim, 

lirik-ishqiy, qahramonlik va didaktik qo'shiqlar tashkil etadi. 

Bu silsilada ayniqsa, ovchilik bilan bog‘liq qo‘shiqlar katta o ‘rin 

egallaydi. Ularda ov qilishning ilk ko‘rinishlari — it, qush yordamida, 

shuningdek, o‘q-yoy bilan ov qilish tajribalari haqida kuylangan: 

Ov qushlarin ushlashib. 

Tulki to ‘ng‘iz tishlatib, 

Itlarimiz ishlatib, 

H unar bilan gerdaydik. 

"l)cvon

≫dagi qo'shiqlarda xalqning hayot tajribaiaii, liai Im 

l.isluiug yaxshi va yomon jihatlari, suv toshqini, uylanisli, oilada 

<>la onaning roli, nasihatlarining ahamiyati, qahramonning jany 

mavdonida cl-u yurtini, xalqini deb halok bo‘lishiga daxldor riiliiv 

ki-cinnmalari o‘z aksini topgan. 

Slumingdek, 

≪Devon≫da Alp ErTo'nga marsiyasi keltirilgan. Unda 

salq qaliramoni Alp Er To‘nganing vafoti munosabati bilan elning 

(|,illiq qayg'uga botganligi, chuqur ruhiy iztirobga tushgani bayon 

cl ilgan. Yusuf xos Hojib Alp Er To‘ngani forslar Afrosiyob deb 

atashganini ma’lum qiladi. 

Alp Er To‘nga — yo‘lbars kabi kuchli, bahodir odam degani. 

Marsivada Aip Er To‘nganing o'limi achchiq qismat, dahshatli fojea, 

n'miiii to'ldirib bo‘lmaydigan yo‘qotish sifatida baholanadi. 

•■I K'vou

≫ orqali bizgacha ≪Oltin qon≫ nomli afsona matni hamda 

alsona janrining qadimda 

≪sav≫ deb yuritilganligi, uning ijrosi 

xiisiisulai'i ma’lumotlar ham yetib kelgan. Shuningdek, 

≪Devon≫dan 

UK) lai lia xalq maqollari o‘rin olgan.

 

4.  Or-nomus, hayo, iffat mavzusidagi maqollarga 10 ta misol 

keltiring, badiiy tasviriy vositalarini aniqlang. 

J: