1-ma’ruza mavzu: farmatsevtik yordam fani va uning mazmuni. Retseptsiz dori moddalari bilan davolanadigan asosiy kasallik va patologik xolatlarda qayd etiladigan simptom va sindromlar haqida tushuncha dori va oziq-ovqat moddalarining o‘zaro

Bosh ogrigining kon tomirli tipi – ogrik sikuvchi bosimli bulib kungil aynashi, kuz oldini ng korongulashishi , kuz tinishi bilan davom etadi; ba’zan ogrik sanchikli, bosh bosimi ortishi , eziltsh xissi buladi. Tomirli ogrik yotganda, boshni egib ishlaganda zurayadi. Bu tip bosh ogrigi bosh miya kon tomirlarining tonusi buzilganda paydo buladi.
Mushakli zurikish bosh ogrigi- simpatik nerv sistemasining tonusi oshishi (xafakonlik, kuchli asab buzilishi, yukumli zaxarli kasalliklarda, garmonal buzilishlarda, gipertoniya kasalligi), bir soxadagi patologik sanchiklar (kuz, kulok, burun bushligi kasalliklari, buyin ostexondrosi) natijasida kaelib chikadigan bosh yumshok tukimalarining chuzilishi va ezilishidan kelib chikadi. Boshning «xalkasimon» tortilib ogrishi, shovkinni, yoruglikni kutaraolmaslik asabiylik bilan davom etadi.
Likvorodinamik tipli bosh ogrgi- orka miya suyukligi sekratsiyasining, okuvchanligining buzilishi natijasida kelib chikadi va bosh kutisining bosimini oshishiga (usimtalar miya obssessi jaroxat natijasida miyaning yalliglanishi kon aylanishining buzilishi natijasida miyaning shishishi) yoki uning pasayishiga (yalliglanish jaryonida yoki miya kobik jaroxati natijasida orka miya suyuligining ishlab chikarishining pasayishi) sabab buladi. Bu tip bosh ogrgining xususiyatlari: mijiglanib ogrishi, «ichkaridan tashkariga» bosim xissi, kuchanganda, yutalganda ogrikning kuchayishi, bosh xolatining uzgarishi ogrkning kuchayishidir. Bunda uchokli nevrologik simptomlar meningial sindromlar shuvirning «ongning» buzilishi xam kuzatilishi xam mumkin.
Nevrogogik tipdagi bosh ogriklar- patologik ogrik impulslari uchogi markaziy strukturalarida joylashgan. Bunda ogriklar xurujsimon, paroksizmal bulib zardalangada ogrik xurujlar i yuzaga chikadigan, kushni soxalarga tarkaladigan trigger (boshlangich) soxalari buladi. Bumorlar bu ogriklarni «uk otgandek», «tok urgandek», «chakmok urgandek» deb tasvirlashadi.
Golyusinator bosh ogriklari (psixalgiya) - xar kanday yoshda kuzatiladi. Bu voxada patologik uchok markaziy sistema strukturasining ogrik retseptorlarida, ogrikni psixo-emotsional kabul kilish markaziy strukturalarida xosil buladi. Bemorlarda ogrikning anik fizik tasviri yuk bulib (xurujli sikuvchan), u tasvir metaforik xarakteri (masalan «ilon kemirgandek» va boshkalar). Psixogen bosh ogrigi ikki taraflamadir, xar kunlik, bir necha soat davom etuvchi, psixoemotsional zurikish natijasida paydo buladi (buni bemorlar rad etsa xam). Psixogen bosh ogriklik bemorlarning klinik tekshiruvlarida biron bir patologik uzgarish bulmaydi. Bir xil patogen bosh ogriklar xar xastaliklarda kuzatilishi mumkin va aksincha bir xil kasalliklarda xar xil bosh tipdagi bosh ogriklar uchrashi mumkin. Bosh ogrigi turli xil, xatto soglikga xayot uchun xavfli kasalliklarda uchrashi mumkinligini xisobga olib bosh ogriklarini keltirib chikargan sabablarni va xavfli simptomlarning bor yukligini aniklash kerak.