1-maruza. Avtomobil va traktorlarni taklif qilishda yangi texnik echimlarni tadbiq etish bo'yicha texnik talablar va ularni ishlab chiqarish chiqish

Yangi mahsulotni ishlab chiqish va joriy etishni boshqarish rejasi

innovatsion jarayonning barcha bosqichlarida qo'llaniladigan universal boshqaruv vositasidir . ­Bunda rejalashtirishning quyidagi turlari qo'llaniladi: mahsulot -mavzuli; maqsadli dastur haqida ; ­hajmli-taqvim.
Keling, mahsulot va tematik rejalashtirishni ko'rib chiqaylik. Ushbu turdagi rejalashtirishning vazifalari quyidagilardan iborat: ­korxonaning ilmiy-texnik rivojlanishidagi yo'nalishlar va nisbatlarni aniqlash; ilmiy tadqiqot va ishlanmalar mavzularini belgilash; innovatsion mahsulotlarni chiqarish bo'yicha istiqbolli ishlab chiqarish dasturi tuzilmasini shakllantirish. Rejalashtirishning bu turi innovatsion jarayonning boshida, bozorni o‘rganish natijalari mavjud bo‘lganda, mo‘ljallangan iste’molchining ehtiyojlari aniqlanganda, innovatsion g‘oyalar yaratilganda, bozor parametrlari aniqlanganda qo‘llaniladi. Keyin mahsulot -tematik rejalashtirish ­jarayoni vaqti-vaqti bilan takrorlanadi, bu boshlangan ilmiy mavzular va innovatsion loyihalarning yakunlanishi, tashqi va ichki muhitning o'zgarishi, yangi g'oyalarning paydo bo'lishi bilan bog'liq. Shu tarzda ilmiy mavzular portfeli va innovatsion loyihalar portfeli shakllanadi. Shu bilan birga, ilmiy-tadqiqot va innovatsion loyihalar ro'yxatini o'z ichiga olgan tematik reja tuziladi. Rejada shuningdek, ijrochilar, muddatlar va ishlarni bajarishning taxminiy qiymati aks ettirilgan.
Muayyan vaqt oralig'ida tegishli portfellarga kiritilgan ilmiy mavzular va loyihalar soni ko'p jihatdan ularning hajmiga (smeta qiymati) va davomiyligiga bog'liq. Shu bilan birga, ilmiy ­tadqiqot mavzulari soni innovatsion loyihalar sonidan bir necha baravar ko'pdir ­, chunki barcha mavzular tijorat asosida amalga oshirilmaydi. Innovatsion loyihalar uchun hajmi va muddati kichik bo'lgan loyihalarni tanlash ko'proq loyihalar soniga va umumiy muvaffaqiyat ehtimoli yuqori bo'lishiga olib keladi. Kichik loyihalar ham oz miqdorda foyda keltiradi. Shunday qilib, kichik loyihalar portfeli innovatsiyalarning barqaror oqimiga olib kelishi mumkin, ularning aksariyati cheklangan bozor salohiyatiga ega.
Mahsulot -tematik rejalarni tuzishda uchta rejalashtirish tizimi qo'llaniladi:
- "yuqoridan pastga" (parchalanish sxemasi), bunda rejalarning vazifalari ketma-ketlik bilan batafsil bayon qilinadi va individual ijrochining e'tiboriga etkaziladi;
- "pastdan yuqoriga" (sintez sxemasi), unda ­quyi bo'linmalarning tashabbuskor takliflari umuman korxona uchun jamlangan rejalarga umumlashtiriladi;
- aralash, bunda maqsad va cheklovlar ­boshqaruvning eng yuqori darajasida shakllantiriladi va ularga erishish usullari quyi tuzilmalar tomonidan belgilanadi.
Dastur-maqsadli rejalashtirishning mohiyati shundan iboratki, u ­maqsadni belgilashdan tortib aniq amaliy harakatlarni belgilashgacha bo'lgan rejalashtirish mantiqini amalga oshirish imkonini beradi.
Dastur-maqsadli rejalashtirish uch bosqichda amalga oshiriladi:

1. 
   maqsadlar tizimini aniqlash;
   
2. 
   dasturiy ta'minot paketini yaratish;
   
3. 
   qog'oz ishlari.
   

Dastur-maqsadli rejalashtirishning birinchi bosqichida innovatsion faoliyat maqsadlari tizimi aniqlanadi ­va uning grafik tasviri tuziladi - maqsadlar grafigi yoki, shuningdek, maqsad va vazifalar daraxti. Maqsad sifatida mahsulot -tematik rejalashtirish jarayonida tasdiqlangan ­ilmiy-tadqiqot va innovatsion loyiha mavzulari qabul qilinadi. Keyin har bir maqsad quyi (birinchi) darajadagi bir nechta kichik maqsadlarga bo'linadi, ularning har biri dastlab qo'yilgan maqsadga (nol darajali maqsad) erishishni ta'minlaydigan vazifa (ish) dir. Parchalanish mantig'i bu savol: "Maqsadimizga erishish uchun nima qilishimiz kerak?" Bundan tashqari, birinchi darajadagi har bir vazifa mustaqil maqsad sifatida ko'rib chiqiladi va buning uchun zarur ish belgilanadi, ular ikkinchi darajali maqsadlar sifatida qabul qilinadi va hokazo. E'tibor bering, ba'zi vositalar (vazifalar) bir nechta yuqori darajadagi maqsadlarga hissa qo'shishi mumkin.
Masalan, agar maqsad "Ma'lum vaqt oralig'ida va belgilangan texnik- ­iqtisodiy ko'rsatkichlar bilan yangi mahsulotni yaratish va ishlab chiqarishni o'zlashtirish" bo'lsa, unda birinchi darajali kichik maqsadlar ­yangi mahsulotni yaratish bo'yicha ishlarni tashkil etish uchun asosiy talablarni belgilaydi:

1. 
   belgilangan texnik va iqtisodiy ko'rsatkichlar bilan mahsulot loyihalash ­.
   
2. 
   ishlab chiqarish zavodida yangi mahsulotning tajriba partiyasini chiqarish.
   
3. 
   mahsulotlarni ommaviy ishlab chiqarishni o'zlashtirish.
   
4. 
   iste'molchini yangi mahsulotdan foydalanishga tayyorlash.
   

Ishlab chiqarish zavodida yangi mahsulotning tajriba partiyasini chiqarish" maqsadi bo'yicha ikkinchi darajali kichik maqsadlar quyidagilarni o'z ichiga olishi mumkin:­

• 
  tajriba partiyasini ishlab chiqarish uchun marshrut texnologik jarayonlarini ishlab chiqish ;­
  
• 
  ishlab chiqarishni moddiy-texnik jihatdan tayyorlashni tashkil etish;
  
• 
  tajriba partiyasini ishlab chiqarish;
  
• 
  loyiha hujjatlarini ­keyinchalik tuzatish uchun belgilangan texnik-iqtisodiy ko'rsatkichlarga erishishni tahlil qilish ­.
  

Ushbu misoldan ko'rinib turibdiki, dastur-maqsadli rejalashtirish ­bir xil tizimli yondashuvdan foydalanadi, unga funktsional-xarajat tahlili va tashkilotning biznes jarayonlarini modellashtirish usullari asoslanadi.
Bunday rejaning batafsil darajasi rejalashtirish ko'lamiga (mamlakat, mintaqa, korporatsiya, korxona) bog'liq. Bunday holda, tafsilotlar funktsional bo'limlarning yoki hatto alohida xodimlarning vazifalari darajasiga qadar sodir bo'lishi mumkin ­. Maqsadlar tizimini yaratishda bir nechta muqobil echimlarni ishlab chiqish kerak, bu esa rejani amalga oshirish uchun keyingi ishlarda tanlash erkinligini beradi.
Ushbu tizimni tahlil qilish sxemasining asosiy kamchiligi uning barcha etarli mablag'larni (shu jumladan muqobil variantlarni) o'tkazish zarurati bilan bog'liq bo'lgan noqulayligidir.
Dastur-maqsadli rejalashtirish tizimini amalga oshirishda ­eng muhim (muhim) vazifalarni, shuningdek, eng kam ishlab chiqilgan vazifalarni aniqlash kerak, ularning echimi qiyinchiliklarga olib kelishi mumkin, boshqacha qilib aytganda, muammolar. Ular "butun zanjirni tortib olish mumkin bo'lgan etakchi bo'g'in" rolini o'ynaydi. Tizimning murakkabligini kamaytirish uchun siz boshqalarga kamroq e'tibor berib, ushbu muhim vazifalar va muammolarni batafsil ko'rib chiqishingiz mumkin. Turli mezonlar bo'yicha maqsadlarning muhimligi (ahamiyati) kattaligi ball bilan baholanishi mumkin.
Dastur-maqsadli rejalashtirishning navbatdagi bosqichi ­dasturiy kompleks yaratish hisoblanadi. Dasturiy ta'minot to'plami deganda belgilangan maqsadlarning bajarilishini ta'minlaydigan tashkilotlar, bo'linmalar va xodimlar to'plami tushuniladi. Dasturiy ta'minot majmuasini yaratishda nafaqat belgilangan vazifalarni hal qilish uchun ma'lum bo'linmalarni belgilash masalalari, balki: huquqlarni topshirish, javobgarlikni qabul qilish; muvofiqlashtirish va aloqa; motivatsiya; resurslar bilan ta'minlash; nazorat va hisobot tizimini shakllantirish. Ushbu bosqichda texnologiya, xodimlar va resurslar bo'yicha aniqlangan cheklovlarga asoslanib, eng maqbuli uchun bir nechta muqobil variantlardan tanlov amalga oshiriladi. Bitta alternativani tanlash bo'yicha qaror qabul qilish mezonlari yangi mahsulotning belgilangan muddatlari, xarajatlari va texnik-iqtisodiy ko'rsatkichlarini o'z ichiga olishi mumkin.
Uchinchi bosqichda qabul qilingan boshqaruv qarorlari bo'limlarni o'z ichiga olgan dastur shaklida hujjatlashtiriladi:

1. 
   turli darajadagi kichik dasturlarni ajratib ko'rsatadigan va har bir kichik dastur uchun ish hajmi va resurslarini ko'rsatadigan ish dasturlari;
   
2. 
   yaratilayotgan asbob-uskunalarning vaqtlari, xarajatlari va parametrlari bo'yicha dasturlar, kichik dasturlar va individual tadbirlar uchun variantlarni baholash va tanlash uchun mo'ljallangan mezon va cheklovlarni tavsiflash ;­
   
3. 
   turli xil ishlash ko'rsatkichlariga ega bo'lgan dasturlar va alohida kichik dasturlar uchun variantlar ­, shuningdek tanlangan mezonlar bo'yicha variantlarni baholash natijalari;
   
4. 
   dasturni amalga oshiruvchi tashkiliy tuzilma, shuningdek ­motivatsiya, muvofiqlashtirish, nazorat qilish tizimlari;
   
5. 
   ish tartibi.
   

tadqiqot mavzulari portfelida, loyihalar portfelida, maqsadli dasturda belgilangan vazifalarning tezkor bajarilishini ta'minlaydi .­
Operatsion rejalashtirish bo'yicha hisob-kitoblar bir qator talablarni hisobga olgan holda amalga oshiriladi: ­rejalashtirilgan ishlarning butun doirasini ishlarni tugatish muddatlariga muvofiq (ko'rsatma bilan yoki buyurtmachi bilan kelishilgan holda) so'zsiz ta'minlash yoki umuman olganda. ularni amalga oshirishning alohida bosqichlari uchun; har bir rejalashtirilgan ob'ekt bo'yicha ishlarning uzluksizligini ta'minlash; rejalashtirilgan davr segmentlari bo'yicha ijrochilar va jihozlarning mumkin bo'lgan yagona va to'liq yuklanishini ta'minlash. Haqiqiy sharoitlarda sanab o'tilgan talablar ko'pincha bir-biriga zid keladi, bu talablarning bajarilishini ta'minlash uchun ishlarni kalendar taqsimlashning maxsus usullari va usullari qo'llaniladi.
Hisob-kitoblarning tabiatiga ko'ra, hajmli ­rejalashtirishning uch bosqichi ajratiladi: volumetrik; kalendar; ishlarning borishini operativ tartibga solish.
Hajmli rejalashtirish jarayonida har bir ijrochi (bo'lim yoki xodim) tomonidan bajariladigan ishlarning nomenklaturasi (tarkibi) va hajmlari ­aniqlanadi, har bir ijrochi uchun mavjud bo'lgan resurslar aniqlanadi va vazifalar rejalashtirilgan davrning kengaytirilgan segmentlariga nisbatan ijrochilar o'rtasida taqsimlanadi. - chorak, oy.
Bajarilgan ish hajmi tannarx (xarajat) va mehnat (mehnat intensivligi) shartlarida aniqlanadi. Hajmni rejalashtirish uchun hisob-kitoblar ­alohida mavzular va vazifalar bo'yicha ishlarni bajarish uchun kalendar ketma-ketligini o'rnatishni o'z ichiga olmaydi. Alohida bo'lim doirasida, qoida tariqasida, bir vaqtning o'zida bir emas, balki bir nechta mavzularni (loyihalarni) ishlab chiqish amalga oshiriladi, ular tugallanish darajasi har xil. Bu bo'lim uchun rejalashtirilgan ishlar hajmining tuzilishini belgilaydi. Har bir bo'limning hajmli rejasi uch turdagi ishlarni o'z ichiga oladi:

• 
  rejalashtirish davri boshida tugallanmagan oldingi davrlardan olib borilgan ishlar - Q 1 ;
  
• 
  rejalashtirilgan davrda boshlanishi va to'liq bajarilishi kerak bo'lgan ishlar ­- Q 2 ;
  
• 
  rejalashtirish davrida boshlanishi kerak bo'lgan va ­keyingi davrlarda yakunlanishi ko'zda tutilgan ishlar - 3- q .
  

Ishning umumiy hajmi:
Q pl = Q 1 + Q 2 + Q 3 .
Q 1 va Q 3 qiymatlari vazifalarning texnik tayyorligi ko'rsatkichlari yordamida o'rnatiladi. Amalda texnik tayyorgarlik ko'rsatkichi ­rejalashtirish vaqtida bajarilgan (yoki bajarish uchun mo'ljallangan) ish hajmining topshiriq bo'yicha umumiy ish hajmiga nisbati sifatida hisoblanadi. Q 2 qiymati rejalashtirish davrida to'liq bajarish uchun rejalashtirilgan ishlarning umumiy miqdori sifatida belgilanadi . ­Ushbu ishlarning hajmi ishni bajarish uchun shartnoma muddatlariga muvofiq belgilanadi.
va yakunlash kalendar sanalari bo'yicha ishlarni batafsilroq aniqlashtirish amalga oshiriladi . ­Bu erda vazifa butun vazifalar to'plami va barcha ijrochilar uchun ishlarni bajarish uchun taqvim muddatlarining o'zaro bog'liq tizimini yaratishdir. Har bir vazifa va vaqt zaxiralari uchun kutilayotgan ish davomiyligini aniqlash muhim ahamiyatga ega. Jadvalni tuzishda har bir vazifa uchun ish jadvallari, individual ijrochilar uchun individual ish jadvallari tuziladi.