1-ma’ruza mavzu: farmatsevtik yordam fani va uning mazmuni. Retseptsiz dori moddalari bilan davolanadigan asosiy kasallik va patologik xolatlarda qayd etiladigan simptom va sindromlar haqida tushuncha dori va oziq-ovqat moddalarining o‘zaro

Probiotiklarni qo‘llashdagi farmatsevtik yordam.
- Probiotiklarni kabul kilishdan avval vrach bilan maslaxatlashish zarur,
- Ingichka va yugon ichaklardagi disbakteriozni davolash uchun kup komponentli kompleks preparatlar « Lineks» tavsiya kilinadi,
- «Lineks» ni bolalarga berayotganda kapsulani ochish va 1 choy koshikdagi suyuklik ( choy, suv, sharbatlar bilan aralashtirib berish mumkin. Xosil bulgan aralashma ok rangli buladi. Saklash mumkin emas.
- Antimikrobli davolashda probiotiklar yoki lineks preparatlari bifi shakllarni kullash mumkin, chunki ularning tarkibida ichak mikroflorasining antibiotikorezistent shtammlar mavjud.
- Xilak va xilak forte preparatlari sut va sut maxsulotlari bilan kabul kilish tavsiya etilmaydi,
- Xilak va xilak forte preparatlarini antatsidlar bilan birgalikda kabul kilish mumkin emas,
- Laktobakterin va laktobatsillus atsifilus preparatlarini sut bilan kabul kilish lozim,
- Xamma probiotiklarni issik suyukliklar bilan ichish maslaxat berilmaydi,
- Xamma probiotiklarni alkogol bilan kabul kilish ruxsat etilmaydi,
- Disbakteriozni oldini olish uchun ovqatning funksional maxsulotlari berilishi lozim.

Jigarning funksional rezervlari bulganligi sababli undagi kasalliklarning klinikasi ancha kech kuzatiladi. SHu bilan birgalikda kasallikning simptomlarini jigarga ogirlik kilib aniklasa buladi. ( Kup ovqat eyish, yogli ovqat ist’emol kilish, ogir jismoniy xarakatlar kilish). Jigardagi yomon xolatning belgisi bulib undagi ogirlik xissi, ung kovurgalar osti soxasida utmas ogrik, ishtaxaning yukolishi, yogli va achchik ovqatlarni xazm kilish kiyinlashishi, umumiy xolsizlik xisoblanadi. Bu belgilar bilan birgalikda boshka belgilar xam bulishi, ogizning kurishi va bemaza bulishi, nordon kekirishlar kuzatilishi mumkin. Keyinchalik bu belgilarga kushimcha terining kichishishi ( kuprok kechki payt) sababsiz charchoklik, mushaklaring bushashishi, uykuning buzilishi, uykusizlik vujudga keladi. Terining rangi sargish yoki buz rangga kirishi kuzatiladi.

Sabablari:
Turmush tarzi sababli asabiy zurikishlar ( stress) va tashki muxitning boshka omillari jigar ish faoliyatiga salbiy ta’sir kiladi. Jigar- kup funksional, xayot faoliyati uchun zarur bulgan organdir. Uning funksiyalariga metabolitlik, eksekretor ( ayirish) va depolik funksiyalari kiradi. Ovqat xazm kilish, gormonlar, vitaminlar va turli xil fermentlar almashinuvidagi roli katta. SHuningdek jigar uglevodlar, oksillar, organizmdagi yog va pigmentlar almashinuviga javobgardir.
U barerlik funksiyasini bajaradi, tashkaridan kirgan moddalardan xosil bulgan bir kator toksinlarni zararsizlantiradi. Regeneratorlik funksiyasi juda katta axamiyatli. Jigar uz massasini 15- 100% ga kayta tiklashi mumkin. Lekin toksinlar ta’siri va organizmning karishi natijasida bu nisbat kamayishi mumkin.
Jigar etishmovchiligining asosiy sababi organ faoliyatini buzuvchi gepatotsidlar ulimiga olib keladigan virusli gepatit bulib xisoblanadi.
Vakt utgandan sung xujayraning ma’lum bir kismi kayta tiklanadi, lekin asosiy faoliyat zararlanmagan gepatotsidlar urtasida taksimlanadi. Alkogolni doimiy ist’mol kilish jigar sirroziga olib keladi. Organning asosiy kismi funksional aktiv bulmagan biriktiruvchi tukima bilan almashadi. Jigar sirrozining sababi bulib ma’lum bir miqdordagi zaxarli moddalar ta’siri ( ogir metall tuzlari, usimlik zaxarlari va b.lar) shuningdek kandli diabet, upka kasalliklari, ogir pankreatit va enterit kasalliklari bilan birga, semizlik, notugri ovqatlanishdan kelib chikishi mumkin. Tashki muxitdan kirgan toksinlar (shuningdek endogen xosil bulgan) moddalar ta’siri natijasida ulim bilan tugaydigan jigar etishmovchiligi kasalligi vujudga kelishi mumkin.