1-lekciya. PÁNniń Áhmiyeti,oniń maqseti hám waziypalari

1-LEKCIYA. PÁNNIŃ ÁHMIYETI,ONIŃ MAQSETI
HÁM WAZIYPALARI

Ózbekstan Respublikasınıń sońǵı jıllardaǵı tez pát penen rawajlanıwı xalıq xojalıǵının` barlıq tarawlarında, sonday-aq awıl-xojalıǵında da u`lken o`zgerislerdi júzege keltirdi. Qálegen mámlekettiń rawajlanıwı ushın onıń awıl xojalıǵı rawajlanıwı kerek, sharwashılıqtı rawajlandırıw ushın ot-shóp jetistiriwdińde óz aldına úlesi bar, sonıń ushın bul tarawdıń hár ta’repleme rawajlanıwına úlken itibar beriledi.

2017 jıl 18 yanvarda Ózbekstan Respublikası Prezidentini ta’repinen qabıl etilgen № PP-2731 sanlı qararı boyınsha 2017-2021 jılllarda Aral dógeregin rawajlandırıwdıń Ma’mleketlik baǵdarlaması dúzilgen ha’m onı orınlaw ushın sharwashılıqtı rawajlandırıwǵa baǵdarlanǵan ilimiy-a’meliy joybarlar, Aral boylarınıń ekologiyalıq, sociyallıq-ekonomikalıq jaǵdayların jaqsılawǵa qaratılǵan bolıp, tabiyǵıy ósimliklerdiń qayta tikleniwin ha’m ot-shóp jetistiriwdi, sharwashılıqtı rawajlandırıw ushın shorǵa-qurǵaqshılıqqa shıdamlı ósimliklerdiń, egislik materiallarınıń texnologiaların jetilistiriwdi, ulıwma fitocenoz ha’m ósimlikler fawnasın qayta tiklew boyınsha jumıslar alıp barılmaqta. Bul ma’mleketlik baǵdarlamada Aral krizisin jumsartıw ushın xalıqtıń bántligin ta’miyinlew, awıl xojalıq eginleriniń jańa texnologiyaların endiriwge únemlep suwǵarıw texnologiyaları tiykarında sharwashılıq xojalıqlarında shólge aylanıwdın aldın alıwǵa arnalǵan innovaciyalıq joybarlar, ilajlar alıp barılmaqta. Usınday qolaysız jaǵdaylardın aldın alıw ha’m regionnıń ekonomikasın turaqlı túrde rawajlandırıw innovaciyalıq texnologiyalarǵa baylanısllı bolıp, bul topıraqtı biologiyalıq qásiyetin ha’m aktivligin qálpine keltiredi, biocenozdı jańalaydı ha’m agro óndiris kompleksiniń rawajlanıwı menen agrobiocenozǵa ótiwin hám ilimiy texnikalıq potencialdıń rawajlanıwın támiyinleydi.
Hámmege belgili jámiyechiligimizde awıl xojalıǵı tiykarǵı taraw bolıp esaplanadı. Awıl xojalıǵı yaǵnıy agrosanaat kompleksi diyxanshılıq hám sharwashılıq tarawların biriktiriwshi tiykarǵı buwın bolıp esaplanadı.
Ot shóplik eginlerdiń hasıldarlıǵın nátiyjeli túrde arttırıwda suwǵarıwdıń ornı óz aldına, sebebi suwǵarıw nátiyjesinde ot-shóplik eginlerdiń hasıldarlıǵı 3-4 mártege shekem kóteriliwi múmkin.
Jaylaw jerlerde ot-shóp jetistiriwdiń ónimdarlıǵın arttırıw ushın pishen orıwdı túp tiykarınan jaqsılaw, suwǵarılatuǵın mádeniy jaylawlardı dúziw hám shóplerden nátiyjeli paydalanıwdı jolǵa qoyıw kerek boladı.
Ot shóplerdiń kóp zaya bolıwı jıyın múddetiniń hám texnologiyasınıń buzılıwına baylanıslı boladı. Bunıń aldın alıw ushın jıyın texnikaları menen -ózi júretuǵın jem orıwshı kombaynlar menen, ózi júriwshi orǵıshlar menen, shóp unın tayarlawshı agregatlar menen támiyinlew kerek.
Ot-shóp jetistiriw pániniń maqseti- joqarı toyımlı, belokqa bay jem jetistiriw tiykarların, jemlerdi qayta islew, saqlaw, suwǵarılatuǵın pishenzar hám jaylawlardı payda etiw jolların úyreniw hám olardı óndiriske engiziw kónlikpelerin qáliplestiriw bolıp tabıladı.
Házirgi waqıtta 1 jem birligine 80-90 g sińimli proteynnen tuwrı keledi, zootexnikalıq talap boyınsha 104-110 g bolıwı kerek. Demek, ot-shóp jetistiriwdiń aldında turǵan tiykarǵı wazıypa belokqa bay ot shóplik eginlerdiń egislik maydanların kóbeytiw hám jetistiriw texnologiyasın durıs, óz waqtında orınlaw arqalı jem belogin óndiriwdi arttırıw bolıp tabıladı. Bul ushın jońıshqa, gorox, qızıl sebarga, lyupin, raps hám basqa da joqarı beloklı ósimliklerdi egip, olardan joqarı, sapalı ónim jetistiriw hám almaslap egiwde paydalanıw.
.