1. Jazoir haqida umumiy ma'lumot Jazoir geografiyasi Jazoir aholisi

Mavzu: Jazoir - mamlakat haqida ma'lumot, diqqatga sazovor joylar, tarix
Reja:
1.Jazoir haqida umumiy ma'lumot
2. Jazoir geografiyasi
3. Jazoir aholisi
4. Jazoir tarixi
5. Jazoirning davlat tuzilishi va siyosiy tizimi
6. Jazoir iqtisodiyoti


Jazoir haqida umumiy ma'lumot
Rasmiy nomi — Jazoir Xalq Demokratik Respublikasi (Republique Algerienne Democratique et Populaire). Afrika qit'asining shimoli-g'arbiy qismida joylashgan. Maydoni 2381 ming km2, aholisi 30,9 million kishi. (2001). Rasmiy tili arab tili. Poytaxti — Jazoir (2,6 mln. kishi, 2001). Davlat bayramlari - 1 noyabr Jazoir inqilobi kuni, 5 iyul Mustaqillik kuni. Pul birligi - Jazoir dinori.
BMT (1962-yildan), OAJ (1963-yildan), Arab Ligasi (1978-yildan), OPEK, IHT (1969-yildan) aʼzosi. Evropa Ittifoqining Assotsiatsiyalangan a'zosi (2001).
Jazoir geografiyasi
19° va 37° shimoliy kenglik, 8° gʻarbiy uzunlik va 12,5° sharqiy uzunlik oraligʻida joylashgan. Shimolda Jazoir hududi O'rta er dengizi bilan yuviladi. Sohil chizig'ining uzunligi 1300 km, quruqlikdagi chegaralari 6 ming km. G'arbda Jazoir Marokash, G'arbiy Sahroi Kabir, Mavritaniya, janubda - Mali va Niger, sharqda - Liviya va Tunis bilan chegaradosh.
Sohillari baland, toshloq, quruqlikka chuqur chiqadigan koylar yo'q. Asosiy ko'rfazlar Jazoir va Oran hududida, Arzev, Bejaya, Skikda, Annaba shaharlaridagi ko'rfazlarda joylashgan.
Relyefda platolar va tekisliklar ustunlik qiladi. Jazoirning shimolida Tell Atlas va Sahro Atlasining asosiy tog 'tizmalari sharqda Rudalar massiviga yaqinlashadi. Eng baland nuqtalari Sheliya tog'i (2328 m) va Lalla Xedidja tog'i (2308 m). Togʻ tizmalari orasida tekisliklar bor: Oranskaya, Mitidja, Annaba. Sahroi Kabirning janubi-sharqiy qismida - Axagar tog'lari, Jazoirning eng baland joyi - Tahat tog'i (3003 m).
Oʻrta yer dengizi havzasining daryolari: Shelif (700 km), Isser, Summan, Rumel. Baland platolarning endoreik havzalari va Sahara (uedlar) daryolari yilning ko'p qismida quruq bo'lib qoladi, lekin er osti drenajlarini saqlaydi: uedlar Saura, Irarat va boshqalar.
Ko'llar Baland platolar va Sahroi Kabir havzalarini egallaydi. Eng tipik sebxalar yomg'irli mavsumda to'ldiriladi. Quruq davrda ular tuz qobig'i bilan qoplangan: Shott-Garbi (500 km2), Shottesh-Shergi (2 ming km2), Shott-al Xodna (1 ming km2).
Sohildagi tuproqlar unumdor jigarrang. Tog'larda - qo'ng'ir oqizma va tog'-o'rmon jigarrang. Cho'lda - ibtidoiy (cho'l "tan" plyonkalari) va laterit ferruginli-marganets qobig'i.
Sohildagi o'simliklar subtropik O'rta er dengizi bo'lib, qattiq bargli doim yashil daraxtlar va butalar bilan ifodalanadi. Tog'larda keng bargli va ignabargli turlari: mantar eman, chinor, kul, Atlas sadr, Halab qarag'ay va boshqalar; baland platolarda tukli o'tlar (alfa) ustunlik qiladi. Cho'lda bir yillik o'simliklar efemer hisoblanadi.
Hayvonot dunyosining asosini chala cho'l va cho'l hayvonlari: jayron, antilopa, muflonlar tashkil etadi. Yirtqichlar: shoqollar, sirtlonlar, karakallar, arpabodiyon tulkisi. Mago makakalari tog'larning qirg'oqlarida va shimoliy yon bag'irlarida joylashgan. Sudralib yuruvchilar butun hududda tarqalgan. Ko'chib yuruvchi qushlar ko'p. Sohil suvlari baliq va qisqichbaqasimonlarga boy.
Sohilidagi iqlim subtropik O'rta er dengizi, baland platolarda subtropik kontinental, Sahroi Kabirda tropik kontinental.
Jazoir tabiiy gaz zaxiralari (3,7 trillion m3), simob (12 ming tonna) va volfram (22 ming tonna) rudalari bo'yicha Afrikada birinchi o'rinda, neft zaxiralari bo'yicha uchinchi o'rinda (1,5 milliard tonna). Jazoir ichaklari temir rudasiga - 5,4 milliard tonnaga, fosforitlarga - 1250 million tonnaga, rangli metallarga, oltinga va boshqalarga boy.