1-labarotoriya mashg’uloti Mavzu: Fermentlar barqarorligiga ta’sir etuvchi faktorlar Harorat

1-labarotoriya mashg’uloti
Mavzu: Fermentlar barqarorligiga ta’sir etuvchi faktorlar

1. 
   Harorat
   

Harorat oshgan sari uning ferment-substrat kompleksiga ta’sir qilib, faolligi
oshib boradi. Haroratning ma’lum chegarasida ferment faolligi maksimum
bo’lishini, faollikning optimal nuqtasi deyiladi. Lekin harorat 40⁰ C dan oshganda
ferment faolligi pasaya boshlaydi. Aksariyat fermentlar 60-80⁰ C da butunlay
faolligi yo’qolib, bunda ularning strukturasi o’zgarib, qaytmas denaturastiyaga
uchraydi.
Fermentlar faolligiga haroratning ta’sirini grafik tarzda ifodalasak, u
quyidagi ko’rinishda bo’ladi.

Lekin ayrim fermentlar 80⁰ C dan yuqori haroratda ham faolligini saqlab

qolishi mumkin. Masalan, tabiiy issiq suv manbalarida o’sadigan o’simliklarning
fermenti 90⁰ C dan yuqori faolligini saqlab qoladi. Ba’zi fermentlarning faolligi past
haroratda ham yuqori bo’lishi mumkin.
2.Vodorod ionlari konsentrasiyasining ta’siri.
Organizmdagi ko’pchilik fermentlar pH-7 atrofida yuqori faollikka ega bo’ladi. Vodorod ionlarining o’zgarishiga ferment juda ta’sirchan bo’ladi. Bunga sabab fermentning faol markazidagi funkstional guruhlarning ionlanishidir. Muhitda pH-ning o’zgarishi ferment-substrat kompleksi o’rtasidagi kimyoviy bog`lanish darajasiga ham ta’sir qiladi. Ayrim fermentlar kuchli kislota va ishqoriy muhitlarda ham faoliyat ko’rsatadilar. Masalan, oshqozondagi pepsinning ta’siri pH=1,5- 2,5 atrofida bo’ladi. Ichaklardagi fermentlar esa ishqoriy muhitda “ishlaydi”. Har bir
fermentning pH yaratgan optimal qiymati o’zgarsa, enzimning uchlamchi
strukturasi ham o’zgarib, faolligi pasayadi