1. Mahsulot ishlab chiqarish maromiyligining tahlili. O’zgaruvchan va o’zgarmas xarajatlar

Si = Fi / Qi + Vi
Bunda:
Si – i-mahsulot birligini tannarxi;
Fi – i-mahsulot birligiga doimiy xarajatlar;
Qi – i-mahsulot birligini ishlab chiqarish hajmi;
Vi – i-mahsulot birligiga o‗zgaruvchan xarajatlar.
3. Tahlil etishda o‘rganish ob’ekti va maqsadidan kelib chiqqan holda korxona harajatlaring u yoki bu turkumi bo‘yicha o‘zgarshlar va sabablariga baxo beriladi. Taqqoslash yoki qiyosiy o‘rganish joriy davr va o‘tgan yil ma’lumotlari, biznes-reja ko‘rsatkichlari, o‘rtacha ko‘rsatkichlar va tarmoq bo‘yicha boshqa ma’lumotlar olinadi. Taqqoslashda ko‘rsatkichlar bo‘yicha mutloq o‘zgarishlar nisbiy ko‘rsatkichlarni qo‘llash orqali to‘ldiriladi.
Bir so‘mlik mahsulotga ketgan xarajat ishlab chiqarish samaradorligi ko‘rsatkichlaridan biridir. Bu ko‘rsatkich mahsulot tannarxining shu mahsulotning ulgurji narxlardagi qiymatiga nisbati orqali aniqlanadi. Bir so‘mlik mahsulot harajatlariga quyidagi omillar ta’sir etadi:

• 
  mahsulot strukturasidagi o‘zgarishlar;
  
• 
  mahsulot tannarxining o‘zgarishi;
  
• 
  material energiya tariflarining o‘zgarishi;
  
• 
  mahsulot baxosining o‘zgarishi.
  

Mahsulot tannarxini ifodalovchi ko‘rsatkichlardan eng muhimi, bir so‘mlik tovar mahsuloti uchun qilingan xarajatdir. Bu ko‘rsatkich tiyin hisobida quyidagicha aniqlanadi:
Xarajat (1 so’mlik mahsulotga ) =
Bu ko‘rsatkich orqali qilingan xarajatlarning samaradorligini aniqlash mumkin. Tahlil etishda bir so‘mlik tovar mahsuloti uchun qilingan harajatlarning rejaga nisbatan o‘zgarishi aniqlanadi.
Xarajatlarni baholash usullari
1) muxandislik usullari;
2) buxgalteriya usullarini tekshirish;
3) grafik usul yoki tarqalish diagrammasi;
4) Eng ko‘p va eng kam miqdor usuli. Bu yondashuvlar xarajatlar vazifalarini aniqlashning aniqlik darajasi bo‘yicha va ularni amalga oshirish xarajatlari bo‘yicha farq qiladi. Bu usullar birbirini istesno qilmaydi, xarajatlarning turli toifalari uchun turli usullar qo‘llanilishi mumkin.