1. Geodeziya fani va uning vazifalari

63. Umumgeografik, mavzuli va maxsus xaritalar. Ularni har biriga alohida tavsif bering.
masshtabli umumgeografik xarita, at las va mavzuli xaritalardan foydala nildi. Har bi r topshiriqni bajarishda topografik va obzor topografik xaritalar. elementlari ni tasvirlashda zarur bo‗ladigan ko‗rsatmalar va shartli belgilarni puxta. o‗rganib chiqish talab etiladi. Bunday ma'lumotlar metodik ahamiyatga ega bo‗lib, ular xaritani tuzishda, umumgeografik xaritalarni asosiy elementlarini (relyef , gidrografiya, aholi punktlari, yo‗llar va h.k.) generalizatsiya qilishda va ushbu. ... Topshiriqning maqsadi : Obzor xaritalar bilan tanishish; xaritalar. mazmunini o‗rganish; alohida elementlar va ularning tavsiflari ni tasvirlash uchun. foydalanilgan usullarni; matem atik asosi va jihozlanishini ko‗rib chiqish. Topshiriqni bajarish natijasi: javdal (2 –jadval) ko‗rinishida jihozlash vaMavzuli va maxsus kartalarda (shartli ravishda) kartaning mazmu-nini va geografik asosini bir-biridan farqlash lozim. Geogrqfik asos — karta mazmunining umumgeografik qismi bo‘lib, u mavzuli karta mazmunini tashkil etgan elementlarni kartada to‘glri tasvirlashga va fazoviy bog‘lashga hamda karta bo‘yicha oriyentirlashga xizmat qiladi (1.2-rasm). f. MAVZULI KARTALAR. ... Kartaning legendasi qo'llanilgan belgilami tushuntirib (izohlab) beradi, bu kartaga olinayotgan obyektning man-tiqiy asosini aks ettiradi. Shartli belgilarning ketma-ket joylashtirilishi, ularni o ‘zaro bir-biriga bo'ysunishi, shtrixli elementlar uchun ranglar majmuasini to ‘g‘ri tanlab olish kartada tasvirlanayotgan voqea va hodisa yoki jarayonlar tasnifiga mantiqan bo‘ysindirilgan bo‘ladi
64. Geografik xaritalarni qoplagan maydoni, mazmuni, masshtabi va maqsadi bo‘yicha
tasniflab bering.
Xaritalar geologik xaritalashni natijasi bo’libgina qolmay, u yig’ilgan geologik ma’lumotlarni tahlil qilish natijasida ham tu-zilishi mumkin. Bu geologik kartalar orqali biz faqat Er yuzasi-ni emas, balki Erning ichki tuzilishi to’g’risida ham tasavvurlarga ega bo’lishimiz mumkin. ... Geomorfologik xaritalar da esa er relefi va uning alohida elementlari rang va chiziqlar bilan ko’rsatilgan bo’ladi. Geomorfologik xarita tuzishda dala kuzatishlaridan tashqari, topografik xaritalardan, aerokosmosuratlardan hamda to’rtlamchi davr yotqiziqlari xaritasidan foydalaniladi. ... Bu kartalar yordamida asosan maydonlarni geologik tuzilishi o’rganiladi va foydali qazilma boyliklarini zahiralari baholanadi. 4. Yirik masshtabli kartalar. Masshtabi 1:50.000, 1:25.000 Ushbu turdagi shkala bo'yicha xaritalar quyidagicha tasniflanadi: Kichik o'lchamdagi xaritalar. Ular umumiy yondashuv va strategik tadqiqotlar uchun xodimlardir. O'rta o'lchovli xaritalar. Batafsil rejalashtirish uchun xodimlar. Katta hajmdagi xaritalar. Ular shahar, texnik va ma'muriy maqsadlarda foydalaniladi. 2- Grafik shkalasi. ... Ushbu turdagi shkala bo'yicha bir santimetr bir kilometrga teng. Bu o'lchov birligini aniq ko'rsatishdan iborat. Masalan, millimetr 100 kilometrga to'g'ri keladi deb ayting. 4- xromatik shkalasi. Ular odatda xaritalarda, masalan, relyefning relyefini ifodalovchi xaritalarda ishlatiladi. Bu turli xil balandliklar va chuqurliklarni aniqlash uchun turli xil ranglardan foydalaniladigan narsadir. Adabiyotlar