1-Maruza Kompyuter arxitekturasining rivojlanish bosqichlari, zamonaviy kompyuterlarning arxitekturasi tamoillari va klassifikatsiyasi

Ko'p qirralilik darajasiga ko'ra kompyuterlar ikkita sinfga bo'linadi: umumiy va ixtisoslashgan.
Umumiy maqsadlar uchun mo'ljallangan kompyuterlar ko'p qirrali bo'lib, keng ko'lamli vazifalarni hal qilish bilan bog'liq ma'lumotlarni qayta ishlashga imkon beradi.
Ixtisoslashgan kompyuterlar tor professional muammolarni hal qilish bilan bog'liq ma'lumotlarni qayta ishlashga imkon beradi.
Kompyuterlar ishlatilish uslubiga qarab ikki sinfga bo'linadi: jamoaviy va individual foydalanish.
Birgalikda ishlatiladigan kompyuterlar bir vaqtning o'zida bir nechta foydalanuvchilarning ishlashiga xizmat qilish uchun mo'ljallangan. Serverlar deb ham ataladigan bunday kompyuterlar kompyuter tarmoqlari ishini tashkil qilish uchun ham ishlatiladi.
Shaxsiy kompyuterlar individual foydalanuvchi ishiga xizmat qilish uchun mo'ljallangan.
Jihatidan bajarish, oddiy, yuqori va ultra yuqori unumdorligini: Kompyuterlar uch sinfga bo'linadi.
Kompyuterning ishlashi murakkab integral xarakteristikadir, bu odatda ma'lum bir muammoni hal qilishga sarflanadigan vaqt sifatida tushuniladi. Ishlash hal qilinayotgan muammoning o'ziga xos xususiyatlariga, kompyuterning tezligiga, uning operativ xotirasining axborot hajmiga va boshqalarga bog'liq. Kompyuterning tezligi (axborotni qayta ishlash tezligi), o'z navbatida, mikroprotsessorning tezligi bilan belgilanadi, tizim avtomagistrali (kompyuterning funktsional bloklari o'rtasida ma'lumot almashish uchun foydalaniladi), atrof-muhit qurilmalari, dizayn echimlarining sifati va boshqalar. Shuning uchun kompyuterning ishlashini va hatto undan ham ko'proq kompyuter sinflarini baholash juda qiyin. Amalda kompyuterning ishlashi uning ishlashini belgilaydigan ba'zi parametrlar bilan baholanadi, ya'ni uning ishlashini bilvosita baholash amalga oshiriladi. Ushbu parametrlarga quyidagilar kiradi: mikroprotsessorning takt chastotasi, tizim shinasining o'tish tezligi va uning bit kengligi, foydalaniladigan interfeys turi, soniyada bajariladigan buyruqlar soni, suzuvchi nuqta raqamlarida kompyuter tomonidan bajariladigan operatsiyalar soni, sekundiga va hokazo. Keling, kompyuter ishini bilvosita baholashni engillashtiradigan ushbu parametrlarning ayrimlarini ta'kidlab o'tamiz.
Mikroprotsessorning soat chastotasi soniyada mikroprotsessor tomonidan bajariladigan elementar operatsiyalar sonini (mantiqiy elementlar tomonidan bajariladigan operatsiyalar) aniqlaydi. Bunday holda, taktika boshlang'ich operatsiyani bajarish vaqti deb tushuniladi. Masalan, tehnicheskiharakteristikah kompyuterida 2,4 gigagertsga teng bo'lgan mikroprotsessorli soat chastotasi mavjud bo'lsa, demak uning gersdagi soat chastotasi 2,4 gigagertsli = 2,4 · 1000 MGts = 2,4 · 1000 · 1000 KHz = 2,4 * 1000 * 1000 * 1000 Hz va u soniyada 2,4 milliard elementar operatsiyalarni bajarishi mumkin.
Bir soniyada ko'rsatmalar soni odatda MIPS (Mega Instruction Per Second) deb qisqartiriladi, bu soniyada millionlab ko'rsatmalar sonini bildiradi. Masalan, 100 MIPS yozish soniyada 100 million ko'rsatma degani.
Kompyuter tomonidan sekundiga suzuvchi nuqta raqamlari bo'yicha bajariladigan operatsiyalar soni MFLOPS (Mega Floating Operations per Second) yoki GFLOPS (Giga Floating Operations per Second ) qisqartmasi bilan belgilanadi , bu esa soniyada millionlab va milliard operatsiyalar sonini bildiradi..
Oddiy ishlaydigan kompyuterlar mikrokompyuterlar deb ham yuritiladi. Bularga shaxsiy va ixtisoslashgan kompyuterlar kiradi. Ularning shartli ishlashi 10 MFLOPS gacha bo'lgan qiymatlarga etadi.
Yuqori mahsuldorlikka ega kompyuterlar meynfreym deb ham ataladi. Shularga shartli ishlashi 100 MFLOPS qiymatgacha etadigan professional kompyuterlar kiradi.
Ultra yuqori samarali kompyuterlar superkompyuterlar deb ham ataladi. Bunga shartli ishlashi 100 MFLOPS dan yuqori bo'lgan professional kompyuterlar kiradi.