1. Jinoiy jazo nima va uning boshqa majburlov choralaridan farqi nimalarda ifodalanadi?
Download 217.38 Kb. Pdf ko'rish
|
jH15
|
Jinoyatga tayyorgarlik ko‘rish jinoyat sodir etish uchun shart-sharoitlarni
yaratishda ifodalanadi. Jinoyatga suiqasd (harakat bilan, alohida hollarda harakatsizlik bilan) bevosita jinoyatni sodir etishga qaratilgan bo‘lib, jinoyatning obyektiv tomoni amalga oshiriladi, ammo u jinoyatchiga bog‘liq bo‘lmagan sabablarga ko‘ra oxiriga yetkazilmaydi. Тamom bo‘lgan jinoyatda jinoyat tarkibining barcha belgilari mavjud bo‘ladi. Dastlabki ikki bosqich – jinoyatga tayyorgarlik va suiqasd jinoyat huquqi nazariyasida «taxminiy jinoiy harakat»
tushunchasi asosida
birlashtirilgan.
Shaxsning harakatida tamom bo‘lmagan jinoyat belgilarining mavjudligi obyektiv va subyektiv belgilar bilan chegaralangan. Shuningdek, jinoyatni sodir etish bosqichlari jinoyat turlariga ham bog‘liq bo‘ladi. Jinoyatni sodir etish bosqichi, jinoyatchining aniq jinoiy tajovuzni amalga oshirishga qaratilgan jinoiy qasddir. Jinoyatni sodir etish bosqichlari qator obyektiv belgilari bilan farqlanadi.
Jinoyatga tayyorgarlik ko‘rish moddiy tarkibli jinoyatlarga xos bo‘lib, bu jinoyatning sodir etilish shakliga bog‘liqdir. Bu qoida jinoyat sodir etishning ikkinchi bosqichi, ya’ni jinoyatga suiqasd qilishga ham to‘liq taalluqlidir.
Harakat orqali amalga oshiriluvchi formal tarkibli jinoyatga suiqasd bu jinoyatning obyektiv tomoni:
a) murakkab, ya’ni
bir qancha
harakatlardan iborat
bo‘lsa;
b) davomli harakatlarda ifodalanadi.
Jinoyat huquqi nazariyasiga ko‘ra, jinoyatga harakatsizlik orqali ham tayyorgarlik ko‘rilishi mumkin. Amaliyotda esa, bunday holatlar uchramaydi, chunki buni isbot qilish juda
qiyin, uning
xavflilik darajasi juda past.
Jinoyat sodir etish bosqichlari bir-biridan obyektiv belgilar – jinoiy harakatning tugash vaqtiga ko‘ra farqlanadi. Bu o‘rinda tajovuzning tamom bo‘lish vaqtiga ko‘ra farq qiluvchi moddiy va formal tarkibli jinoyatlarni farqlash lozim bo‘ladi.
Ba’zi amaliyot xodimlari va nazariyotchilar agar formal tarkibli jinoyat harakat orqali sodir etilgan bo‘lsa, unga suiqasd qilish mumkinligini ta’kidlashadi. Bu holat jinoyat obyektiv tomonining boshlanish vaqti bilan tugallanish vaqti o‘rtasida muayyan vaqt o‘tganida ahamiyatga ega. Bunga pora berish jinoyati misol bo‘la oladi. Mansabdor shaxs bilan bo‘lgan kelishuvga ko‘ra pora beruvchi mansabdor shaxsga poraxo‘rlik jinoyatning predmeti – katta miqdordagi pul summasini pochta yoki telegraf orqali yuboradi. Pora berish predmeti yuborilganidan boshlab uni olgungacha bo‘lgan vaqt oralig‘ida jinoyatga suiqasd qilinishi mumkin. Bunga firibgarlik jinoyati ham misol bo‘la oladi. Firibgarga jabrlanuvchi uchinchi shaxs orqali mulkiy huquqini o‘tkazadi. Mulkiy huquq uchinchi shaxsga o‘tkazilgan
vaqtdan boshlab, firibgar uni qabul qilib olguniga qadar bo‘lgan vaqt oralig‘ida jinoyatga suiqasd qilinadi.
Jinoiy oqibatning kelib chiqishi jinoyatning uchinchi, oxirgi bosqichini ifodalaydi. Moddiy tarkibli jinoyatlar obyektiv tomonning zaruriy belgisi bo‘lgan oqibat kelib chiqqach, jinoyat tamom bo‘lgan hisoblanadi. Jinoyatning oqibati– tajovuz obyektiga yetkazilgan turli: moddiy, jismoniy, ruhiy, siyosiy, ijtimoiy zararlarda ifodalanadi. Zararning xususiyati va miqdori Jinoyat kodeksida belgilanadi. Shuning uchun qonun talabidan kelib chiqib, jinoyatning tamom bo‘lgan yoki bo‘lmaganligini belgilash mumkin.
Download 217.38 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|