1. Gulli o’simliklar va o’simliklarni hayotiy shakllari. Ikki yillik o’simliklarlarga qaysi o’simliklar kiradi?
Download 0.61 Mb.
|
umumiy test @Biologiya
- Bu sahifa navigatsiya:
- Hayvon va o
a) R.S Muhamedov b) Z. Bo’riyev c) Sh.S.Azimova d) O.G. Odilova 115. Adliya vazirligining sud med-eskspertiza bo’limi ,,Geninmar’’ bilan hamkorlikda qaysi usulni tadbiq etishdi? a) polidaktiliya b) braxidaktiskopiya c) daktiloskopiya d) dermatoglifika 116. Respublika kardiomarkazi qaysi genning irsiylanishini o’rganmoqda? a)dilyatatsion kardiomiopatiya b) miokard infarkti c)ishemiya d)insult 117. AQSh qishloq xo’jaligi va mexanika universiteti biotexnologiya markazi bilan hamkorlikda qanday genlar ajratib olingan? a) poliedr virusi genlari b)rizosfera bakteriyasi genlari c) bug’doyning gullashini boshqaradigan d) g’ozaning gullashini boshqaradigan 118.S.Jatayev va F. Muhamedovalar genetik injeneriya sohasida qanday ish olib borishgan? a) quyon zigotasiga o’stiruvchi gen kiritishdi b)g’o’za va bug’doyning gerbitsidga chidamli navlarini yaratishdi c) paxtaning gullashini boshqaradigan formalarini yaratishdi d)poliedr virusining geniniolishdi 119. F. Grifit tajribalaridan olingan natijalarni qaysi olim tushuntirib bergan ? a) J. Tomson b) J. Gyordan c) F. Grifit d) O. Eyveri 120. Organizimga kirgan begona gen qanday nomlanadi ? a) antibioz b) antitoksin c) antigen d) antitana 121. J. Hamidov qanday transgen formani yaratdi ? a) tuproqni gerbitsid va pestitsidlardan tozalovchi bakteriyalar b) bug`doy va g`o`zani gerbitsidga chidamli navlarini c) tuproqdagi simobni o`zlashtradigan o`simlik d) tez o`suvchi va yirik quyon 122. Biotexnologiya sohasiga oid ilmiy ishlar o`tkazishda qatnashmagan O`zbekiston olimlarini aniqlang ? a) R. Muhammedov b) O. Odilova c) j. Musayev d) N. Nazirov e) J. Hamidov f) O Jalilov j) Sh. Azimova k) I. Abdurahmonov i) D. Abdukarimov a) a, b, e, j, k b) a, b, c, d c) e, f, j, k, i d) c, d, f, i 123. Rekombinat DNK olish va genlarni kodlash biotexnologiyasini ilk bor qaysi olim amalga oshirgan? a) J.Gyordon c) Keller b) Roslin f) Milshteyner c) J.Tomson j) Boyer d) I.Abdukarimov k) Koen a) c,d b) a,b c) j,k d) e,f 124. Transpozon tarkibidagi gen tomonidan kodlangan DNK malekulasini “yopishqoq” uchlar hosil qilib kesuvchi fermentni aniqlang. a) transpozaza b) endonukleaza c) ligaza d) resrtriktaza 125. Transgen banan qanday yaratilgan va uning xususiyatlarini aniqlang. a) banan genomiga yuqumli kasalliklarga qarshi vaksina ishlab chiqaradigan gen kiritib b) zigotasiga somatik hujayrasining yadrosi ko’chirib o’tkazilgan c) mevasini iste’mol qilganda ayrim yuqumli kasalliklarga immunitet hosi bo’ladi d) urug’ va mevasidan vaksinalar tayyorlanadi va bolalar emlanadi a) a.b.c.d b) a.c. c) c.d d) a.b 126. Qaysi olimlar hayvonlar klonini yaratishda o`z xisalarini qo`shishgan ? a. J. Gyordon; b. Roslin; c. J. Tomson; d. I. Abdukarimov; e. Keler; f. Milshteyn; j. Koen a) j, k b) c, d c) e, f d) a, b 127. DNK ning ikki hissa ortishi nima deyiladi ? a) reduplikatsiya b) degeneratsiya c) renaturatsiya d) denaturatsiya 130. Transformatsiya jarayonini kashf etgan olimni aniqlang ? a) J. Gyordon b) J. Tomson c) O. Eyveri d) F. Grifit 131. Ko’chib yuruvchi genlar majmuasi qanday nomlanadi? a) endonukleaza b) plasmid c) gibridoma d)transpazon 132. Hayvonlarda ko’chib yuruvchi genlarni kashf etgan olimni aniqlang? a) A. Buxoriy b) G. Georgiyev c) B. Mak-Klintok d) J. Bishop 133. Yangi organlar yaratish texnalogiyasini qaysi olim(lar) kashf etgan? a) J.Gyordon b) Roslin c) J.Tomson d) I.Abdukarimov e) Keler f) Milshteyn j) Boyer k) Koen a) a,b,d b) j,k c) e,f d) c 134. Organizmning irsiyatini o’zgartirishda qaysi jarayonlardankeng foydalaniladi? a) trasformatsiya b) trasduksiya c) simbioz d) klonlash a) a,d b) b,d c) a,b d) a,b,c,d 135. Yot genni hujayraga kiritib, undan sun’iy sharoitda yaratilgan yangi xususiyatli o’simlik-..... a) lizogen b) gibridoma c) klon d) transgen 136. Mikrorganizmlarda ko’chib yuruvchi genlarni kashf etgan olim (lar) ni aniqlang? a) J. Bishop b) A. Buxoriy, J.Bishop c) B. Makklinton d) G. Georgiyev, A. Buxoriy 137. DNK bo’lagini klonlashda vektor sifatida nimadan foydalanish mumkin? a) virusning DNK molekulasidan b) traspozondan c) plazmidlardan d) endonukleazadan e) gormonlardan a) c,d,e b) a,b,c c) b,c,e d) a,b,d 138. Bakteriya hujayrasiga ma’lum genlarni kiritish usuli nima deb ataladi? a) gen muhandisligi b) xromosoma muhandisligi c) hujayra muhandisligi d) genom muhandisligi 139. ... o`rtacha 3-10 dona genlardan iborat bo`lib, ularning 2 xili farqlanadi. a) restriktazalar b) transpozonlar c) antigenlar d) plazmidlar 140. O. Odilova qanday transgen formani yaratgan? a) tuproqdagi simobni o`zlashtiradigan o`simlik b) tuproqni gerbitsid va pestitsidlardan tozalovchi bakteriya c) tez o`suvchi va yirik quyon d) bug`doy va g`ozaning gerbitsidga chidamli navi 141. Sun’iy sharoitda tez ko`payadigan va antitana sintezlovchi duragay hujayrani yaratgan olimlarni aniqlang. a) J. Gyordon b) Roslin c) J. Tomson d) I. Abdukarimov e) Keler f) Milshteyn j) Boyer k) Koen a) c, d b) e, f c) a, b d) j, k 45.Evalyutsion ta’limot 1.O`zbekistonda karam turkumining qanday navlari ekiladi? 1. bosh karam 2. qizil karam 3. gulkaram 5. kolrabi karam 6. bryussel karami a) 1.3.5.6 b) 1.2.3.4 c) 1.4.5.6 d) 1.3.4.5 2. Nima uchun lolaning bargi mumsimon qavat bilan qoplangan? a) hasharotlardan hmoya qilish uchun b) gaz alashinuvini yaxshilash uchun c) bargning kam suv bug`latishi uchun d) haroratni bir xil saqlash uchun 3.Quyidagi berilgan kserofit o`simliklarning kam suv bug’latishga moslashish belgilarini aniqlang. 1. lola. 2. qorabayalich 3. sigirquyruq 4.saksovul 5. kaktus a. yoz oylalarida bargini to`kib yuboradi b. barg sirti mumga o`xshash dog`lar bilan qoplangan c) barglari tangachalarga aylangan d) barglari qalin tuklar bilan qoplangan a) 1 – a 2 – b 3 – c 4 – d b) 1 – c 2 - b 3 - a 4 - b c) 1 – b 2 – a 3 – d 4 – c d) 1- d 2 – c 3 – a 4 – b 4. Yozda suvni kam bug`latishga moslashgan o`simliklar guruhini belgilang? 1 na’matak 2 lola 3 g`o`za 4 shuvoq 5 lolaqizg`aldoq 6 akatsiya 7 sigirquyruq a) 1.3.5 b) 1.5.6 c)2.5.6 d) 2.4.7 5. Qaysi o`simlikni bargini ustki qismi qalin tuklar bilan qoplangan? a) sariqchoy b) fikus c) mingdevona d) sigirquyruq 6. Tropik cho`llarda tarqalgan, bargining usti mum bilan qoplangan o`simliklarni aniqlang . a) aloe, shuvoq b) monstera, agava c) yantoq, qoraboyalich d) kaktus, juzg`un 7. Qiyofadosh turlar deb nimaga aytiladi? a) tashqi tomondan juda o’xshash, lekin o’zaro chatishmaydigan turlarga b) tashqi tomondan o’xshash, erkin chatishadigan turlar c) morfologik jihatdan farq qiladigan, lekin o’zaro chatishadigan turlarga d) morfologik, fiziologik, biokimyoviy jihatdan o’xshash turlarga 8. Mevasi iste’molchilar yordamida hayvonlar juniga ilashib tarqaladigan o`simliklar guruhini aniqlang. 1 qoqio`t 2 qo`ytikan 3 terak 4 qariqiz 5 beda 6 yantoq a) 2.4 b) 1.3 c) 5.6 d) 1.5 9. Meva va gulida ilgak, tikan, tuklar bo`lgan o`simlik guruhini toping? 1 ittikan 2 sachratqi 3 qayrog`och 4 zarang 5 qariqiz 6 qayin 7 yovvoyi sabzi 8 aylant 9 qo`ytikan a) 4.5.3.8.7 b) 2.7.9.5.1 c) 6.7.9.4.1 d) 9.2.1.5.3 10. Sersuv, seret o`simliklar guruhini belgilng ? a) kaktus, aloe, agava b) momaqaymoq, ayiqtavon c) ebalak, jag` - jag`, cherkez d) keyreuk, shirach, andiz 11. Bug`doy o`simligida xromosomaning gaploid to`plami nechtaga teng? a) 28 b) 42 c) 14 d) 7 12. Populyatsalarning geogegrafik alohidalanishi ko`proq qayerda ro`y beradi ? a) tur egalagan arealning chetki qismilarida b) populyatsa arealida alohidalanish ro`y beradi c) tur egallagan arealning barcha qismida d) tur egallagan aeralning markazida 13. Organizmlarning ko’payish xususiyati tur mezonining qaysi tipiga misol bo’ladi? a) ekologik b) genetik c) fiziologik d) etologik 14. Birlamchi organizmlar hayotiy xususiyatga ega bo’lishi uchun ular tanasiga …. kirishi lozim. a) fermentlar b) atomlar c) malekulalar d) flyuidlar 15. Tashqi muhitga javob reaksiyasiga qarab J.B.Lamark organizmlarni necha guruhga ajratdi? a) 2 ta b) 3 ta c) 4 ta d) 6 ta 16. G`o`zaning tetraploid turi berilgan javobni aniqlang. a) G. Xirzutum b) G. Xerbatseum c) G. Meksikanium d) G. Arbareum 17. Zot va navlar evolyutsiyasini harakatlantiruvchi kuchlar nima? a) irsiy o’zgaruvchanlik, sun’iy tanlash b) irsiy bo’lmagan o’zgaruvchanlik, sun’iy tanlash c) irsiy o’zgaruvchanlik, tabiy tanlanish d) yashash uchun kurash va tabiy tanlanish 18. Filetik yo’nalish deganda nima tushuniladi? a) mavjud turlarni duragaylash tufayli yangi turlarning paydo bo’lishi b) A va B turlarni duragaylash natijasida C turni paydo bo’lishi c) A turdan uzoq yillar davomida B turni kelib chiqishi d) A tur irsiy o’zgaruvchanlik tufayli A va B turlarga aylanishi 19. “Baquvat organizmdan kuchli, nimjondan kuchsiz organizm rivojlanadi.” Bu qaysi olim fikri? a) Levkipp b) Empedokl c) Gippokrat d) Aristotel 20. Qaysi olim gen mutatsiyalarini fizik omillar ta’sirida olish mumkinlagini tajribada isbotlab berdi? a) I.Michurin b) T.Morgan c) G.Miller d) De-Friz 21. Qaysi olim “ Bir o’simlik turi boshqa o’simlik turiga aylanishi mumkin” degan fikirni aytgan? a) Fales b) Aristotel c) Teofrast d) Levkipp va Demokritlar 22. Aneuploid turlarni ko’rsating. a) iloq avlodi b) skedra avlodi c) iloq va skedra avlodi d) yon suzar qisqichbaqa avlodi. 23. G’o’za avlodi turlari qaysi davrda alohidalashgan? a) Yura b) Bo’r c) Perm d) Trias 24. Nima sababdan populyatsiya ichida chatishish imkoni qo’shni populyatsiyalar bilan chatishishga qaraganda yuqori bo’ladi? a) populyatsiya individlari bir vaqtda jinsiy jihatdan yetiladi b) bir populyatsiya individlari barcha belgi va xossalari bilan o’xshash c) qoshni populyatsiyada organizmlar har-xil vaqtda jinsiy jihatdan yetiladi d) erkak va urg’ochi individlarni urchish imkoni yuqori bo’ladi. 25. Yangi dunyo g’o’za navlari qaysi turlar asosida yaratilgan? a) g. xirzitum, g. xerbatseum b) g. xirzitium, g. barbadanze c) g. xerbatseum, g.arboreum d) g. xirzitium, g. arboreum 26. Quyidagilardan qaysi biri allopatrik yo’nalishda turlar hosil bo’lishiga misol bo’ladi? 1. arealni bo’linishi 2.duragaylash natijasida 3. allopoliploidiya yo’li bilan 4. arealda geografik to’siqlar paydo bo’lish bilan 5. avtopoliploidiya yo’li bilan a) 1.4 b) 2.3 c) 1.3 d) 2.4 27. Bir yovvoyi turdan kelib chiqqan zot va navlarni toping? a) qoramol, kaptar, cho’chqa, karam b) qo`y, xonaki kaptar, qand lavlagi c) tovuq, kaptar, karam, qand lavlagi d) qo`y, it, qoramol, g`o`za 28. K. Linney o`simliklarning qaysi belgilariga asoslanib ularni 24 sinfga ajiratdi ? a) gulqo`rg`onlarinng shakli va soniga b) changdonlar soniga, chang iplarining uzun – kaltaligiga c) gul urug`chi tumshuqchasining shakliga d) urug` tugunchasining joylanishiga 29. Duragaylashda … o`zgaruvchanlik hosil bo`ladi. a) mutatsion b) modifikatsion c) kombinativ d) rekombinativ 30. Umurtqasiz hayvonlarning qishki uyquga ketishi … hisoblanadi. a) tur ichidagi kurash b) turlararo kurash c) tabiiy tanlanish d) tabiatning noqulay sharoitiga qarshi kurash 31. Beshiktervatarning tuzilishi moslanishining qaysi turiga mansub ? a) himoya rangi b) mimikriya c) himoya, maskirovka d) maskirovka 32. Paxtazorlarda o`sadigan begona o`tlar bilan g’o’za o`rtasidagi kurash yashash uchun kurashning qaysi shakliga mansub ? a) turlararo kurash b) tur ichida kurash c) tabiatning noqulay ta’siriga qarshi kurash d) o`simliklar o`rtasida kurash 33. Mikroevolutsiyaning oxirgi natijasi nima ? a) yangi turlar hosil bo`ladi b) turlar qirilib ketadi c) yangi turkum hosil bo`ladi d) yangi oila hosil bo`ladi 34. Stabillashtiruvchi tanlanish deb nimaga aytiladi ? a) tashqi muhitning deyarli o`zgarmagan mo`tadil sharoitida, avlod–ajdod belgilari o`zgarmagan individlarning saqlab qolinishi, o`zgarganlarining qirilib ketishiga b) tashqi muhitning o`zgarmas sharoitida avlod – ajdod belgilari o`zgargan individlarning saqlanib qolib ozgarmaganlarning qirilib ketishi c) muayyan joyda tarqalgan bir turga mansub organizmlar orasida bir – biridan farq qiluvchi ikki va ortiq individlar uchrashiga d) organizmlarning qaror topgan belgi–xossalarini o`zgarishiga, yangi belgi–xossalar hosil bo`lishi va rivojlanishning ta’minlashiga 35. Ayrim hayvonlarning tashqi qiyofasi, rang – barang bo`lib ko`zga yaqqol tashlanadi. Bu moslanishning qaysi biraga misol bo`ladi ? a) himoya rangi b) maskirovka c) ogohlantiruvchi d) mimikriya 36. Nami kam bo`lgan joydagi o`simliklarning qisqa muddat ichida gullab, urug` berishi, yashash uchun kurashning qaysi shakliga misol bo`ladi ? a) tur ichidagi b) turlararo c) noqulay sharoitga qarshi d) A va B javoblar to`g`ri 37. Zaharsiz Amerika suvilonining zaharli korall aspidiga o`xshab qolishi qanday hodisa va evolutsion o`zgarishlar yo`nalishining qaysi biriga mansub ? 1 maskirovka a) auromorfoz 2 mimikriya b) idioadaptatsiya 3 himoya rangi v) umumiy degeneratsiya 4 ogohlantiruvchi rang a) 2 – v b) 3 – v c) 4 – v d) 2 – b 38. Hatakatlantiruvchi tanlanish natijasida kelib chiqqan o`simlikni belgilang ? 1 bo`yimadoron 2 qizil tikan 3 isfarak 4 palma 5 zirako`t a) 4.1 b) 4.2 c) 1.3 d) 2.5 39. Misrliklar qaysi hayvonlarni xonakilashtirganlar ? 1 eshak 2 maymun 3 echki 4 qo`y 5 g`oz 6 o`rdak a) 1.3.4 b) 2.5.6 c) 3.4.5 d) 2.4.5 40. Mutagenez qanday o`zgaruvchanlikda yuzaga keladi ? a) kombinativ b) rekombinogenez c) irsiyatni o’zgarishida d) modifikatsion 41. Populyatsiyadagi kombinatsion o`zgaruvchanlik manbai nima ? a) mutatsiya b) genofor c) chatishtirish d) evolutsiya 42. Turning xromosoma yig`indisi, soni, shakli, va katta – kichikligi qaysi tur mezoniga bog`liq ? a) geografik b) ekologik c) fizologik d) genetik 43. Kambala, skatlarning rangi suv tubi rangiga o`xshashligi evolyutsiyaning qaysi yo’nalishiga bog`liq? a) rudiment b) aromorfoz c) idiodaptatsiya d) degeneratsiya 44. Evalutsiyaning harakatlantiruvchi kuchlarini belgilang ? a) irsiyat, biologik regress, tabiy tanlanish b) irsiy o`zgaruvchanlik, gradatsiya, yashash uchun kurash c) tabiy tanlanish, biologik progress, o`zgaruvchanlik d) irsiy o`zgaruvchanlik, yashash uchun kurash, tabiiy tanlanish 45. Tur ichida kechadigan va uni o`zgarishiga olib kelgan jarayon qanday ataladi ? a) elementar evolutsiya b) makroevolyutsiya c) mikroevolyutsiya d) konvergensiya 46. Sun’iy tanlanish natijasida nima hosil bo`ladi ? a) populyatsiya b) kenja tur c) zot va nav d) nav va yangi tur 47. Makroevolyutsiya qanday evalutsiya hisoblanadi ? a) populyatsiya ichida boradigan b) kenja turlar ichida boradigan c) turdan yuqori sistematik birlik ichida boradigan d) har xil populyatsalar ichida boradigan 48. Turning yaxlitligi nimaga bog`liq? a) tur individlari o`rtasidagi munosabatlarga b) tur mezonlarini xilma-xilligiga c) turning areal bo’ylab tarqalishiga d) tur individlarining o’zgaruvchanligiga 49. Bir tur arealining ma’lum qismida uzoq vaqt yashab kelayotgan, mazkur turning boshqa individlari yig’indisidan nisbatan alohidalashgan, bir-biri bilan erkin chatishadigan individlar yig’indisi nima deb ataladi? a) tur b) kenja tur c) populyatsiya d) biogeotsenoz 50. 1892-yil Shimoliy Amerikada qattiq qor bo’ronida chumchuqlarning qanday xususiyatga ega bo’lganlari nobud bo’lgan? a) kalta qanotli b) uzun qanotli c) normal qanotli d) kalta va uzun qanotlilar 51.Cho’tka qanotli baliqlar va gatteriyaning o`zgarmay qolishiga nima sabab ? a) yashash sharoitiga moslashish b) yashash uchun kurash c) tabiy talanish ta’siri d) muhit sharoitining doimiy bo`lishi 52. Barcha hayotiy jarayonlarning o`xshashligiga bog`liq bo`lgan mezonni aniqlang ? a) geografik b) ekologik c) fiziologik d) genetik 53. J.B.Lamark evolyutsiyaga doir qanday tushunchalarni noto’g’ri talqin qilgan? 1. muhit sharoiti ta’sirida moslanuvchanlik paydo bo’lish sabablari 2. turlar o’zgarmas degan fikrni tanqid qilgan 3.faqat foydali o’zgarishlar nasldan-naslga o’tadi 4.evolyutsiya protsessida hayotning tuban shakllaridan oily shakillari kelib chiqqan a) 1.3 b) 1.2 c) 4.3 d) 1.4 54. Yo’naltirish ahamiyatiga ega bo’lgan birdan-bir evalyutsiya faktori bu …. a) yashash uchun kurash b) tabiy tanlanish c) irsiyat d) o’zgaruvchanlik 55. Zotlar va navlar evalyutsiyasini harakatlantiruvchi kuchlar…. 1. yashash uchun kurash 2.irsiy o’zgaruvchanlik 3.sun’iy tanlash 4. tabiiy tanlanish 5.tur ichidagi yashash uchun kurash a) 1.2 b) 2.3 c) 3.4 d) 4.5 56. Qaysi olim Hindiston, Markaziy Osiyo, Xitoy o’simliklari va hayvonot dunyosi haqida qimmatli ma’lumotlar to’plagan? a) Abu Nasr Forobiy b) Ahmad ibn Nasr Jayhoniy c) Abu Rayhon Beruniy d) Abu Ali ibn Sino 57. Turning elementar struktura birligi nima? a) populyatsiya b) genofond c) irsiyat d) mutatsiya 58. Yantoq barglarining mayda, ildizining uzun bo’lishi yashash uchun kurashning qaysi shakliga misol bo’ladi? a) tur ichida b) tur ichdagi, turlar aro c) tabiatning noqulay sharoitiga qarshi d) turlar aro 59. Bir turga mansub organizmlar orasida bir-biridan farq qiladigan bir necha shaklli individlarni uchrashi tabiiy tanlanishning qaysi shakliga misol bo’ladi? a) stabillashtiruvchi b) harakatlantiruvchi c) dizruptiv d) divergensiya 60. Lattachi baliqning suv ostidagi o’simliklarga o’xshash bo’lishi, moslanishning qaysi turiga misol bo’ladi? a) maskirovka b) ogohlantiruvchi c) mimikriya d) himoya rangi 61. Evolyutsiyaning boshlang’ich hodisasi deb nimaga aytiladi? a) populyatsiya genofondining uzoq davom etadigan yo’naltirilgan o’zgarishlariga b) populyatsiya ichidagi mutatsion va kombinativ o’zgaruvchanlikka c) populyatsiya genofondida genlarning tasodifiy o’zgarishiga d) turlar o’rtasida vujudga keladigan alohidalanishga 62. Xonqizi qo’ng’izining rangini yashash muhitidan aniq ajralib turishi moslanishning qaysi turiga misol bo’ladi? a) himoya rangi b) maskirovka c) mimikriya d) ogohlantiruvchi 63. Suyakli baliqlarning har-xil turlarida tana shakli, rangi, suzgich qanotlarini shakli va tuzilishini evolyutsiyaning qaysi yo’nalishiga kiritish mumkin? a) aromorfoz b) idioadaptatsiya c) degenaratsiya d) konvergensiya 64. O’simliklarni spora bilan ko’payishdan, urug’dan ko’payishga o’tishini evolyutsiyaning qaysi yo’nalishiga kiritish mumkin? a) aromorfoz b) idioadaptatsiya c) degenaratsiya d) konvergensiya 65 .Kushandalari tomonidan ko’p qiriladigan hayvonlarning ogohlantiruvchi rangga ega organizmlarga taqlid qilishi qanday hodisa deyiladi? a) himoya rangi b) maskirovka c) mimikriya d) ogohlantiruvchi 70. Hayvonlardagi himoya rangini evolyutsiyaning qaysi yo’nalishiga kiritish mumkin? a) aromorfoz b) idioadaptatsiya c) degenaratsiya d) konvergensiya 71. Bir tur individlarining ko’payish jaroyonlarini o’xshashligiga, birinchi navbatda ko’payish usulini o’xshashligiga asoslangan mezonni belgilang. a) genetik b) ekologik c) morfologik d) fiziologok 72. Qaysi olim mutatsiyalarni tajriba orqali o’rganish mumkinligini isbotladi? a) Chetverikov b) Kamarov c) Seversev d) Miller 73. Evolyutsiyaning boshlang’ich materiali … hisoblanadi. a) populyatsiya, turlarning hosil bo’lishi b) modifikatsion va kombinativ o’zgaruvchanlik c) mutatsion va kombinativ o’zgaruvchanlik d) organizmlarning erkin chatishuvi 74. Qonli hayvonlarning barchasida ichki a’zolar o’zaro o’xshash va bir xilda joylashgan degan fikrni qaysi olim ilgari surgan? a) Aristotel b) Teofrast c) Fales d) Gippokrat 75. Odamlarning rangi, qiyofasi, tabiati, ahloqi turlicha bo’lishi irsiyatgagina emas, balki tashqi muhitga bog’liq ekanligini etirof etgan olimni aniqlang. a) Beruniy b) Forobiy c) ibn Sino d) Bobur 76. Atomistik nazariyani qaysi olimlar yaratgan? a) Anaksiman b) Anaksimandr c) Gippokrat d) Levkipp va Demokrit 77. O’simliklar tuzilishining qaysi xususiyati idioadaptatsiyaga misol bo’ladi? a) ildizning popuk ildizdan iboratligi b) barglarning yashil rangda ekanligi c) gullarning hasharotlar yordamida changlanishga moslashishi d) poyaning sershox bo’lishi 78. Tur ichida kechadigan yangi populyatsiya va kenja turlarning hosil bo’lishiga olib keladigan jarayonni belgilang. a) regres b) degeneratsiya c) makroevolyutsiya d) mikroevolyutsiya 79. Agarda sanot markazlashgan tumanlarda havoning ifloslanishi kamaysa yoki umuman to’xtasa, daraxtlarning poyasi och rangga kirsa, qoramtir rangli hasharotlarda qanday o’zgarish kuzatiladi? a) o’zgarmaydi b) soni kamayadi c) rangi qorayadi d) rangi och rangli bo’lib qoladi 80. Yashash sharoiti o’zgarganda tur ichida belgilarning ajralish jarayoni nima deyiladi? a) divergensiya b) konvergensiya c) konyugatsiya d) regeneratsiya 81. Yashash muhitiga bir xildagi o’xshash moslanishlarni vujudga kelishi nima deb ataladi? a) divergensiya b) konvergensiya c) konyugatsiya d) regeneratsiya 82. Populyatsiyalarning aralashib ketishiga xalaqit beradigan asosiy to’siqlarni aniqlang. a) biologik va morfologik b) geografik va genetik c) biologik va geografik d) ekologik va genetik 83. Quyida keltirilganlardan qaysi biri tabiiy tanlanish natijasida hosil bo’ladi? a) quyonlarning turli zotlari b) itlarning odamlarga o’rganishi c) ot zotlari d) tovuqlarning tuxumlar orqali ko’payishi 84. Kit muskullari orasidagi dumg’aza suyaklarining bo’lishi evolyutsiyaning qaysi yo’nalishiga kiradi? a) aromorfoz b) idioadaptatsiya c) degeneratsiya d) konvergensiya 85. Oddiy asalari, nayzasi yo’q jaydari asalarini siqib chiqarishi, yashash uchun kurashning qaysi shakliga misol bo’ladi? a) tur ichida b) tur ichdagi, turlar aro c) tabiatning noqulay sharoitiga qarshi d) turlar aro 86. Karl Linneyning biologiya faniga qo’shgan xissasi nimadan iborat? 1.evolyutsiya ta’limotiga asos soldi 2. metafizik tushunchalarni ilgari surdi 3.sun’iy sistemani yaratdi 4.turlar o’zgarmas degan fikrni rivojlantirdi 5. binar nomenklaturani fanga olib kirdi 6.botanika tilini takomillashtirdi a) 1.3.4 b) 3.5.6 c) 6.4.2 d) 2.5.1 87. Baykal ko’lida ayrim hayvonlarning boshqa hech qayerda uchramaydigan ko’p turlari va avlodlari yashaydi. Bunga sabab nima? a) bu ko’lning tahminan 20 yildan beri boshqa suv havzalardan ajralib qolganligi b) unga faqat tog’ daryolarining suvlari kelib tushganligi c) barcha suv havzalari bilan bog’langanligi d) bu ko’lning taxminan 20 mln dan beri boshqa suv havzalardan ajralib qolganligi 88. Yashash uchun kurashning qanday shakllari farq qilinadi? 1.oilalararo 2.turlararo 3.turkumlararo 4.uzoq formalar o’rtasida 5. tur ichidagi 6.sinflararo 7. noqulay sharoitga qarshi a) 1.3.6 b) 2.3.4 c) 3.5.6 d) 2.5.7 89. Ayollarda tabiiy abort qachon ro’y beradi? a) X jinsiy xromosoma yetishmasa b) Y jinsiy xromosoma yetishmasa c) X jinsiy xromosoma ortiq bo’lsa d) ota Rh- bo’lganda 90. Ikki nuqtali xonqizida qattiq qanotning qizg’ish va qoramtir formalari uchraydi, bu tabiiy tanlanishning qaysi biriga misol bo’ladi? a) stabillashtiruvchi b) harakatlantiruvchi c) dizruptiv d) divergensiya 91. Hayvonlarda xatti-harakati bilan bog’liq alohidalanishni aniqlang. a) genetik b) etologik c) morfologik d) fiziologok 92. Gulli o’simliklar meva va urug’larining tarqalishi bilan bog’liq moslanishlarni evolyutsiyaning qaysi yo’nalishiga kiritish mumkin? a) aromorfoz b) idioadaptatsiya c) degenaratsiya d) konvergensiya 93.Yer yuzining o`zgarishi o`simlik va hayvonlarning o`zgarishiga olib keladi . Bu fikrni qaysi olim bayon etgan? a) Abu Ali ibn Sino b) Abu Rayhon Beruniy c) Abu Nasr Forobiy d) Zaxiriddin Muhammad Bobur 94. Kombinativ o`zgaruvchanlik qanday namoyon bo`ladi ? a) ota–ona organizmining chatishtirishidan olingan duragay avlodlarda xromosomalar genlarining har xil variantda qayta taqsimlanib irsiylanish oqibatida b) gomologik xromosomalarning meyoz bo`linish vaqtida sodir bo`luvchi krossingover tufayli birikkan genlarning o`zaro ajralib irsiylanishi oqibatida c) irsiyatning moddiy asoslari bo`lgan genlar, xromosomalarning o`zgarishi oqibatida d)tashqi muhit ta’sirida vujudga kelgan o`zgaruvchanlik 95. Turning yaxlitligi nimaga bog`liq ? 1 individlar orasidagi panmiksiya xususiyatining mavjudligiga 2 turlarning tashqi tuzilishiga 3 har bir individlarning bir – biriga nisbatan moslashganligiga 5 turning boshqa turlardan alohidalanlashganligiga a)1.2.3 b) 1.3.4 c) 1.4.5 d) 2.3.4 96. Tabiiy tanlanishdan evalyutsiyaning boshlang`ich omillari qanday farq qiladi ? a) ma’lum yo`nalishga ega bo`ladi b) ma’lum yo`nalishga ega bo`lmaydi c) ma’lum turlar tarqalishini kamaytiradi d) tur ichidagi turlarning chatishmasligiga olib keladi 97. Tabiy tanlanishda foydali o`zgarishlarga ega organizmlarning taqdiri qanday bo`ladi ? a) ko`pincha yashab qoladi va nasl beradi b) tanlanadi va nasl beradi c) ko`pincha yashab qoladi, lekin nasl bermaydi d) ko`pincha qirilib ketadi va nasl bermaydi 98. Yashash uchun kurash qanday shakllarga bo`linadi va ular uchun xos misolar to`g`ri berilgan javoblarni toping ? 1 tur ichidagi; 2 kenja turlar ichidagi; 3 turlararo; 4 turkumlaro 5 noqulay sharoitga qarshi a) katta chittakning muhit sharoitiga moslashuvi b. chittak ko`p tuxum qo`yganda ayrim bolalarini bosib o`ldiradi v. jigar qurtining hayot kechirishi g. nami kam joydagi o`simliklarning qisqa muddatda urug` berishi d. umurtqasiz hayvonlarning qishki uyquga ketishi a) 1 – v: 2 – b : 3 – a b) 1 – b: 2 – v : 4 – g c) 1 – a : 2 – b : 4 – d d) 1 – a : 2 – b : 4 – v 99. Ma’lum yo`nalishga ega bo`lmagan evalyutsiyaning boshlang`ich omillarini belgilang ? 1 mutatsiya 2 genlar dreyfi 3 tabiiy tanlanish 4 populuatsiya 5 migratsiya 6 alohidalanish 7 kombinativ o`zgaruvchanlik 8 populyatsiya to`liqini a) 8.6.2.5 b) 3.6.2.8 d) 2.4.6.3 d) 2.8.3.5 100. Evalyutsiya ta’limoti muallifi kim? a) Darvin b) Shleydn, Shvann c) Morgan d) Miller, Gekkel 101. Hayvonlar arealining hajmi … bog`liq. a) oziqlanish usuliga b) ko`payish jarayoniga c) harakatlanish tezligiga d) ekologik omilga 102. O`simliklar arealining hajmi… bog`liq. a) oziqlanish usuliga b) urug`lanish jarayoniga c) chetdan changlanishiga d) urug`ning tarqalish jarayoniga 103. Zoofitlar deb nimaga aytiladi ? a) bir tomondan o`simliklarga bir tomondan hayvonlarga o`xshagan organizmlarga b) o`simliklarga o`xshagan hayvonlarga c) suvdagi mayda jonzotlarga d) suvo`tlarning jinsiy sistemasiga 104. Hayvonlarning harakatlanish tezligi, o`simliklarning chetdan changlanish masofasi nimaga bog`liq ? a) areal hajmiga b) muhitga c) yoshiga d) ekologiyasiga 105. Bir tur doirasidagi organizmlarning har xil vaqtda jinsiy faolligi va balog’atga yetishi alohidalanishning qaysi xiliga aloqador ? a) ekologik b) etalogik c) biologik c) geografik 106.Lamark ta’limotiga ko’ra nurlilar va chuvalchanglar rivojlanishning qaysi pog’onasida joylashgan ? a) 2 b) 1 c) 6 d) 5 107. Muhit ta’siriga javob reyaksiyasiga ko’ra infizoriya,polip,chuvalchanglarni Lamark qaysi guruhga joylashtirgan ? a) 2 b) 1 c) 4 d) 3 108. Quyidagi qaysi baliq “dengiz masxarabozi” deb ham ataladi? a) sargon b) oybaliq c) lattachi baliq d) uzun burunli kapalak baliq 109.Lamark ma’lumotiga ko’ra,baliqlar va reptilyalar sinfi rivojlanishining qaysi pog’onasiga joylashtirilgan? a) 2 b) 1 c) 6 d) 5 110.Som balig’ida nasl haqida qayg’urish nimalarda namoyon bo’ladi? a) tuxumlarini qorniga yopishtirib olib yuradi b) chavoqlarini og’zida olib yuradi c) qo’riqlab yuradi d) gavdasining orqa tomonida opichlab olib yuradi. 111.Qonli hayvonlarning barchasida ichki a’zolar o’zaro o’xshash va bir xilda joylashgan degan fikrni qaysi olim ilgari surgan? a) Anaksiman b) Fales c) Aristotel d) Teofast 112. Pavituxa deb ataluvchi qurbaqa o’z naslini qanday himoya qiladi? a) otalangan tuxumlardan yosh qurbaqa rivojlanguncha gavdasining orqa tomonida “opichlab” yuradi b) otalangan tuxumlarni qorin tomonida yopishtirgan holda yuradi c) urg’ochilari tashlagan tuxumlarni erkak qurbaqa og’iz bo’shlg’ida olib yuradi d) tuxumlarini maxsus iplarga qo’yib, o’z tana harorati bilan ularni isitadi 113. Sudralib yuruvchilar sinfiga mansub relikt formani aniqlang. a) gatteriya b) opposium c) yexidna d) latimeriya 114. Quyosh chiqqan kunlari qorga qalin soya solib o’zini yirtqich hayvonlarga sezdirib qo’yadigan hayvonni aniqlang. a) tovushqon b) yer iguanasi c) yumronqoziq d) toshbaqa 115. Sirdaryo atrofida uchrovchi arixo’r qush qaysi oilaga mansubligini belgilang. a) qarchig’aysimonlar b) chumchuqsimonlar c) tuvaloqsimonlar d) boyo’g’lisimonlar 116. Qarchig’aysimonlar oilasi vakili - .... a) jo’rchi b) quzg’un c) qirg’iy d) arixo’r qush 117. Kakku qushi tuxumini qaysi qushlar iniga qo’ymaydi? a) jiblajibon b) qorayaloq c) laylak d) sirchumchuq 118. Qaysi hayvon qo’ygan tuxumlarining rangi shakli va hajmi in egalarining tuxumlariga o’xshash bo’ladi? a) qorayaloq b) kakku c) kayra d) kaltakesak 119. Qirg’ovul kenja turlarining hosil bo’lishi quyidagilarning qaysi biriga misol bo’ladi? a) makroevolyusiya b) konvergensiya c) regress d) mikroevolyusiya 120. O’zbekistonda butunlay yo’qolib ketgan hayvonlarni aniqlang. a) turon yo’lbarsi b) ohu, ko’k sug’ur c) jayron, oqquyruq d) sher, buxoro bug’usi 121. Sut emizuvchilar sinfiga mansub relikt formani aniqlang. a) opossum b) gatteriya c) ixtiozavr d) latimeriya 122. Zarpechakning mevasi o’txo’r hayvonlar oziqlanish a’zolarida hazm bo’lmasligi evolyusiya yo’nalishining qaysi turiga xos? a) degenaratsiya b) aromorfoz c) idioadaptasiya d) konvergensiya 123. Dumbali qo’ylar qaysi ajdoddan olingan? a) arxar b) muflon c) arxamerinos d) argali 124. Kalta dumli shimol qo’ylari qaysi ajdoddan kelib chiqqan? a) arxar b) muflon c) arxamerinoz d) argali 125. Yog’dor va uzun dumli qo’ylar qaysi ajdoddan olingan? a) arxar b) muflon c) arxamerinoz d) argali 126. Ko’z boshlang’ich embrion varaqasining qaysi biridan hosil bo’lgan? a) endoderma va ektoderma tutashgan joydan b) ektodermadan c) mezodermadan d) entodermadan 127. Linney sistematikasining sun’iyligi nimada ko’rinadi? a) murakkabdan oddiyga tomon joyladi b) umurtqasizlarning hasharotlardan boshqa barcha vakillarini chuvalchanglarga kiritdi c) hayvonlarni 6 sinfga bo’ldi d) hayvonlar orasida qarindoshlik borligini e’tirof etdi 128. Kembridj Universitetida Darvinga tabiiy fanlardan ustozlik qilgan olimlarni aniqlang. a) E.Gekkel, F. Myuller b) K.Ber, N. Seversov c) D. Guker, A. Sedjvik d) Sukerkandl, Poling 129. Gippokrat qanday nazariyani yaratishda biologik bilimlardan keng foydalangan? a) irsiyat b) tibbiyot c) mutatsiya d) evolyutsiya 130. Aristotel embrionning ma’lum izchillikda rivojlanishini qaysi asarida uqtirdi? a) ,,Hayvonlar tarixi’’ b) ,,Hayvonlarning paydo bo’lishi’’ c) ,,Hayvon tanasining qismlari’’ d) ,,Zoologiya falsafasi’’ 131. Vatandoshlarimizdan Abu Nasr Forobiy(I) , Abu Rayhon Beruniy (II) evolyutsiyaning qaysi harakatlantiruvchi kuchlarini e’tirof etgan? 1. tabiiy tanlanish 2. sun’iy tanlanish 3. yashash uchun kurash 4. irsiy o’zgaruvchanlik a. I-1.2,II-1,3 b. I-1.2,II-3.4 c. I-1.3,II-2.4 d. I-2.3,II-3 132. Karl Linney sistematikasida umurtqasizlar qanday sinflarga kiritilgan? a) hasharotlar, chuvalchanglar b) bo’g’imlilar , chuvalchanglar c) hasharotlar, bo’g’imlilar d) hasharotlar, nursimonlar 133. Karl Linney sistematikasida amfibiyalar sinfiga qaysi hayvonlar kiritilgan? a) baliqlar, sudralib yuruvchilar b) suvda ham quruqda yashovchilar c) suvda ham quruqda yashovchilar va baliqlar d) suvda ham quruqda yashovchilar , sudralib yuruvchilar 134. Darvin qayd qilishicha tashqi muhit omillari ... ta’sir etadi. a) bevosita b) bilvosita c) bevosita va bilvosita d) muayyan va nomuayyan 135. Nav va zotlarda inson ehtiyojiga mos bo’lmagan belgi va xossalarning paydo bo’lishi nimaga bog’liq? a) korellyativ qonunga b) gemmulalarga c) flyuidlarga d) tashqi muhit ta’siriga 136. Xromosomalar qanday holatda bo’lganda tabiiy abort yuz beradi? a) 44+XO b) 44+OY c) 44+ XYY d) 44+XXXY 137. Korall aspidining moslashuvi qanday? a) niqoblanish b) himoya rangi c) ogohlantiruvchi d) taqlid qilish 138. Chepishka o'simligining mevasi nima yordamida tarqaladi? a) shamol b) hayvonlar c) suv d) avtoxor 139. Qaysi turlarda o'zaro chatishish va nasl berish kuzatiladi? a) tovushqon va teraklar, tol b) qayin va kanareyka, tol c) tovushqon va chinor, tol d) tol va quyon, kalamush 140. Poliploid turlar hosil bo'lishi tur tarqalgan arealning qaysi qismida ro'y beradi? a) arealning chetki qismida b) arealning o'rta qismida c) arealning hamma qismida d) arealga bo'g'liq emas 141. Qaysi o'simlik poyasining yuqori qismidagi barglari lansetsimon 7-8 mm bo'ladi? a) konvolvulus lineatus b) konvolvulus arvensis c) konvolvulus sulfirfutus d) konvolvulus gibiskus 142. Turning asosiy mezoni ... ekanligi e'tiborga olinsa, mazkur mezonni ... organizmlarga qo'llab bo'lmaydi? a) jinsiy alohidalanish/jinsi yaxshi ifodalanmagan b) genetik/ikki jinsli c) biokimyoviy / chetdan changlanadigan d) morfologik / qiyofadosh 143.Organizmlarning anorganik tabiatning noqulay sharoitlariga qarshi kurashi berilgan javobni aniqlang a) diapauza. b) g'o'zaning changlanishga moslanishi c) tugmacha qo'ng'izning shira bilan oziqlanishi d) mayda urug'larning zich ekilishi 144. Populyatsiyalarda turli sharoitda turli xil formalarni saqlashga qaratilgan tanlash shakli qanday ataladi? a) tabiiy b) stabillashtiruvchi c) harakatlantiruvchi d) dizruptiv 145. Hozirgi paytda yangi nav va zotlarni chiqarishda qanday usullardan foydalaniladi? 1. fizik omillar yordamida mutant olish 2. har xil turga mansub hujayralarni duragaylash 3. bir hujayra xromosomasini boshqa hujayraga kiritish 4. alohida hujayrani sun'iy muhitda o'stirish a) 1.3.4 b) 2.3.4 c) 1.2.4 d) 1.2.3.4 146. Organizmning o'zi tarqalgan muhitda genotipini keskin o'zgartirmagan holda yashashi nima deyiladi? a) yashovchanlik b) raqobatchanlik c) himoya rangi d) moslanuvchanlik 147. Qanday organizmlarning populyatsiyalari to'liq o'rganilmagan? a) o'z-o'zidan changlanadigan o'simliklar b) chetdan changlanadigan o'simliklar c) jinsiy ko'payadigan d) ikki jinsli 148. Qaysi olimning fikricha tog’lar suv ta’sirida yoki yerning ko’tarilishidan hosil bo’lgan? a) Ahmad ibn Nasr Jayhoniy b) Abu Nasr Farobiy c) Abu Rayhon Beruniy d) Abu Ali ibn Sino 149. Jan Batist Lamark ta’limoti organik olam evolyutsiyasiga oid qaysi masalarni qamrab olgan? 1. biologik tur 2. tashqi muhitning organizmga ko’rsatgan ta’siri 3. evolyutsion jarayonda organizm ichki xossalarining ahamyati 4. irsiyat 5. o’zgaruvchanlik a) 1.3,5 b) 2.4.5 c) 2.3.4 d) barchasi 150. Darvin qanday o’zg`ruvchan turlarini etirof etgan? 1. muayyan 2. nomuayyan 3. guruhli 4. individual 5. korrelyativ 6. mutatsion a) 3.4.5 b) 3.4.6 c) 1.2.3 d) barchasi 151. Ongsiz tanlash tufayli kelib chipgan navni belgilang. a) yirik ko’sakli go’za b) doni to’kilmaydigan bug’doy c) tola chiqimi ko’p g’o’za d) tezpishar g’o’za 152. Yashash uchun kurashning qaysi shakli bir turga kiruvchi individlar sonini cheklab turadi? a) turlararo b) tur ichida c) anorganik muhit omillariga qarshi d) hech qaysisi 153. Lamark ta’limotiga ko’ra o’zgargan tashqi muhit ta’sirining ketma-ketligini ko’rsating. 1. harakatning o’zgarishi 2. xulq atvorning o’zgarishi 3.talabning o’zgarishi 4. ba’zi organlarning mashq qilinishi, boshqalarining mashq qilinmasligi a) 1.2.3.4 b) 4.3.2.1 c) 3.1.2.4 d) 4.2.1.3 154. Uzoq vaqt asosiy hisoblangan(I) , asosan yuksak hayvonlar uchun xos(II) va yetarli darajada barqaror bo’lgan (III) tur mezonlarini aniqlang. 1. morfologik 2. fiziologik 3. biokimyoviy 4. geografik 5. ekologik 6. genetik 7. etologik a) I-1 II-7 III-6 b) I-1 I-4 III-3 c) I-2 II-1 III-6 d) I-1 II-2 III-3 155. Qaysi o’simlikning 2n, 4n, 10n xromasoma to’plamli turlari bor(n=9)? a) iloq b) xrizantema c) tamaki d) bug’doy 156. Tamaki avlodida 2n, 4n va 6n xromosoma to’plamli turlari bor . n qiymati nechaga teng? a) 13 b) 9 c) 12 d) 7 157. Populyatsiyaning qaysi ko’satkichi hayvonlarda harakatlanish tezligi, o’simliklarda chetdan changlanish masofasiga bog’liq? a) areal hajmi b) zichligi c) hududiylik d) organizmlar soni 158. Odam bilan sutemizuvchilarning primatlardan boshqa turkumlari orasidagi gemoglobin zanjiridagi farqi qanchaga teng? a) 28-33 b) 16-19 c) 14-33 d)1-25 159. Mevalarning tarqalishga moslanishi nima uchun idoadaptatsiyaga misol bo’ladi? a)yangi sistematik guruhlar hosil etishi mumkin b) arealni kengaytiradi c) miqdor jihatdan ko’payishini ta’minlaydi d) barcha javoblar to’g’ri 160. Qaysi qush ko’proq evolyutsion muvaffaqiyatga erishadi? a) 9 tuxum qo’ygan , 9 ochgan 3 tasi urchigan b) 2 tuxum qo’ygan , 2 ochgan 2 tasi urchigan c) 5 tuxum qo’ygan , 5 ochgan 3 tasi urchigan d) 7 tuxum qo’ygan , 5 ochgan 4 tasi urchigan 161. Teofrastni fikrini aniqlang? a) o`simlik rivojlanishining quyi bosqichida, hayvonlar o`rta bosqichida, odam eng yuqori bosqichda turadi b) bir o`simlik turi boshqa turga aylanishi mumkin c) tirik mavjudodlar orasida yashash uchun kurash boradi d) qonli hayvonlarning ichki organlari o`zaro o`xshash va bir xil joylashgan 162. Ongsiz tanlash yo`li bilan nav, zotlarni yaratish mumkinmi ? a) ha, lekin uzoq muddat talab etiladi b) navlar, zotlar faqat tabiy tanlashda yaratiladi c) ha, lekin qisqa muddat talab etiladi d) mumkin emas 163. Qarmoqli savatcha qaysi o`simlik turi uchun xos? a) aylant b) beda c) qariqiz d) temirtikan 164. Maskirovka moslanish turiga xos misolni belgilang ? a) baqachanoqlarning daraxt kurtagiga o`xshashligi b) zaharli gelikonius kapalagi c) korall aspidiga Amerika suviloni rangining o`xshashligi d) ninachilarning yashil barglar orasida yashashi 165. Muayyan joyda tarqalgan bir turga mansub organizmlar orasida bir – biridan farq qiluvchi ikki va undan ortiq organizimlar guruhining uchrashi qaysi tabiiy tanlanish natijasidir ? a) stabillashtiruvchi b) harakatlantiruvchi c) dizruptiv d) divergent 166. Yevropaning o`rta mintaqasida yashovchi tulki, tovushqon, kuropatka qishda bir, yozda ikkinichi xil rangda bo`lishi moslanishning qaysi turiga misol bo`ladi ? a) ogohlantiruvchi rang b) himoya rang c) maskirovka d) mimikriya 167. Ogohlantiruvchi rangga ega bo`lgan hayvonni belgilang ? a) tukli ari b) suvarak c) nina baliq d) kuropatka 168. Quyidagi hodisalardan qaysilari organizmlarning anorganik tabiatning noqulay sharoitiga qarshi kurashishiga misol bo’ladi? a) bo’ri,tulki,quyon orasidagi munosabat b) hasharotlar bilan gullar orasidagi munosabat c) chigirtkalar bilan tuyoqlilar orasidagi munosabat d) zich ekilgan o’simlik maysalarining nimjon o’sishi e) qushlarda erkak organizmlar o’rtasida urg’ochi bilan qo’shilish uchun kurash f) suv usti qalin muz bilan qoplanishi natijasida baliqlarning halok bo’lishi j) namlik yetishmasligi oqibatida cho’l o’simliklarining ko’pi nobud bo’lishi a) d.e b) f.j c) a.b.c d) a.c.f 169. J.B. Lamarkning ijobiy(1) va (2)salbiy g’oyalarini aniqlang. a) sistematik guruhlarni taklif qilgan b) sun’iy sistema tuzgan c) o’simlik changdonlarini soniga va changchi iplarining uzun qisqaligiga qarab birlashtirilgan d) turlar o’zgarmaydi degan e) turlar o’zgaradi degan f) sodda hayvonlar o’z-o‘zidan anorganik tabiatdan paydo bo’ladi j) turlar tabiatda real emas k) birinchi evalutsion ta’limotni yaratdi l) birinchi nomalekulyar namenklatura talklif qilgan m) o’zgarish soddadan murakkablashish tomon boradi a) 1-e,k,m 2-f,j b) 1-a,l 2-b,c,d c) 1-f,j 2-e,k,m d) 1-b,c,d 2-a,l 170. Zaharli ayiqtovon turi qayerda tarqalgan? a) sernam joylarda b) dala,o’tloqlarda c) botqoqlikda d) cho’lda 171. Nima sababdan tur ichidagi kurash shiddatli bo`ladi ? a) yashash areali o`xshash b) oziqlanishi o`xshash c) yashash areli farqlanadi d) dushmanlari o`xshash e) urchish davri o`xshash f) urchish davri farqlanadi a) a, b, d, e b) c, b, d, f c) a, b, d, f d) b, c, d, e 172. Quyidagi fikr qaysi olimga tegishli ? Organlar alohida – alohida paydo bo`lgan. Organlarning muvofiq qoshilishidan normal organizmlar, nomuvofiq qoshilisgidan anormal organizmlar vujudga kelgan . a) Empedokl b) Fales c) Teotrast d) Aristitel 173. K. Linneyning ijobiy (1) va salbiy (2) g`oyalarini aniqlang? a. sistematik guruhlarni taklif qilgan b. suniy sistema tuzgan c. o`simliklarni changdonlari soniga va iplarining uzun – qisqaligiga qarab birlashtirgan d. turlar o`zgarmaydi degan e. turlar o`zgaradi degan f. sodda hayvonlar o`z – o`zidan anorganik tabiatda paydo bo`ladi j. turlar tabiatda real emas k. birinchi evalutsion ta’limotni yaratgan l. binar nomenklatura taklif qilgan m. o`zgarish soddadan murakkablashish tomonga boradi a) 1a,l / 2b, c, d b) 1b, c, d / 2a, l c) 1f, j / 2e, k, m d) 1e, k, m / 2f, j 174. Matkaziy Osiyo olimlarining qaysi biri tabiiy tanlanishni etrof etgan? a. Ahmad Jayhoniy b. Abu Nasr Forobiy c. Abu Rayhon Beruniy d, Zahiriddin Bobur a) d, b b) c, d c) b, c d) a, b 175. Qaysi hodisalar tur ichidagi kurashga misol bo’ladi? a) bo’ri, tulki, orasidagi munosabat b) xasharotlar bilan gulli o’simnliklar orasidagi munosabat c) chigitkalar va tuyoqlilar orasidagi munosabat d) zich ekilgan o’simlik maysalarining nimjon o’sishi e) qushlarda erkak organizmlar o’rtasida urg’ochi bilan qo’shilish uchun kurash f) suv usti qalin muz bilan qoplanishi natijasida baliqlarning halok bo’lishi j) namlik yetishmasligi oqibatida cho’l o’simliklarning ko’plab nobud bo’lishi a) a,s,f b) f,j c) d,e d) a,b,s 176. Abu Nasr Forobiy fikrlarini aniqlang. a) inson organizmi yaxlit sistema b) inson hayvonot dunyosidan ajralib chiqqan c) yer yuzasida doimo o’zgarishlar sodir bo’ladi d) tirik mavjudotlar orasida yashash uchun kurash boradi e) tabiiy va sun’iy tanlashni e’tirof etgan f) kasalliklar oziqlanish tartibiga bog’liq j) yer yuzasining o’zgarishi o’simlik va hayvonlarning o’zgarishiga olib boradi k) odamlarning rangi va qiyofasi faqat irsiyatga bo’g’liq emas. a) e,f,j,k b) a,b,c,d c) c,d,j,k d) a,b,e,f 177. Har xil turga kiruvchi populyatsiyalar bir biridan nima bilan farqlanadi? a) egallagan areal hajmi b) harakatlanishining bir xilligi c) faqat biologik harakatlanish turi d) genlarning bir xil o’zgarishi 178. Aristotel tomonidan qaysi tip vakillari “zoofitlar” deb ataladi? a) sodda hayvonlar b) bo’shliqichlilar c) to’garak chuvalchanglar d) yassi chuvalchanglar 179. Zoofitlar tushunchasini taklif qilgan olimni aniqlang? a) Empedokl b) Abu Nasr Forobiy c) Aristotel d) Abu Rayxon Beruniy 180. Sudraluvchi ayiqtovon turi qayerda tarqalgan? a) botqoqlikda b) sernam joylarda c) cho’lda d) dala va o’tloqlarda 181. Achishtiruvchi ayiqtovon turi qayerda tarqalgan? a) dala, o’tloqlarda b) cho’lda c) sernam joylarda d) botqoqlikda 182. Ogohlantiruvchi moslanish turiga xos misolni belgilang? a) zaharli gelikonius kapalagi b) baqachanoqlarning daraxt kurtaklariga o`xshashligi c) ninachilarning yashil barglar orasida yashashi d) korall aspidiga Amerika suviloni rangining o`xshashligi 183. Yashash uchun kurashning qaysi xili shiddatli bo`ladi? a) turlararo b) anorganik tabiatning noqulay sharoitlariga qarshi c) turlararo va tur ichidagi d) tur ichidagi 184. Abu Rayhon Beruniy fikrlarini aniqlang. a) inson organizmi yaxlit sistema b) inson hayvonot dunyosidan ajralib chiqqan c) yer yuzasida doimo o`zgarishlar sodir bo`ladi d) tirik mavjudotlar orasida yashash uchun kurash boradi e) tabiiy va sun’iy tanlanishni e’tirof etgan f) kasalliklar oziqlanish tartibining buzilishiga bog`liq j) yer yuzasini o`zgarishi o`simlik va hayvonlarning o`zgarishiga olib keladi k) odamlarning rangi va qiyofasi faqat irsiyatga bog`liq emas a) a, b, c, d b) e, f, j, k c) a, b, e, f d) c, d, j, k 185. Kalamushning ikkita qiyofadosh turining chatisha olmasligi sababi qaysi mezon yordamida aniqlangan? a) genetik b) fiziologik c) ekologik d) geografik 186. Ochiq urug`lilarning eng qadimgi vakilini belgilang. a) gingko biloba b) sarv c) archa d) sharq sauri 187. Ch. Darvin qaysi hayvonlarning Shimoliy Amerikada uchramaydigan, lekin Janubiy Amerikada uchraydigan turlarini aniqlagan? a) yalqov b) tapir c) vyurok d) toshbaqalar e) lama a) b,c, e b) b, d c) a, b, e d) a, c, e 188. Qaysi o'simlik g'arbiy Sibirning o'rmonlarida kichik -kichik daraxtzorlar holida uchraydi? a) qayin b) qayrag'och c) qoraqarag'ay d) qatrong'i 46. Evalyutsiya dalillari 1. Quyidagi o`simliklarning tikanlari qaysi a’zolarning o`zgarishidan hosil bo`lganligini juftlab ko`rsating. 1.zirk 2.do`lana 3. oq akatsiya 4. maymunjon a) – bargining b) – novdaning c) – yon bargning d) – po`stloqning a) 1 –a 2 – b 3 – c 4 – d b) 1 – c 2 – a 3 – d 4 – b c) 1 - b 2 – c 3 – a 4 – d d) 1 – d 2 – b 3 – c 4 – a 2. G`o`zaning qaysi turida poyadagi barcha barglari yaxlit plastinkadan iborat? a) meksikanum, xerbatseum b) meksikanum, kloshsianum c) raymondi, kloshsianum d) raymondi, xerbatseum 3. Quyida berilgan o`simliklarning qaysi birida o`simlikning o`tkir tikani poyaning po`stlog’idan hosil bo`ladi? a) na’matak b) kaktus c) do`lana d) gledichiya 4. Ikki oqsil o`rtasidagi farq ularning … ko`rsatadi. a) divergensiyasini b) konvergenstiyasini c) birlashganligini d) duplikatsiyasini 5. Oqsil evolutsiyasi darajasining tezligi … bilan belgilanadi. a) aminokislatalarning almashinuvi b) nukleotidlar almashinuvi c) mutatsiyalarning vujudga kelishi d) indamas genlar 6. Oraliq forma hisoblangan organizmni belgilang. a) molyuskalar b) delfin c) kenguru d) latimeriya 7. Ahyon-ahyonda toychalar zebrasimon bo’lib tug’iladi.Bu-…deyiladi. a) rudiment b) konvergensiya c) atavizm d) aromorfoz 8. Bosh oyoqli molyuskalarda ko’z nimadan hosil bo’ladi? a) ektodermaning cho’zilishidan b) yon o’simtadan c) mezodermaning cho’zilishidan d) endodermadan 9. Atavizm hodisasiga misollar keltiring. 1. paparotnik ildizpoyasidagi qobiqlar 2. toychalarning ba’zan zebrasimon tug’ilishi 3. otning 2-va 4-barmoqlari 4. yungli odam tug’ilishi 5. har xil turga kiruvchi organizmlarning o’xshash belgilar hosil qilishi 6.dumli bola tug’ilishi a) 6.4.3 b) 1.3.6 c) 3.4.1 d) 2.4.6 10. Markaziy Osiyo teritoryasi quyidagi geografik viloyatlarning qaysi biriga tegishli? a) polearktik b) neoarktik c) xabashiston d) hindomolay 11. Atavizm deyilganda nima tushuniladi? a) evolutsiya jarayonida o’z ahamyatini yo’qotgan va yo’q bo’lish arafasida turgan organlar b) ayrim individlarda ajdod belgilarning takrorlanishi c) turli sistematik guruhlarning bir xil tashqi muhit sharoiti tufayli belgilarning o’xshash bo’lishi d) tuzilishi va kelib chiqishi bir-biriga o’xshash bo’lgan organlar 12. Organik olam rivojlanishidagi biologik regressning asosiy belgilarini ko’rsating. a) individ soni kamayadi b) individ soni kamayadi,areal torayadi c) turlar,populyatsiyalar soni kamayadi,areal torayadi d) individlar,turlar,populyatsiyalar soni kamayadi,areal torayadi 13. Bajaradigan funksiyasidan qat’i nazar,kelib chiqishi va tuzilishi bir xil bo’lgan organlar nima deb ataladi? a) gomologik b) analogik c) rudiment d) konvergent 14. Har bir individ o’z rivojlanish jarayonida o’z turining tarixiy rivojalanishini qisqacha takrorlashi nima deb ataladi? a) Mendel qonunlari b) gomologik qatorlar qonuni c) filembriogenez nazryasi d) biogenetik qonuni 15. O’simliklarning bargiga gomologik bo’lgan organlarni belgilang. 1.no’xatning gajaklari 2.do’lananing tikanlari 3.zirkning tikani 4.malinaning tikani 5.kaktus tikani 6.atirgulning tikani a) 1.2.3 b) 1.3.5 c) 1.4.6 d) 1.2.5 16. Gomologik organlar guruhini belgilang. a) no’xatning gajaklari,kaktusning tikanlari b) zirkning tikanlari,no’xatning gajaklari c) atirgulning tikanlari,no’xatning gajaklari d) kapalak va qushning qanotlari 17. Quyidagi hayvon orasidan “tirik qazilmalar”ni aniqlang. a) lansetnik b) latimeriya c) delfin d) arxeopteriks 18. Qaysi o’simliklarning tikanlari bargning o’zgarishidan hosil bo’lgan? 1.do’lana 2.kaktus 3.zirk 4.akatsiya 5.maymunjon 6.malina a) 1.2.5 b) 2.3.4 c) 2.4.5 d) 2.3.6 19. Bosh oyoqli molyuskalar bilan umurtqalilarning ko’zlari qaysi qismlardan hosil bo’lgan? a) ektoderma qavatning cho’zilishidan b) miyaning yon o’simtasidan c) endoderma qavatning cho’zilishidan d) A.B 20. Qizil jannat qushi qaysi geografik viloyatga kiradi? a) avstralya b) xabashiston c) neotropik d) hindomalay 21. Teropsidlarning ba’zi vakillari…orasida oraliq forma hisoblanadi. a) baliqlar bilan lansetniklar orasida b) baliqlar bilan suvda va quruqlikda yashovchilar orasida c) suvda va quruqlikda yashovchilar bilan sudralib yuruvchilar d) sudralib yuruvchilar bilan sutemizuvchilar 22. Quyidagilarning qaysi biri relikt forma hisoblanadi? a) gingko biloba b) riniya c) rafleziya d) agava 23. G’uddalilar sinfining vakilini aniqlang. a) gingko biloba b) yong’oq c) baqaterak d) zaytun 24. Qaysi javobda odamdagi rudiment organlar ko’rsatilgan? a) dumli bola b) junli odam c) eshitish suyakchalari d) quloq suprasi 25. Evolyutsion soat yordamida … 1 muayyan oqsil tuzilishida ro`y bergan mutatsiyalarni o`lchash mumkin 2 genlarning hosil bo`lish vaqti belgilanadi 3 turlar hosil bo`lish vaqti belgilanadi 4 tarixiy rivojlanish jarayoni belgilanadi 5 evolutsiya bosqichlari belgilanadi a) 2.3 b) 1.2 c) 4.5 d) 3.4 26. Makroevalutsiya qanday evalutsion jarayonlar bilan izohlanadi ? a) tur doirasidan tashqaridagi yuqori toksonlar ichida boradigan b) turdan kichik sistematik birliklar ichida boradigan c) populyatsiya ichida boradigan d) har xil populyatsalar ichida boradigan 27. Oddiy va xaltali krotlarda tashqi qiyofaning o`zaro o`xshashligi qanday jarayon hisoblanadi ? a) konvergensiya b) atavizim c) divergensiya d) idioadaptatsiya 28. Qaysi hayvon lichinkasida regressiv metamorfoz kuzatiladi? a) askarida b) gijja c) baqa d) cho’chqa solyotiri 29. Mutatsiya tez – tez takrolanadigan nukleotid juftlari nima deb ataladi ? a) letal mutatsiya b) qaynoq nuqtalar c) indamas mutatsiyalar d) nuqtali mutatsiyalar 30. Genlarning evolutsiya tezligi qaysi moddalarning almashinuviga bog`liq ? a) DNK b) aminokislatalar c) oqsillar d) nukleotidlar 31. Turlarda yangi avlodlar va ulardan yangi organizmlarning hosil bo`lish jarayonini belgilang ? a) evalutsiya b) mikroevalutsiya c) aromorfoz d) makroevalutsiya 32. Gen tarkibida har bir nukleotid juftning mutatsiyaga uchrashi qanday mutatsiya deyiladi ? a) qaynoq b) neytral c) nuqtali d) betaraf 33. Banyan daraxti qaysi biogeogranik viloyatda o`sadi ? a) Hindomalay b) Neotropik c) Avstraliya d) Xabashiston 34. Yava, Sumatra orollari qaysi biogeografik viloyatga mansub ? a) neoarktik b) peleoarktik c) hindomalay d) neotropik 35. Bermud orollari qaysi biogeografik viloyatga mansub? a) neoarktik b) paleoarktik c) neotropik d) hindomalay 36.Kapalak qanoti ... a) oldingi oyog’ining o’zgarishi hosilasi b) ko’kragining orqa tomonidan chiqqan hosila c) ko’kragining o’rta bo’g’inidan chiqqan hosila d) ko’krak oyog’larining shakli o’zgarishi 37. Sudralib yuruvchilarning tangachalari qaysi to’qima hujayralaridan hosil bo’lgan? a) epiteliy,biriktiruvchi b) muskul biriktiruvchi c) epiteliy, muskul d) nerv, epiteliy, muskul 38. Sut emizuvchilarning yungi qaysi turkumlarning hosilalari hisoblanadi? a) epidermis, muskul b) epiteliy, muskul c) biriktiruvchi, nerv d) epiteliy, biriktiruvchi 39. Tuxum qo’yib ko’payadigan sut emizuvchilar tarqalgan biogeografik viloyat-… a) Avstralya b) Nearktik c) Habashiston d) Neotropik 40. Xameleonlar qaysi zoogeografik viloyatda uchraydi? a) neotropik b) hindomalay c) xabashiston d) avstraliya 41. Odam va boshqa hayvonlar gemoglobin zanjiridagi aminokislotalar tarkibidagi farqlarni kim o'rgangan? a) E.Sukerkandl L.Poling b) B.Grant c) N.P.Yarosh d) A.N.Sevrsov 42. Qadim Pangeyaning ajralishi bundan necha mln yil oldin kuzatilgan? a) 250 b) 230 c) 195 d) 300 43. Magellan pingivini qaysi zoogeografik viloyatda tarqalgan? a) neatropik b) xabashiston c) avstraliya d) xindomalay. 44. Hayotning biokimyoviy evolyutsiyasining 5-bosqichida qanday hodisa yuz bergan? a) koatservatlarning hosil bo'lishi b) oddiy membrana hosil bo'lgan c) moddalar almashinuvi yuzaga kelgan d) matritsali sintez usuli yuzaga kelgan 45. Yalqovlar oilasi qaysi turkumga mansub? a) oz tishli b) chumolixo'r c) zirhli d) yalqovlar 46. Nima uchun makroevolyutsiya mikroevolyutsiyaning davomi sanaladi? 1. mikroevolyutsiyadagi mutatsion va kombinativ o'zgaruvchanlik makroevolyutsiyaga ham ta`sir etadi 2. populyatsiyaning genetik va ekologik jihatdan xilma-xil bo'lishi makroevolyutsiyaga ham ta`sir etadi 3. evolyutsiyaning boshlang'ich omillari makroevolyutsiyaga ham ta`sir etadi 4. tur hosil bo'lishi makroevolyutsiyaga ham ta`sir etadi a) 1.2.3 b) 1.3.4 c) 1.2. d) 1.3 47. Paleontologik izlanishlar natijasida nimalar isbotlandi? a) ,,tirik qazilmalar'' b) oraliq formalar c) murtak organlar d) suyaklar o'xshashligi 48. Biologik evolyutsiyaning boshlanishi nima bilan bog’liq ? a) koatservantlar hosil bo’lishi b) protobiontlar hosil bo’lishi c) membrana hosil bo’lishi d) hujayra hosil bo’lishi 49. Populyatsiyalarning aralashuvi qaysi davrda kuzatilgan? a) yura b) bor c) uchlamchi d) to'rtlamchi 50. Globin oqsilini shajarasini o’rganish natijasida uning tuzilishi bundan qancha vaqt avval yexidna bilan odam ajdodlarida o’xshash bo’lgan? a) 500 mln b) 400 mln c) 225 mln d) 70 mln 51. Qaysi biogegrafik viloyatlarda daraxtda yashovchi ilonlar (1) chala maymunlar – tupaylar (2) lemur (3) oq va qora ikki shoxli nosoroglar (4) uchiraydi? a) Hindomalay; b) Neotropik; c) Habashiston ; d) Neoarktik; a) 1a 2c 3c 4d b) 1b 2a 3c 4c c) 1b 2a 3c 4d d) 1c 2a 3d 4b 52. Mikroevolyusiya (1) va makroevolyutsiyaning (2) farqini aniqlang. a. tur dirasida sodir bo’ladi b. turdan yuqori sistematik guruhlarda sodir bo’ladi c.qisqa muddatda amalga oshadi d. million yillar davomida amalga oshadi e. to’g’ridan to’g’ri o’rganish mumkin f. bevosita kuzatib bo’lmaydi a) 1-a.d.f / 2-b.c.e b) 1-b.c.e / 2-a.d.f c) 1-a.c.e / 2-b.d.f d) 1-b.d.f / 2-a.c.e 53. Gemoglobulin oqsilining β zanjirida nechta aminokislota bor? a) 145 b) 141 c) 151 d) 149 54. Odam DNK molekulasining tuzilishi ho`kiz 1) losos balg`i (2) va kalamush (3) DNK tuzilishiga nechta foiz o`xshashligi aniqlang ? a.2 b.8 c.66 d.28 e.17 a) 1a, 2c, 3b b) 1b, 2a, 3e c) 1c, 2a, 3d d) 1d, 2b, 3e 55. Gemoglobinning 2 ta tuzilishi bir – biriga yaqin bo`lgan zanjirlardan tashkil topganligi sababini aniqlang ? a) bitta polipeptid zanjirining divergensiyasi natijasi b) bitta polipeptid zanjirning konvergensiyasi natijasi c) 2 xil polipeptid zanjirlarning konvergensiyasi natijasi d) sun’iy tanlash va kombinativ o`zgaruvchanlik natijasi 56. Yevro’pa zubri (1) sibir bug’usi maral (2) Yevro’pa mufloni (3) qaysi hayvonlarga o’xshashligini aniqlang. a) Shimoliy Amerikadagi bizonga b) Amerika vapitasiga c) Amerika tog’ qo’yiga a) 1-b, 2-a, 3-c b) 1-a, 2-c, 3-b c) 1-a, 2-b, 3-c d) 1-c, 2-a, 3-b 57. Habashiston biogeografik viloyatining sutemizuvchi hayvonlarini belgilang. a) qiloyoq, kanna b) malla revun, shinshilla c) kafr buyvoli, maral d) mindano, vapita 58. Panjaqanotli baliqlar, arxeopteriks, teropsid – bular .... a) mezozoy erasi hayvonlari b) qadimgi sudralib yuruvchilar c) qadimgi yirtqichlar d) oraliq formalar 59. Odamning gemoglobin oqsili tarkibidagi aminokislotalar izchilligi qaysi hayvonlarnikiga deyarli o`xshash? a) ot b) odamsimon maymunlar c) echki d) quyon 60. Biogenetik qonun (1), filoembriogenez nazariyasi (2), korrelatsiya qonuni (3)ni kashf etgan olimlarni aniqlang. a) A. Seversev b) E. Gekkel c) J. Kyuve d) F. Myuller e) K. Ber a) 1-b, d; 2-a; 3-e b) 1-a, b; 2-d; 3-c c) 1-b, d; 2-a; 3-c d) 1-b, d; 2-e; 3-a Biogegrafik fan dalilalar
Download 0.61 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling