1-Laboratoriya ishi kuchlanishni ikki barobar oshiruvchi simmetrik to‘G‘irlagich ishdan maqsad

1-Laboratoriya ishi

KUCHLANISHNI IKKI BAROBAR OSHIRUVCHI SIMMETRIK TO‘G‘IRLAGICH
Ishdan maqsad: Kirishdagi kuchlanish o‘zgarmagan holda chiqishdagi kuchlanishni oshirib o‘zgarmas kuchlanish oluvchi simmetrik to‘g‘rilagichni o‘rganish.
Ishni bajarishni davomida quyidagilar ishlatiladi: ABM1, ABM2, IP, C₁=C₂=20 mkF, 30 mkF, 50 mkF, C_f1=C_f2=50 mkF, D₁,D₂,=KD103A(D223), R_f1=510 Om, R_yuk=1kOm (o‘zgaruvchan qarshilik).
Ishni bajarish tartibi

1. 
   1 0-rasmdagi prinsipial sxemaga kerakli elementlar kirgiziladi va 12 V li o‘zgaruvchan manba kirishiga ulanadi.
   

10-rasm
Kuchlanishni ikki barobar oshiruvchi simetrik to‘g‘irlagichni prinsipial sxemasi

2. 
   C₁ C₂ sig‘imlarini o‘zgartirib chiqishdagi kuchlanishni o‘zgarishi 10 jadvalga yoziladi.
   

10 jadval.

C1=C2, mkF	20	30	50
Ukir, V
Uchiq=Un, V

3. 
   Ikki yarim davrli to‘g‘rilagichni filtrsiz va filtr orqali tashqi xarakteristikasi olinadi. Buning uchun yuklamadan o‘tadigan tokni o‘zgartirib chiqishdagi kuchlanishni o‘zgarishi 11 jadvalga yoziladi. Yuklamadagi tokni o‘zgarishi R_yuk orqali amalga oshiriladi. Filtr sifatida C_f1=C_f2=20mkF, R_f1=500 Om ishlatiladi.
   

11 jadval.

Parametrlari	Filtrsiz					Filtr bilan
Uyuk, V
Iyuk, mA

4. 
   Ossillograf orqali yuklamadan maksimal tok oqqanda chiqish kuchlanishi shakli kalkaga ko‘chirib olinadi. Buning uchun ossillograf ekranidan to‘g‘rilagichni filtrsiz va filtr orqali ulangan sxemasidagi chiqish kuchlanishi shakli to‘xtatib ko‘chiriladi.
   
5. 
   11-jadvaldan foydalanib to‘g‘rilagichni filtrsiz va filtr orqali ulangan variantini tashqi xarakteristikasi chiziladi.
   

Tayyorlovchi savollar

1. 
   Simmetrik va nosimmetrik to‘g‘rilagichlar nimasi bilan farqlanadi?
   
2. 
   To‘g‘rilagichdagi chiqish kuchlanishi qaysi element hisobiga oshadi?
   
3. 
   Chiqishdagi oshgan kuchlanish bilan tok kuchi orasida qanday munosabat bor?
   
4. 
   To‘g‘rilagichni nol chiqishli ulanish sxemasi yordamida simmetrik kuchlanishni oshiruvchi to‘g‘rilagich hosil qilish mumkinmi?
   

12-rasm
Ikkita chiqish kuchlanishli to‘g‘rilagichning prinsipial sxemasi

1. 
   To‘g‘rilagichni birinchi chiqishidan U_chiq R_yuk1 orqali o‘zgartirilib I_chiq1
   
2. 
   ni o‘zgarishi filtrsiz va filtr orqali o‘zgarishi 14-jadvalga yoziladi.
   

14 jadval

Parametrlar	Filtrsiz					Filtr bilan
Uyuk1, V
Iyuk1, mA

3. 
   To‘g‘rilagichni ikkinchi chiqishidagi U_chiq2 ni R_yuk2 orqali o‘zgartirilib I_chiq2 tokni o‘zgarishi filtrsiz va filtr orqali bo‘lgandagi natija 15 jadvalga yoziladi.
   

15jadval

Parametrlar	Filtrsiz					Filtr bilan
Uyuk2, V
Iyuk2, mA

4. 
   Ossillograf orqali yuklamadan maksimal tok oqqanda chiqish kuchlanishi shakli kalkaga ko‘chirib olinadi. Buning uchun ossillograf ekranida to‘g‘rilagichni filtrsiz va filtr orqali ulangan sxemasidagi chiqish kuchlanishi shakli to‘xtatib ko‘chiriladi.
   
5. 
   14, 15 jadvaldan foydalanib to‘g‘rilagichni filtrsiz va filtr orqali ulangan variantini tashqi xarakteristikasi chiziladi.
   

Tayyorlov savollari:

1. 
   Bu sxema qaysi to‘g‘rilagichni ikkitasini o‘z tarkibida mujassamlashtirgan?
   
2. 
   Chiqishlarida har xil kattalikli to‘g‘rilagich hosil qilish uchun sxemadagi elementlarni qaysi birini o‘zgartirish kerak?
   
3. 
   Bu sxemani qanday afzalligi bor?
   

ADABIYOTLAR
1. Branko L. Dokic , Branko BlanuSa Power Electronics : Converters and Regulators. 2015, Springer International Publishing AG, Шведцария
2. А.А.Коваленко, М.Д. Петропавловский Основы микроэлектроники, Второе издание радиоэлектроника, -М.: Центр академия, 2008.
3. Радиотехнические системы, учебник под редакцией Ю.Казаринова,- М.: Академия изд. Центр, 2008.
4. Ю.Д.Козляев Электропитание устройств связи - М.: Радио и связь, 2001. Қўшимча адабиётлар

1. 
   Mirziyoev Sh.M. Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining lavozimiga kirishish tantanali marosimiga bag‘ishlangan Oliy Majlis palatalarining qo‘shma majlisidagi nutqi. –T.: “O‘zbekiston” NMIU, 2016. – 56 b.
   
2. 
   Mirziyoev Sh.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash – yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganining 24 yilligiga bag‘ishlangan tantanali marosimdagi ma’ruza 2016 yil 7 dekabr. – T.: “O‘zbekiston” NMIU, 2016. – 48 b.
   
3. 
   Mirziyoev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. - T.: “O‘zbekiston” NMIU, 2017. – 488 b.
   
4. 
   O‘zbekiston Respublkasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi to‘g‘risida. - T.:2017 yil 7 fevral, PF-4947-sonli Farmoni.
   
5. 
   Белов Л.А., Богачев В.М. и др. Устройства генерирования и формирования сигналов. Под ред. Г.М. Уткина. – М.: Радио и связь, 2004.
   

3.3. Электрон ресурслар
1. www.gov.uz – O‘zbekiston Respublikasi xukumat portali.
2.www.lex.uz – O‘zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi.
3.www.radio.ru 4.www.electronic.ru
5.www.radiotech.by.ru 6.www.chip.com
7. http://www.radio.ru/ 8. http://www.twirpx.com
9. www.radiolab.ru
10.http://www.toehelp.ru/ 11.http://fismat.ru/elect/ozonov/
12.http://electrofaq.com/TOE.htm 13.http://electcsys.chat.ru/