1-ma’ruza mavzu: farmatsevtik yordam fani va uning mazmuni. Retseptsiz dori moddalari bilan davolanadigan asosiy kasallik va patologik xolatlarda qayd etiladigan simptom va sindromlar haqida tushuncha dori va oziq-ovqat moddalarining o‘zaro

Poleopatik preparatlar
Oxirgi yillarda gomeopatik preparatlarda aloxida e’tibor berilmokda. Retseptsiz beriladigan gomeopatik preparatlar «Snoverin» SHalun Nervogran stress uykusizlik qo‘rquv-xavotirli xolatlarda ishlatiladi.
Proikvilizatorы
Proikvilizatorы yoki anksiolitiklar (diazepamnin trazepamtazepam )M.N.sistemasiga tinchlantiruvchi sifatida tasir qiladi. Uyqu keltiradi. Mebikar-preparatы retseptsiz beriladigan dori vositasidir. Proikvilizator xususiyatiga ega bo‘lgan mebikor preparati nevroz. YUqori qo‘zg‘aluvchanlik qo‘rquv-xavotirli xolatlarda ishlatiladi.
QO‘RQUV-XAVOTIRLI XOLATLARDA ISHLATILADIGAN DORIVOR PREPARATLARINING XARAKTERISTIKASI

Dorivor preparatlar
Dorivor preparat nomi	Sostavi	Qo‘llanilishi		Nojo‘ya tasiri
		Xomiladorlar uchun	Bolalar uchun
Adonis-brom	Baxorgi adonis kaliya bromi	qo‘llash mumkin emas	12 yoshdan keyin	Uzoq muddat qo‘llanilganda yurak ritmini sustlashishi ko‘ngil aylanishi mumkin.
Barboval	Bromizoval kislota, etil efiri, fenobarbitol, suyuk validol			Extiyotkorlilik bilan qo‘llaniladi
Brom-kamfora	Kamforadan brom	-	-	Tinchlantiruvchi M.N.S.ega. YUrak faoliyatini yaxshilaydi
Valokardin	Bromizovaler kislota etil efirifenobarbitolyalpizyogi xmel yogi	+	3 yoshdan keyin	Sedativ uxlatuvchi tasirga ega, bosh aylanishi mumkin
Deprim	Zveroboy otini ekstrakti	Maxsus ko‘rsatmaga binoan	-	Kayfiyatni ko‘taruvchi uyquni normalashtiradi, fizik, psixik aktivlashtirib ko‘taradi
Donormil	Doksilamin	Vrach kontroli ostida	6 yoshdan keyin	Uyqusizlikda allergik reaksiyaga teri kichishida
Dormipplant	Eketr melissa Eketr valeriana	+	+	Tinchlantiruvchi engil uxlatuvchi tasirga ega
Korvalol	Brom izovalar kislotasining efiri, fenobarbitol yalpizmoyi	-	-	Bosh aylanishi, uyquchanlik yurak ritmini sekinlashuvi

Novopassit	Gvayfenezin do‘lana ekstrakti xmel ekstrakti		12 yoshdan keyin	Tinchlantiruvchi spazmolitik bosh aylanishi ko‘ngil aynishi zapor teri toshmalari
Persen	Ekstrakt Valeriana yalpiz ekstrakti melissa ekstrakti		6 yoshdan keyin	Tinchlantiruvchi uyku keltiradigan vosita
Sedavit	Valeriana ekstrakti xmel do‘lana zveroboy yalpiz ekstrakti piridoksin gidroxlorid nikotinamid	Extiyotkorlikbilan	12 yoshdan keyin	Sedativ xususiyatiga ega tinchlantiruvchi
Sonnorma	Kofe daraxt n-kasi arnika ingatsiya klopogan	+	+	Nerv sistemasi normallashadi uyku keltiradi ish faoliyatini kuchaytiradi
Fitosed	Dolana mevalar pustыrnik, xmel melissa koriandr mevalari donnik o‘ti	-	12 yoshdan keyin	Tinchlantiruvchi spazmolitik uyku keltiruvchi dorivor preparat
Florised-zdorovыe	Valeriana ekstrakt, pustыrnik xmel yalpiz solodka-chuchuk lilya ekstrakti	-	12 yoshdan keyin	M.N. sistemasi sedativ tasir qiluvchi preparat
Stresgran	Gelzemiya ignatsiya oq cheremitsa	+	+	Uyquni normallash xususiyatiga ega preparat

Yuqori toliqish, quvvatsizlik, lohaslik, apatiya, kayfiyatning yo‘qligi bir qator o‘tkir va surunkali kasalliklarning alomati bo‘lib, ularning belgilarini shifokor tegishli tekshiruv davomida aniq tashxislashi mumkin. Ko‘pincha aynan umummiy darmonsizlik kasallik (masalan, virusli gepatit, temir etishmasligi bilan bog‘liq anemiya, nevrasteniya, neyrotsirkulyator distoniya va b.k) boshlanishining dastlabki belgilariga aylanadi. “Sababsiz” toliqish, quvvatsizlik belgilari uzoq vaqt saqlanganda bemor albatta shifokor ko‘rigidan o‘tishi lozim.

SHu bilan birga, ko‘pchilik bemorlar asosan umumiy darmonsizlik (yuqori toliqish, quvvatsizlik, apatiya)dan shikoyat qiladilar. SHifokor tomonidan chuqur tekshirilganda bunday shaxslarda bu shikoyatlarga olib kelishi mumkin bo‘lgan qandaydir jiddiy kasallik aniqlanmasligi mumkin.
Toliqish, quvvatsizlik, kayfiyatning va atrofdagilarga qiziqishning tushib ketishi ko‘pincha ortiqcha zo‘riqish va noto‘g‘ri turmush tarzi bilan bog‘liq bo‘ladi. Bu belgilar turli kasalliklarda astenik sindrom alomatlari, shuningdek nevroz, xususan uning shakllaridan biri – nevrasteniya alomati bo‘lishi mumkin.
Asteniya (astenik sindrom) – umumiy quvvatsizlik, yuqori toliqish va ta’sirchanlik, kpyfiyatning beqarorligi va hech qanday sababsiz doim xavotirlanish hissi, charchoqlik hissi va xattoki oddiy ishlarni bajarishga qiynalish bilan xarakterlanadigan simptomatik kompleksdir. Asteniya belgilari zo‘riqish kuchayishi bilan (ayniqsa kechga borib) kuchayib boradi, dam olish va uxlash esa tetiklik va kuch tiklanganligi hissini bermaydi. Asteniya sabablari asab tizimi kasalliklari, bosh miya qon aylanishining buzilishi, moddalar almashinuvi kasalliklari, boshdan kechirilgan infeksion kasalliklar, vitaminlarning (darmondorilarning) etishmasligi, ichki a’zolarning uzoq davom etadigan kasalliklari, surunkali intoksikatsiyalar (shu jumladan alkogolli) va h.k.lar bo‘lishi mumkin.