1. Inersiya momenti deb nimaga aytiladi va u qanday birlikda o’lchanadi? Javob: Inersiya momenti

2-MASHG’ULOT
L A B O R A T O R I YA I S H I № 2
Qattiq jismning inersiya momentini aniqlash.
(Og’ir g’ildirakning inersiya momentini aniqlash)

1.Inersiya momenti deb nimaga aytiladi va u qanday birlikda o’lchanadi?
Javob: Inersiya momenti tenzor fizik kattalik boʻlib, oʻq atrofida aylanma harakatdagi inertlik oʻlchovidir. Jism massasining undagi taqsimoti bilan xarakterlanadi: inersiya momenti elementar massalarning asos koʻplik (nuqta, chiziq yoki tekislik) dan masofa kvadratiga koʻpaytmalari yigʻindisiga teng. Xalqaro birliklar tizimida oʻlchov birligi: I=J=[kg·m² ]. Belgisi: I yoki J.
2. aylanma harakat uchun dinamikaning 2-qonuni tushuntiring.
Javob:
3. (6) va (10) formulalar qanday qonunga asosan keltirib chiqarilgan?
Javob:
4. mayatnikning tayanchdagi ishqalanish kuchi qanday aniqlanadi?
Javo:
5. og’ir g’ildirakning inersiya momenti qanday aniqlanadi?
Javob:
6. ishning bajarilish tartibini aytib bering.
Javob:

1. 
   Disk o’qining radiusi shtangencirkul yordamida o’lchanadi.
   
2. 
   Pallaga m massali yuk qo’yiladi (yukka pallaning massasi ham qo’shiladi) va ipni o’qqa bir tekisda o’rab, palla yuqori holatga ko’tariladi.
   
3. 
   Yuk qo’yib yuborilishi bilan sekundomer ishga tushiriladi. Yuk eng pastki holatga kelganda sekundomer to’xtatilib, h₁ balandlikni o’tish uchun ketgan vaqt t yozib olinadi.
   
4. 
   Yuk eng pastki holatga tushgach, o’z inertsiyasi bilan yuqoriga ko’tariladi va bunda h₂ balandlik yozib olinadi.
   
5. 
   Yuklar miqdorini orttirib, har bir qo’yilgan yuklar uchun tajribani 5.3, 5.4 - punktlar bo’yicha bajariladi va h₁ , h₂, t kattaliklarning qiymatlari yozib olinadi.
   
6. 
   m, h₁, h₂, t kattaliklarning tajribadan olingan qiymatlari jadvalga kiritiladi.
   
7. 
   Har bir qo’yilgan yuk uchun (6) formuladan foydalanib, tayanchdagi ishqalanish kuchi f va (10) formuladan esa inertsiya momenti I hisoblanadi.