1 Foyda solig‘i stavkalari va ularni qo’llashning o‘ziga xos hususiyatlari Foyda solig‘ini hisoblab chiqarish tartib Foyda solig‘ini to‘lash tartibi

Mavzu: Foyda soli g‘i stavkalari. Soliqni hisoblab chiqarish va to‘lash tartibi

REJA:

1 Foyda solig‘i stavkalari va ularni qo’llashning o‘ziga xos hususiyatlari

2. Foyda solig‘ini hisoblab chiqarish tartib 3. Foyda solig‘ini to‘lash tartibi

Soliq stavkalari Respublika va mahalliy byudjetlar xarajatlarini mablag bilan ta'minlashda muvozanat darajasini hamda xo‘jalik sub'ektlarining moliyaviy imkoniyatlarini belgilaydi.
. Iqtisodiy adabiyotlarda soliq stavkasi deganda soliq ob'ektining har bir soliq birligi uchun davlat tomonidan belgilab qo‘yilgan me'yori tushuniladi
Soliq stavkasining ahamiyati soliq ob'ektini qancha qismi qanday miqdorda majburiy to‘lov sifatida byudjetga undirishini xarakterlaydigan masalaga javob beradi. Soliq stavkalarini mohiyati shundaki, ular soliq ob'ekti, soliq birligi va soliq normalariga asoslangan holda soliq mexanizmini samarali ishlashini ta'minlaydi
Kanadalik olim Pinto, O. (2016) ta'kidlashicha soliq omillari xalqaro raqobatbardoshlikni baholashda muhim ahamiyatga ega bo‘lib, mamlakatning soliq tizimi uning raqobatdoshligining asosiy belgisi hisoblanadi. Foyda solig‘i korxonalarning xarajatlariga va pul oqimlariga ta'sir qiladi.
Xalqaro raqobatbardoshlikka ta'sir qiluvchi 5 ta soliq omillar quyidagilardir.
1. Foyda solig‘i stavkalari;
2. Boshqa soliqlar va yig‘imlar
3. Investitsiyaga chegirmalar;
4. Soliq tizimining murakkabligi;
5. To‘g‘ridan to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar.
Keyingi yillarda mamlakatimizda raqobatbardosh ishlab chiqarishni rag‘batlantirish, erkin raqobat muhitini qo‘llab-quvvatlash va barcha tadbirkorlik sub'ektlari uchun Keng imkoniyat yaratishga qaratilgan soliq tizimini joriy qilishga qaratilgan keng ko‘lamli chora-tadbirlar amalga oshiriladi.
Jumladan, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 18 iyulda qabul qilingan PF-5116-sonli Farmoniga asosan 2018 yildan korxonalarning sof foydasidan 8 foiz miqdorida undiriladigan obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig‘i foyda solig‘i bilan unifikatsiya qilindi.
Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 29 iyunda qabul qilingan PF-5468-sonli Farmoni bilan mamlakatimiz soliq siyosatini takomillashtirish kontsepiyasi qabul qilindi.
Mazkur kontseptsiyaga muvofiq, 2019 yildan foyda solig‘i stavkasini 14 foizdan 12 foizga, tijorat banklari uchun – 22 foizdan 20 foizga pasaytirildi, shuningdek, mobilь aloqa xizmati ko‘rsatayotgan yuridik shaxslar uchun rentabellik darajasidan kelib chiqib foyda solig‘i hisoblash tartibi, sement (klinker) va polietilen granulalar ishlab chiqaruvchi korxonalar uchun qo‘shimcha foyda solig‘i bekor qilingan holda foyda solig‘i stavkasi 20 foizga oshirildi.
foyda solig‘i stavkalari dinamikasi

2015 yilda	7,5 %
2018 yilda	14 %
2019 yilda	12%

2015 yilda	15%
2018 yilda	22%

foyda solig‘ining asosiy stavkasi
banklar uchun foyda solig‘i stavkasi