1. Matritsalar haqida ma’lumotlar
Download 324.81 Kb.
|
tes
Qoʻshma matritsa tushunchasi.
1-ta’rif. A kvadrat matritsaning har bir aik elementini unga mos algebraik toʻldiruvchisi bilan almashtirish natijasida hosil qilingan matritsa ustida transponirlash amalini bajarishdan hosil boʻlgan A matritsa berilgan matritsaga qoʻshma matritsa deyiladi. Masalan, a11 a12 ... a1 j ... a1n a a ... a ... a 21 22 2 j 2n ... ... ... ... ... ... A a a ... a ... a i1 i 2 ij in ... ... ... ... ... ... a a ... a ... a n1 n 2 nj nn matritsaga qoʻshma matritsa A11 A21 ... Ai1 ... An1 A A ... A ... A 12 22 i 2 n2 ... ... ... ... ... ... A A A ... A ... A 1 j 2 j ij nj ... ... ... ... ... ... A A ... A ... A koʻrinishda boʻladi. 1n 2n in nn 1 2 3 A 0 4 1 misol. Quyidagi 5 0 0 matritsa uchun qoʻshma matritsa topilsin. Yechish. Matritsaning barcha elementlariga mos algebraik toʻldiruvchilarni hisoblaymiz: A (1)11 4 1 0, A (1)12 0 1 5, 11 0 0 12 5 0 A13 (1)13 0 4 20, 5 0 A21 (1)21 2 3 0, 0 0 A (1)22 1 3 15, A (1)23 1 2 10, 22 5 0 A (1)31 2 3 10, 23 5 0 A (1)32 1 3 1, 31 4 1 A (1)33 1 2 4. 32 0 1 0 5 20 T 0 0 10 A 0 15 10 5 15 1 10 1 4 20 10 4 koʻrinishda aniqlanadi. Teskari matritsa ta’rifi. Xos va xosmas matritsalar. Teskari matritsa mavjudligining zaruriy va etarli sharti. ta’rif. Agar A kvadrat matritsaning determinanti noldan farqli bo‘lsa, ya’ni det A 0 bo‘lsa, A matritsa xosmas matritsa deyiladi. ta’rif. Agar det A 0 bo‘lsa, A matritsa xos matritsa deyiladi. holda A1 matritsa A matritsaga teskari matritsa deyiladi. teorema. A kvadrat matritsaga teskari matritsa mavjud bo‘lishi uchun A matritsa xosmas matritsa bo‘lishi zarur va etarli. bolsin, u holda determinantning xossasiga ko‘ra, det( A)det( A1) det( AA1) det(E) 1 boʻladi. Bundan, agar teskari matritsa mavjud boʻlsa det( A) 1 0 det( A1) ekanligini kelib chiqadi. Etarliligi: Faraz qilaylik A n tartibli kvadrat matritsa bo‘lib, matritsaga qo‘shma A matritsani quramiz A 0 bo‘lsin.. A A11 A12 A21 A22 ... ... Ai1 Ai 2 ... ... An1 An2 A ... ... ... ... ... ... A1 j A2 j ... Aij ... Anj ... ... ... ... ... ... A A ... A ... A 1n m 2 in nn A va A matritsalar ko‘paytmasini qaraymiz:
... Anj AA ko‘paytmaning har bir elementi ai1 Aj1 ai 2 Aj2 ain Ajn yigindidan iborat bo‘ladi. U holda Laplas teoremasi va uning natijasiga ga ko‘ra n ais Ajs ij A s 1 , Qaysiki, bu yerda ij 1 при 0 при i j, i j. Bundan A va A matritsalar ko‘paytmasi, quyidagi skalyar matritsaga teng boladi. Bundan, A 0 ... 0 0 A... 0 ... ... ... ... 0 ... 0 A 1 A 0 ... 0 0 1 ... 0 ... ... ... ... 0 0 ... 1 . AA A E (2) Tenglikni keltirib chiqarish mumkin. U holda (1) va (2) tengliklardan yoki A1 1 A , A11 A12 A21 A22 ... ... Ai1 Ai 2 ... ... An1 An2 A1 ... ... ... ... ... ... A1 j A2 j ... Aij ... Anj ... ... ... ... ... ... A A A A 1n m 2 ... in ... nn A A A A (3) Kelib chiqadi. Haqiqatan ham (1) dan AA1 A 1 A 1 A A E , va (2) dan bu qurilgan Teorema isbotlandi. A1 matritsa A matritsaga teskari matritsa bo‘ladi, ya’ni A1A E . Yuqoridagi (3) tenglik teskari matritsani hisoblash qoidasini beradi. Izoh. Teskari matritsa A1 yagona bo‘ladi. Haqiqatan, agar biz A matritsaga holda bu tenglikni o‘ng tarafdan bo‘lamiz. A1 matritsaga ko‘paytirib X A1 ga ega tеореmа. Xos matritsaga teskari matrirsa mavjud emas. misol. Berilgan matritsa: ga teskari matritsani toping: 1 2 3 A 4 5 6 7 8 0 Yechish. 1) A matritsaning determinantini topamiz: det A 1 5 6 2 4 6 3 4 5 8 0 7 0 7 8 48 2 42 332 35 48 84 9 27 0. det A 0 demak, A1 mavjud. A matritsa barcha elementlarining algebraik to‘ldiruvchilarini topamiz: A11 A12 A13 111 5 6 5 0 6 8 48; 8 0 112 4 6 4 0 6 7 42; 7 0 113 4 5 4 8 5 7 3; 7 8 A 2 3 24; A 1 3 21; 21 8 0 22 7 0 A 1 2 6; A 2 3 3; 23 7 8 31 5 6 A 1 3 6; A 1 2 3; 32 4 6 33 4 5 48 24 3 A A T 42 21 6 ij 3 6 3 matritsani yozamiz. A1 matritsani topamiz: 16 8 1 48 24 3 9 9 9 A1 1 A 1 42 21 6 14 7 2 . det A 27 9 9 9 3 6 3 1 2 1 Tekshiramiz: 16 8 1 9 9 9 9 9 9 1 2 3 1 0 0 A1 A 14 7 2 4 5 6 0 1 0 ; 9 9 9 7 8 0 0 0 1 1 2 1 9 9 9 16 8 1 1 2 3 9 9 9 1 0 0 A A1 4 5 6 14 7 2 0 1 0 . 9 9 9 7 8 0 0 0 1 1 2 1 misol. Uchburchakli matritsa 9 9 9 1 0 0 A 2 1 0 2 1 1 uchun teskari matritsani toping. Yechish. Determinantni hisoblaymiz: 1 0 A 2 1 1 1 0 0 2 0 2 . Qo‘shma matritsani tuzamiz: 2 0 0 1 A 4 2 0 A matritsani A 2 1 1 ga bo‘lib, 1 0 0 0 A1 2 1 1 1 2 2 Teskari matritsaga ega bo‘lamiz. 1 2 . Teskari matritsaning asosiy xossalari. 1) A1 A 1; 2) A11 A; 3) A B1 B1 A1; . 4) A1 A1 xossaning isbotini ko‘ramiz: , ABB1A1 ABB1 A1 AE A1 AA1 E B1A1 AB B A1AB1 BEB1 BB1 E bundan Download 324.81 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling