1 laboratotiya ishi Maqsad

№ 1 laboratotiya ishi

Maqsad: ma'lumotlarning asosiy turlarini, har xil toifadagi o'zgaruvchilarni tavsiflash usullarini, qiymat berish operatorlarini va ma’lumotlarni kirish / chiqishlarni tashkil qilishni o'rganish.

Qisqacha nazariy ma'lumotlar:

Algoritm - bu qat'iy belgilangan qoidalar bo'yicha bajariladigan harakatlar ketma-ketligi bo’lib, bu muammoni hal qilish jarayonini noyob ravishda cheklaydi va aniq bosqichda uni hal qilishga olib keladi.

Algoritmlashtirish – bu amaliy dasturni kompyuter dasturi shaklida amalga oshirish imkoniyati bilan hal qilish uchun rasmiy usulni ishlab chiqishdir.

Blok – shema ko'rinishidagi algoritmning tasviri "Algoritmlar, dasturlar, ma'lumotlar va tizimlarning sxemalari" yagona dasturiy hujjatlar tizimining GOST 19.701-90 ga muvofiq amalga oshiriladi.

Sarlavha fayllari:

Matematik math kutubxonasi umumiy matematik operatsiyalar va ma’lumotlar toifasini o'zgarishlarni bajarish uchun bir qator funktsiyalarni belgilaydi. Matematik funktsiyalar:

1) trigonometrik funktsiyalar:

cos - radianga aylantirilgan burchak kosinusini hisoblash;

sin- radianga aylantirilgan burchak sinusini hisoblash;

tan-radianga aylantirilgan burchakning tangensini hisoblash;

acos-arkkosinni hisoblash, natija radianlarda bo'ladi;

asin-arksini hisoblash, natija radianlarda bo'ladi;

atan-arktangent hisoblash, qaytish qiymati radian bo'ladi;

atan2- arktangens va uning kvadrantni x va y koordinatalar bo'yicha hisoblashda qaytarilgan natija radian shaklida bo'ladi ;
2) giperbolik funktsiyalar:

cosh-giperbolik kosinusni hisoblash;

sinh-giperbolik sinusni hisoblash;

tanh-giperbolik tangensni hisoblash;
3) eksponensial va logarifmik funktsiyalar:

exp- eksponentani hisoblash;

log- natural logarifm;

log10- o’nli logarifm;

modf- haqiqiy qiymatni kasr va butun qiymatarga bo'lish;

4) daraja funktsiyalari:

pow - sonni darajaga ko’tarish;

sqrt - kvadrat ildiz;

5) yaxlitlash, modul va boshqa funktsiyalari:

ceil - eng kichik butun songa yaxlitlash;

fabs - modul qiymatlarini hisoblash;

floor - eng katta butun songa yaxlitlash;

fmod - suratni maxrajga bo’lgandagi qoldiq.

Funksiyalardan foydalanishga oid misollar:
#include // cout va cin operatorlari uchun

#include // matematik fumktsiyalardan foydalanish uchun

int main()

{

std::cout << "5.0 ^ 4 = " << pow (5.0, 4) << std::endl;

std::cout << "2.77 ^ 9 = " << pow (2.77, 9) << std::endl;

std::cout << "12.01 ^ 11.54 = " << pow (12.01, 11.54) << std::endl;

std::cout << "sqrt(" << param << ") = "

<< sqrt(param) // kvadrat ildizni hisoblaymiz

<< std::endl;

double param = 60.0; // 60 gradusli burchak

std::cout << " Kosinus " << param

// radianga o’girilgan burchak kosinusini// hisoblaymiz

<< " gradus = " << cos(param * PI / 180)

<< std::endl;

double param = 0.5;

std::cout << " Arcsinus " << param

<< " = " << (asin (param) * 180.0 / PI) // arcsinusni hisoblash

<< " gradus " << std::endl;

double val = 5.5, result;

result = log (val); // Natural logarifmani hisoblash

std::cout << "ln(" << val << ") = "<< result << std::endl;

return 0;

}
C ++ kodli fayllar (.cpp kengaytmasi bilan) loyihalar va dasturlarning yagona fayllari emas. Sarlavha fayli deb nomlangan boshqa turdagi fayl mavjud (sarlavha fayli, shu jumladan header file yoki sarlavha fayli). Ular .h kengayt-masiga ega, lekin ba'zan ularni .hpp kengaytmasi bilan ham ko'rish mumkin yoki umuman yo'q. Sarlavha fayllarining maqsadi boshqa fayllardan foydalanish uchun oldindan e'lonlarni qulay saqlashdir. Sarlavha fayli tarkibdagi barcha faillar nus -hasi * .cpp fayliga nushalanadi va barcha tarkib foydalanish uchun mumkin bo'ladi.

Sarlavha fayllari:

- stdio.h - bu kirish / chiqish operatsiyalarini bajarish uchun sarlavha fayli;

- string.h - satrlar bilan ishlash uchun sarlavha fayli;

- kirish-chiqishni tashkil qilish uchun sinflar, funktsiyalar va parametrlarga ega iostream-sarlavha fayli. Qulaylik uchun kutubxona uchta standart oqim ob'ekt-larini belgilaydi:

cin - standart kirishga mos keladigan istream sinfi ob'ekti. Umuman olganda, foydalanuvchi terminalidan ma'lumotlarni o'qishga imkon beradi;

cout - standart chiqishga mos keladigan sinf ostream ob'ekti. Umuman olganda, ma'lumotlar foydalanuvchi terminaliga chiqarilishini ta'minlaydi;
serr - bu xatolar uchun standart chiqishga mos keladigan sinf ostream ob'ekti. Biz ushbu oqimga dastur xatoligi haqida xabarlarni yuboramiz.

Chop etish odatda qayta yuklanadigan chap siljish operatori (<<) yordamida amalga oshiriladi va kirish o'ng (>>) operatori yordamida amalga oshiriladi.

Ma'lumotlarning asosiy turlari 1-jadvalda keltirilgan.

1-jadval - C ++ ma'lumot turlari

Toifa	bayt	Qabul qilingan qiymatlar oralig'i
целочисленный (логический) тип данных
bool	1	0 / 255
butun (belgi) ma'lumotlar turi
char	1	0 / 255
butun son turlari
short int	2	-32 768 / 32 767
unsigned short	2	0 / 65 535
int	4	-2 147 483 648 / 2 147 483 647
unsigned int	4	0 / 4 294 967 295
unsigned long int	4	-2 147 483 648 / 2 147 483 647
suzuvchi nuqtali ma'lumotlari turlari
float 4 -2 147 483 648.0 / 2 147 483 647.0	4	-2 147 483 648.0 / 2 147 483 647.0
long float	8	-9 223 372 036 854 775 808 .0/ 9 223 372 036 854 775 807.0
double	8	-9 223 372 036 854 775 808 .0 / 9 223 372 036 854 775 807.0

Ikkita sonning ko’paytmasini hisoblash dasturini C++ tilida tuzamiz.
// Standart kutubxonalarni ulanishi:

#include

#include // matematik funktsiyalar bilan ishlash uchun

using namespace std; // identifikatorlar aniqlanadigan nomlar fazosi

void main() // dasturning asosiy funktsiyasining sarlavhasi

{ // operator qavslari

setlocale(0, “Russian”); // rus tilida xabarlarning chiqishini sozlash

float x,y,z; // o'zgaruvchilar tavsifi (nomi va turi)

cout<<" x,y sonlarini kiriting: "< //ekranga xabarni chop etish

cin>>x>>y; // x,y o’zgaruvchilarning son qiymatini klaviaturadan kiritamiz

z=x*y;

cout<<"Произведение="< //natijani chop etamiz

system(“pause”);} //asosiy funksiyaning ohiri

Topshiriqni bajarishga na’muna misol.
Berilgan а vа α qiymatlar uchun uning qiymatini hisoblang.




Muammoning echish g’oyasi

Misolni echish uchun quyidagi belgilashlarni kiritamiz:

1)

2)

3)

4)

5)

6)

Dasturni C va С++ usulida ifoda etamiz.
1. usul

#include // kiritish – chiqarish standarti

#include // ekran bilan ishlash standarti

#include // matematik funksiyalar standarti

void main ( ) //bosh dastur

{ float A = -4.6;

float а,b,y, y1, y2, y3, y4 ; // o’zgaruvchi turi e’loni

printf(“а=”); // а= ekranga chiqadi

scanf(“%f”,&а); // а ning qiymatini kiritish

b = pow (A,2) + pow (a,2);

y1 = pow( (atan (a/b) + a/2 * log10 (b)), 2) ;

y2 = pow(sin(b),3) + 7.6 ;

y3 = ( 2.3 e5 + 2 * pow(a,2) + sqrt(b / fabs(A)) ) ;

y4 = y2/y3+A ;

y = y1+y4 ;
printf(“y=%f”,y); // у qiymatini chiqaradi

getch( ); //natijalar oynasini ushlab qoladi

}
Dastur natijasi :

a= 1.3 y =-3.7161672.
2 usul

# include

# include
int main()

{

float a = 1.3, A = -4.6;

float b,y, y1, y2, y3, y4 ;

b = pow (A,2) + pow (a,2);

y1 = pow( (atan (a/b) + a/2 * log10 (b)), 2) ;

y2 = pow(sin(b),3) + 7.6 ;

y3 = ( 2.3 e5 + 2 * pow(a,2) + sqrt(b / fabs(A)) ) ;

y4 = y2/y3+A ;

y = y1+y4 ;

cout << "y = " << y ;

return 0;

}
Dasturning natijalari: y=-3.716167
2 na’muna misol.

z ning qiymatini quyidagi formula yordamida aniqlang:

z = |a-10| * , bunda a = *tg(b),

b = , d =
Muammoning yechish g’oyasi

Bunda k va α o’zgaruvchilarning qiymati ixtiyoriy.

Boshlang’ich ma’lumotlar: k – haqiqiy toifa, α ni dasturda alf – haqiqiy toifa yordamida ifodalaymiz.

Natija: z – haqiqiy toifa.

Hisoblashda shuni yodda tutish kerakki, ifodani hisoblashda ushbu ifoda tarkibidagi barcha o'zgaruvchilar qiymatlari ma'lum bo'lishi kerak. Buni hisob-kitoblar ketma-ketligi talab qiladi. Sinov na’munasi: agar k=1 va α=1 z=-0,48473. Natijalarni tekshirish Excel da amalga oshirildi)
#include

#include

using namespace std;

int main( )

{

double k, alf, a,b, d, z;

cout<<"k=" ; cin>>k;

cout<<"alf=" ; cin>>alf;

d=sin(alf)/(1+(cos(k)+1)/(pow(tan(15.0),2/0)*k));

b=d*(1- cos(2*alf))+sin(2*alf ) / (1+ cos(2*alf) + sin(2*alf)) + d;

a=pow(b,(-0.25))*acos(0.6)-pow(d*sqrt(d),(-b/3))*tan(b);

z=fabs(a-10)*log(4-b)/log(2.0) +2*(b-10)+ pow(pow(a,4),(1.0/5));

cout<<"z="<

getch();

return 0;

}