1. Madaniy va marifiy markazlarning arxitekturaviy fazoviy, kompozision yechimi

Hozirgi vaqtda eng dikqatga sazovor bolgan madaniy va marifiy markaz turlari asosan ikki qismdan iborat bolib, biri - ommaviy kongil ochar qismi va ikkinchi qismi togaraklarni olib borishga moljallanadi. Bulardan tashqari madaniy va marifiy markazlar ham mavjud yoshlar markazi, bolalar, shaxmat, aeroklub, adabiyotchilar madaniy va marifiy markazlari kabi maxsus turlari ham bor. Madaniy va marifiy markazlarni odatda maxsus topshiriqqa asosan tomosha qismining sigimi, madaniy va marifiy markaz qismi QMQ normalari asosida loyihalanadi. Qishloq sharoitidan kelib chiqqan holda madaniy va marifiy markaz tarkibiga boshqa turdagi xonalarni ham kiritish mumkin. Madaniy va marifiy markazlarning barcha tiplari ozining funksiyasiga qarab uchta asosiy guruhlarga bolinadi: Tomoshabin qismi xonalari; madaniy va marifiy markaz qimi xonalari; xizmat korsatuvchi va mamuriy - xojalik xonalari. Madaniy va marifiy markaz binosining xonalari quyidagi 3 guruhlarga bolinadi: A – tomoshabin qism xonalari; B – madaniy va marifiy markaz qismining xonalari; V – yordamchi va mamuriy-xojalik xonalari. A. Tomoshabin qismi madaniy va marifiy markaz binosida turli xildagi ommaviy, manaviy, marifiy ishlarni olib borishga va dam olishga moljallanadi. Buning ozi uch guruxdan - tomoshabin guruhi, namoyish guruhi hamda komplekslardan iborat boladi: - tomoshabin guruhiga kompleksiga, tomosha zali, foye va tamaddixona bilan vestibyul, anjomlar saqlash, xizmatchi xonasi bilan; - namoyish guruhi kompleksiga - uyni maydonchasi, xizmatchi xona, kinoapparat xonalari kiradi; - sahna qismi madaniy va marifiy markazning qaysi tipiga kora qurilganiga qarab QMQ asosida tanlandi. 1 va 2 tipdagi madaniy va marifiy markazlarda vestibyul madaniy va marifiy markaz qismi uchun ham tamoshabin qismi uchun ham.

Hozirgi vaqtda eng dikqatga sazovor bolgan madaniy va marifiy markaz turlari asosan ikki qismdan iborat bolib, biri - ommaviy kongil ochar qismi va ikkinchi qismi togaraklarni olib borishga moljallanadi. Bulardan tashqari madaniy va marifiy markazlar ham mavjud yoshlar markazi, bolalar, shaxmat, aeroklub, adabiyotchilar madaniy va marifiy markazlari kabi maxsus turlari ham bor. Madaniy va marifiy markazlarni odatda maxsus topshiriqqa asosan tomosha qismining sigimi, madaniy va marifiy markaz qismi QMQ normalari asosida loyihalanadi. Qishloq sharoitidan kelib chiqqan holda madaniy va marifiy markaz tarkibiga boshqa turdagi xonalarni ham kiritish mumkin. Madaniy va marifiy markazlarning barcha tiplari ozining funksiyasiga qarab uchta asosiy guruhlarga bolinadi: Tomoshabin qismi xonalari; madaniy va marifiy markaz qimi xonalari; xizmat korsatuvchi va mamuriy - xojalik xonalari. Madaniy va marifiy markaz binosining xonalari quyidagi 3 guruhlarga bolinadi: A – tomoshabin qism xonalari; B – madaniy va marifiy markaz qismining xonalari; V – yordamchi va mamuriy-xojalik xonalari. A. Tomoshabin qismi madaniy va marifiy markaz binosida turli xildagi ommaviy, manaviy, marifiy ishlarni olib borishga va dam olishga moljallanadi. Buning ozi uch guruxdan - tomoshabin guruhi, namoyish guruhi hamda komplekslardan iborat boladi: - tomoshabin guruhiga kompleksiga, tomosha zali, foye va tamaddixona bilan vestibyul, anjomlar saqlash, xizmatchi xonasi bilan; - namoyish guruhi kompleksiga - uyni maydonchasi, xizmatchi xona, kinoapparat xonalari kiradi; - sahna qismi madaniy va marifiy markazning qaysi tipiga kora qurilganiga qarab QMQ asosida tanlandi. 1 va 2 tipdagi madaniy va marifiy markazlarda vestibyul madaniy va marifiy markaz qismi uchun ham tamoshabin qismi uchun ham.