1. Gidromashinalar va ularning kiskacha rivojlanish tarixi. Gidromashinalarning turlari va ishlash printsipilari

Ikkinchi guruhga suyuqlikka bosimni orttirish yuli bilan energiya beruvchi nasoslar kiradi. Suyuqlikni porshen bosimi (porshenli nasoslar) aylanuvchi jismlar (rotorli nasoslar) siqilgan xavo gaz yoki bug’ (pnevmatik suv kursatgichlar, Gemfri nasosi va b). yordamida chiqarish mumkin. Bularga suyuqlikka gidravlik zarb orqali beruvchi mexanizmlar (gidravlik taran) ham kiradi.
Uchinchi guruhga nasoslarda suyuqlikka kinetik energiya berilib, sungra u bosim energiyasiga aylantiriladi. Bularga birinchi galda kurakli (markazdan qochma parrakli uqiy) nasoslar kiradi (ularda ish kismi valda aylanuvchi kurakli gildiraklardir). Ikkinchidan oqimchali nasoslar (ejektorlar, injektorlar gidravlik elekvatorlar) kiradi (ular suyuqlikka energiya beruvchi boshka suyuqlik gaz yoki bugdir).
P orshenli nasos qurilmasining eng sodda sxemasi 1-rasmda keltirilgan. bu nasoslarda suyuqlikning surilishi va haydalishi porshenning tsilindrda ilgarilanma qaytma xarakat qilishiga assolangan. Bunda porshen 3 (2-rasm) tarkibidagi shtok 2 bulgan krivoship-shatunli mexanizmi 1 yordamida xarakatga keladi. Porshen tsilindrichida qaytma orqaga) xarakat qilganida uning oldidagi ish bushlig’ining hajmi ortib siyraklanish hosil buladi. Bu siyraklanish ma‘lum bir chegaraga yetganida ish bushlig’idagi bosim р_с bilan tovonli klapan 7 ostidagi xrapovikda bulgan bosim orasidagi farq surish klapani 4 ni ochadi va suyuqlik surish trubasi 6 orkali ish bushlig’iga kiradi. Nassolarda suyuqlik qaysi tipdagi kuchlardan (dinamik kuchlar yoki statik kuchlar) foydalanib surilishiga qarab ular dinamik yoki hajmiy nasoslarga bulinadi. Bunda yuqoridagi klassifikatsiyaga kirgan nasolarning porshenli va rotoli turlari hajmi nassolarga qolganlari esa dinamik nasoslarga kiradi.Surili protsessi porshen uzining eng chekka surilishi chegarasiga yetguncha davom etadi. Bunda surilish trubasidagi siyraklanishni surish klapani oldiga joylashtirilgan vakuummetr yordamida ulchash mumkin. Ta‘minlovchi idishdagi suyuqlik sathidan nasos tsilindrining eng yuqori sathigacha bulgan balandlikka surish balandligi Н_с deyiladi.