1-Мавзу: Деструктив хулқ-атвор тушунчаси, турлари ва ёндошувлар Деструктив хулқ-оғишган ёки девиант хулқ

Психологик таснифлар қуйидаги мезонлар асосида қурилади:

• • бузилган меъёр тури;
• • ахлоқ ва унинг мотивацияда психологик мақсад;
• • ушбу ахлоқ оқибати ва у келтирган зарар;
• • ахлоқнинг шахсий-услубий тавсифномаси.

Оғишган хулқнинг учта асосий гуруҳини ажратамиз:

• Aнтиижтимоий (делинквент) ахлоқ – бу қонун меъёрларига қарши чиқувчи, ижтимоий тартиб ва атрофдаги одамлар фаровонлигига хавф солувчи ахлоқ. У қонунчилик билан тақиқланган исталган ҳаракат ёки ҳаракацизликни ўз ичига олади.
• Aсоциал ахлоқ – бу шахслараро муносабатларнинг тинчлигига бевосита хавф солувчи, ахлоқий-маънавий меъёрларни бажаришдан қочувчи ахлоқ. У тажовузкор ахлоқ, жинсий девиация (тартибсиз жинсий алоқалар, фоғишабозлик, ёмон йўлга кириш, пулга азарт ўйинларга тортилиш, дайдилик, боқимандалик сифатида намоён бўлади.
• Aутодеструктив (ўз-ўзини парчаловчи ахлоқ) – бу тиббий ва психологик меъёрлардан оғишган, шахснинг ривожланиши, умуман ўзига хавф солувчи ахлоқ. Ўз-ўзини парчаловчи ахлоқ замонавий дунёда қуйидаги асосий шаклларда юзага чиқади: суицидал ахлоқ, озуқага муқтожлик, кимёвий моддаларга мухтожлик (психофаол моддаларни суиистеъмол қилиш), фанатик ахлоқ (масалан, деструктив-диний маданиятга тортилиш), аутик ахлоқ, виктим (жиноят қурбони бўлишга мойиллик.) ахлоқ, ҳаёт учун аниқ кўриниб турувчи хатарли фаолият (спортнинг экстремал турлари, автомобилда юрганда тезликни ўта ошириш ва бошқалар).