1-ma’ruza mavzu: farmatsevtik yordam fani va uning mazmuni. Retseptsiz dori moddalari bilan davolanadigan asosiy kasallik va patologik xolatlarda qayd etiladigan simptom va sindromlar haqida tushuncha dori va oziq-ovqat moddalarining o‘zaro

Meteorizmni simptomatik davolash uchun kullaniladigan preparatlarni ishlatishdagi farmatsevtik yordam.
- sorbentlar guruxiga kiruvchi preparatlarning adsorbentlik xususiyati bulgani uchun ular bir vaktning uzida berilayotgan peroral preparatlar ta’sirini susaytiradi,
- Adsorbentlar va boshka dori preparatlarni kabul kilayotganda orasida ma’lum vakt utishini ta’minlash tavsiya kilinadi,
- Adsorbentlarni uzok vakt kabul kilinsa organizmda vitaminlar, oksillar, yoglar kamayishi kuzatiladi,
- Urtacha ta’sirli adsorbentlarni ( yoki katta dozalarda) kabul kilinsa korin dam bulishiga olib kelishi mumkin,
- Aktivlangan kumir najasni kora ranga kiritadi,
- Attapulgit tananing Yuqori xaroratida ruxsat etilmaydi,
- Attapulgit xomiladorlikning birinchi uch oyligida va emizikli paytda ruxsat etilmaydi,
- Tabletka xolidagi attapulgit bolalarga 6 yoshdan keyin, suspenziya xolidagisi 3 yoshdan keyin berilishi mumkin,
- Silikonlar ( Simetikon, dimetikon) bir oz miqdordagi suyuklik Bilan, ovqatdan sung va uykudan oldin kabul kilish tavsiya etiladi,
- Domperidon fakatgina vrach kursatmasi Bilan beriladi!
- Usimliklardan olingan gaz xaydovchi preparatlar nastoyka va kaynatma xolida kabul kilinadi,
- Ukrop, dorixona ukropi va tmin mevalarining nastoykasi emizikli ayollarda sut ajralishini kuchaytiradi,
- Nastoyka va kaynatmalar muzlatgichda 3 kundan ortik saklanmasligi lozim,
- «Planteks» choyiga shakar kushib bulmaydi,
- Fermentli preparatlar ovqat paytida yoki ovqatdan keyin kabul kilinishi lozim,
- Fermentli preparatlari bulgan tabletkalarni chaynash man etiladi.
Qabziyat fiziologik normal xolatda qayd etiladigan xojatga borish jarayonining buzilishi bo‘lib, unda xojatga borish vaqti cho‘ziladi va ichakning normal funksiyasi buziladi.
Qabziyatni kelib chiqishi mumkin bo‘lgan sabablar quyidagilardan iborat:

1. 
   Yo‘g‘on ichak patologiyasini yuzaga chiqishi;
   
2. 
   Normal modda almashinuvini buzilishi;
   
3. 
   Ovqalanish san’atini o‘ziga xos xususiyatlari;
   
4. 
   Turli xil dorilarni keragidan ortiq qo‘llash.
   

1. 
   Yo‘g‘on ichak patologiyasiga:
   

kolitlar; ichak atoniyasi;
anus atrofidagi yorilishlar;
gemoroylar; ichak spazmi;
Kron kasalligi-yarali kolit;
yo‘g‘on ichak polipozlari va b. kiradi.

2. 
   Normal modda almashinuvini buzilishiga:
   

organizmni susizlanishi;
qalqonsimon bezning gipofunksiyasi;
buyrak usti bezining gipofunksiyasi kiradi.

3. 
   Ovqatlanish san’atining o‘ziga xos xususiyatlariga:
   

ovqatlar tarkibida o‘simlik kletchatkalarini etarli darajada bo‘lmasligi (asqarov beshligi…),
ovqat ratsionini birdan o‘zgarishi;
ovqat tarkibida ortiqcha yog‘larni bo‘lishi;
etarli miqdorda suyuqlikni iste’mol qilmaslik;
ovqat tarkibida ortiqcha temirni bo‘lishi;
Folat kislotani etishmasligi (chaqaloqlar va xomilador ayollardagi turli xil o‘ziga xos etishmovchiliklar…!) Vit. V₉-folat k-ta.

4. 
   Qanday dorilarni keragidan ortiq va betartib ichilganda qabziyat yuzaga chiqadi:
   

alyumin saqlovchi antotsidlar;
antigistamin preparatlar;
antideprissantlar;
neyrotrop-neyroleptik va psixotrop preparatlar;
opiatlar-ko‘pincha kofein saqlovchi preparatlar;
kalsiy kanalini blokatorlari;
temir preparatlari va kalsiy preparatlari.
Qabziyatni qanday xolatlarda kechishi xayot uchun xavflidir?
yuqori temperatura bilan kechishi ;
najasda qon yuqimini paydo bo‘lishi;
qorinda kuchli og‘riq bilan kechuvchi qabziyat;
qabziyatni qayt qilish bilan kechishi;
bemor massasini kamayib ketishi.