1. Kirish Binar qidiruv tizimining tarixi

Binar qidiruv tizimining tarixi
Binar qidiruv algoritmi, saralangan elementlar ro’yxatidan
elementni topish uchun samarali algoritmlardan biri
hisoblanadi1
. 
Binar qidiruv algoritmi ishlash g’oyasiga ko’ra
“bo’lib tashla va hukmronlik qil” paradigmasi asosida ishlaydi1
. 
Binar qidiruvning asosiy g’oyalaridan biri ketma-ket ikkiga
bo’lishga asoslanadi, ya’ni berilgan x ni massivning o’rtadagi
elementi bilan solishtiradi, agar katta bo’lsa oxiri va o’rtasi
orasidagi massivni oladi, agar kichkina bo’lsa boshi va o’rtasi
orasidagi massivni oladi, va har safar shu jarayon takrorlanib
boradi toki x element solishtirilayotgan massivning elementga
teng bo’lgunicha yoki massivning elementlari qolmaguncha

---

Binar qidiruv tizimi, kompyuterda, kompyuter tarmogʻida yoki
butunjahon web tarmogʻida World Wide Web saqlanayotgan
maʼlumotlarni qidirishga moʻljallangan dasturdir1
. 
Internet 
qidiruv tizimi Information Retrieval systemdan kelib chiqqan1
.
Internetda qidirish uchun ishlatilgan birinchi asbob Archie edi2
. 
Nom “arxiv” so’zining “vee” harfi yo’qligini bildiradi2
. 
U 1990 
yilda Montrealdagi McGill Universiteti talabasi Alan Emtage
tomonidan yaratilgan

---

Qidiruv tizimlari yangi guruhlar, ma’lumotlar bazalari yoki
ochiq direktorialardagi ma’lumotlarni ham qazib olishadi2
. 
Web 
direktorialari, odamlar tahrirchilari tomonidan saqlanadi, 
qidiruv tizimlari algoritmik ravishda ishlaydi yoki algoritmik va
odam kiritishining aralashmasi2
.
Qidiruv tizimlarining Internet bozoridagi ulushlari: Google 
46.47%, Yahoo! 
17.16%, Baidu 13.76%, Microsoft 12.87%, NHN 
4.71%, eBay 3.9%, Time Warner (AOL bilan birga) 1.6%, 
Ask.com 1.1%, Yandex 0.9%, Alibaba.com 0.8%

---

Binar qidiruv algoritmi, massivdan elementni topish uchun eng
keng tarqalgan usullardan biri hisoblanadi2
. Misol uchun, 
Tycho-2 yulduzlar katalogida bizning galaktikamizdagi eng
yorqin 2 539 913 ta yulduz haqida ma’lumot mavjud. Aytaylik, 
siz yulduz nomidan kelib chiqib, katalogdan ma’lum bir yulduzni
qidirmoqchisiz. Agar dastur yulduzlar katalogidagi har bir
yulduzni birinchisidan boshlab, chiziqli qidiruv algoritmida
tekshirgan bo’lsa, eng yomon holatda kompyuter siz izlayotgan
yulduzni topish uchun barcha 2 539 913 ta yulduzni tekshirishi
kerak bo’lishi mumkin. 
Agar katalog yulduz nomlari bo’yicha
alifbo tartibida tartiblangan bo’lsa, binar qidiruv, hatto eng
yomon holatda ham 22 dan ortiq yulduzni tekshirishi shart
emas edi

---

Binar qidiruv algoritmi, rekursiya yoki iterativ usulda ham 
yozish mumkin1
. 
Binar qidiruv algoritmi, vaqt davomiyligi
O(log n) ni tashkil qiladi1
.
Binar qidiruv algoritmi, kompyuterda, kompyuter tarmogʻida
yoki butunjahon web tarmogʻida World Wide Web 
saqlanayotgan maʼlumotlarni qidirishga moʻljallangan
dasturdir1
. 
Internet qidiruv tizimi Information Retrieval 
systemdan kelib chiqqan

---

Binar qidiruv tizimining tarixi haqida qo’shimcha ma’lumotlar
quyidagicha:

Internetda qidirish uchun ishlatilgan birinchi asbob Archie 
edi2
. 
Nom “arxiv” so’zining “vee” harfi yo’qligini
bildiradi2
.

U 1990 yilda Montrealdagi McGill Universiteti talabasi
Alan Emtage tomonidan yaratilgan2
.
Dastur jamiy anonim FTP (File Transfer Protocol) saytlaridagi
barcha fayllar ro’yxatini yuklab oladi, fayl nomlarini qidirish
uchun qidiruv bazasini yaratadi; lekin Archie ushbu fayllar
tarkibini indekslamadi

---


Qidiruv tizimlari yangi guruhlar, ma’lumotlar bazalari yoki
ochiq direktorialardagi ma’lumotlarni ham qazib olishadi2
.

Web direktorialari, odamlar tahrirchilari tomonidan
saqlanadi, qidiruv tizimlari algoritmik ravishda ishlaydi yoki
algoritmik va odam kiritishining aralashmasi2
.
Qidiruv tizimlarining Internet bozoridagi ulushlari: Google 
46.47%, Yahoo! 
17.16%, Baidu 13.76%, Microsoft 12.87%, 
NHN 4.71%, eBay 3.9%, Time Warner (AOL bilan birga) 1.6%, 
Ask.com 1.1%, Yandex 0.9%, Alibaba.com 0.8%